Samvinnan - 01.01.1938, Blaðsíða 8

SAMVINNAN
1. HEFTI
Samvinnustarfið
Kaupfélagsstjóraskipti.
Um áramótin lét Ólafur Methú-
salemsson kaupfélagsstj. á Vopna-
firi af starfi. Við kaupfélagsstjóra-
starfinu þar tók Guðmundur Stef-
ánsson, sem áður hefir verið sím-
stjóri á Vopnafirði.
Mikil aukning hjá KRON.
Bráðabirgðauppgjöri hjá Kaup-
félagi Reykjavíkur og nágrennis er
nú lokið, og kemur í ljós að vöru-
salan hefir mjög mikið aukizt síð-
an sameiningin fór fram, eins og
ljóst er af eftirfarandi tölum:
Förusala hjá
Kaupfélagi Reykjavík-
ur frá 1/1 ’37—9/8 .. kr. 150.000
Pöntunarfélagi verkam.
frá 1/1 '37—9/8 .... — 709.000
Pöntunarfélaginu Hlíf
Hafn. frá 1/1 '37—9/8 — 80.000
Pöntunarfélagi Kefla-
víkur frá 1/1 '37—9/8 — 60.000
KRON frá 9/8—31/12 . . — 1168.000
Samtals allt árið kr. 2167.000
Salan hefir þannig verið að með-
altali á mánuði hjá öllum félögun-
um samanlagt frá áramótum til 8.
ágúst, að sameiningin fór fram, um
kr. 140 þúsund, en eftir að samein-
ingin varð kr. 230.000 á mánuði.
Síðan sameiningin varð, hafa 374
nýir félagsmenn bætzt í félagið og
voru félagsmenn 3200 um áramótin.
Rekstursafkoman hefir verið ágæt.
Félagið hefir nú 12 útsölustaði, þar
af 7 í Reykjavík.
Eins og lesendur Samvinnunnar
muna fékk Kaupfélagið kolafarm
í haust og gat mikið lækkað verðið
á kolunum og um leið neytt kola-
kaupmennina í bænum til þess að
lækka einnig kolaverðið hjá sér.
Þetta hefir sparað bæjarbúum
geysimikið fé, þar sem þessi verð-
lækkun nam um 8 kr. á tonn. Ný-
lega hefir Kaupfélagið fengið kol
til Keflavíkur og gat selt þau 8 kr.
ódýrara tonnið heldur en kaup-
mennirnir þar á staðnum höfðu
selt þau. Þannig hefir Kaupfélagið
getað lækkað verð á öllum vöru-
tegundum á öllu því verzlunar-
svæði, sem það nær yfir. Enda
er nú fólk í Reykjavík og í
nálægum bæjum, farið að skilja
hvers virði kaupfélagsstarf-
semin er, sem greinilega sést á því
hvað fjölgar í félaginu og af við-
skiptaaukningunni.
manna í viðreisnarbaráttunni, þar sem hin óhindraða
samkeppni og ofbeldisathafnir hafa verið niðurdrep
fyrir land og lýð.
Hinar miklu skólabyggingar fyrir efnalitla fólkið í
dreifbýli sveitanna og við sjávarsíðuna eru nálega all-
ar, beint og óbeint, árangur af frjálsri samhjálp á-
hugamanna, sem studdir hafa verið af ríkisvaldi, sem
trúði á mátt samvinnunnar. Þessar mörgu uppeldis-
stofnanir fyrir karla og konur eru nú að þróast ár frá
ári. Húsakosturinn vex, rafstöðvar, sundlaugar, í-
þróttahús, og margháttaðar vinnustöðvar bætast í
þessum skólum við aðstöðu þá, sem áður var til bók-
legs þekkingarauka. En í hinni margháttuðu framför,
sem tengd er við þessar skólastofnanir vantaði einn
mjög verulegan þátt, en það var hin bjarta og heita
lífstrú, sem einkenndi Fjölnismenn og samherja Jóns
Sigurðssonar og síðar ungmennafélögin. Vökumanna-
stefnan í skólum landsins er sýnilega sprottin af
hinni heilbrigðu þörf æskunnar í hinum nýju skólum,
að láta ekki skorta lífvænlegar hugsjónir, sem sam-
einandi líftaug í uppeldisþroska sinn. Ef hinar nýju
skólastofnanir megnuðu ekki meira en að ala upp sín-
gjarna sérhyggjumenn, með kalin hjörtu, vonlausa
um framtíð lands og þjóðar, þá væri meir en vafasamt
hvort fórnir samvinnumanna og gamalla ungmenna-
félaga til að gera hið mikla átak fyrir æsku landsins,
hefði í raun og veru getað talizt réttmæt kenning á
krafti og hugsjónum.
En Vökumannahreyfingin er djarfmannlegt svar,
svo sem vænta mátti. Þriðja lífvænlega vakningar-
bylgjan er að myndast í landinu, og fylgir í fótspor
Fjölnismanna og ungmennafélaganna. Hún tekur við
miklum arfi og miklum verkefnum. Þjóðin er enn ekki
frjáls, hvorki í stjórnmálum né fjárhagslega. Hin nýja
menning er ung og veikbyggð, og ekki örugglega
tengd við þúsund ára baráttu íslendinga í landinu.
Það þarf mikið að vinna, sameina þjóðstofninn aust-
an hafs og vestan, vernda móðurmálið, auka frelsið,
og gæta þess, sem fengið er, tengja eðlileg vinsemdar-
bönd við frændþjóðirnar, en gæta réttar landsins.
Berjast móti áfengisbölinu, ofbeldisbölinu og hinni
köldu síngirni, sem einkennir úrkynjaða menn og úr-
kynjaðar þjóðir.
Eftir fáein ár bíður íslendinga, allra sameiginlega,
mikið verkefni. Ef Vökumenn bera giftu til að starfa
þar í anda fyrirrennara sinna, þeirra sem skapað
hafa hið nýja frelsi og menningu íslendinga, þá hafa
samtök þeirra byrjað á réttri stund. Og þeir hafa val-
ið sér hina öruggustu leið, að trúa í einu á mátt ein-
staklingsins og hina frjálsu samhjálp, þar sem ryðja
þarf Grettistaki úr vegi.
J. J.
4