Samvinnan - 01.05.1947, Blaðsíða 4

tengd vár við athygli stórþjóðanna á
landinu í norðri fyrir tuttugu árum.
En við þann stað eru eigi að síður
bundnar ævintýralegar. minningar um
stormasamar tíðir allt til þessa dags,
þrátt fyrir breytt viðhorf. Þegar stríðið
kom, var hulu leyndardómsins sveipað
wm staðinn. Þá varð ljóst, að í stríði er
ekkert land ósnortið. Engar fjarlægðir
né samningagerðir megna þá að forða
frá einhvers konar þátttöku. í þá daga
fengu landsmenn sjálfir aðeins að
bruna þar framhjá í bifreiðum og
liorfa undrunaraugum á alls kyrts fer-
leg mannvirki, sem risu þar upp í
ijaMshlíðunum eða teygðu sig í sjó
fram. Þaðan lagði „Hood“ upp í liina
örlagaríku viðureign við „Bis'marek“
hinn þýzka. Fjörðurinn langi var þá
stundum grár fyrir járnum. Og svo
kom friðurinn. Þá var h;e«t að aka um
O
Hvalfjörð og ltugleiða það, sem þar
hafði gerzt. Varðmennirnir með byssu-
stingina voru á brott, friður og kyrrð
ríkti yfir landinu. Úti í firðinum, þar
sent lierskipin lágu áður við festai,
syntu sjófuglar í þúsundatali. FjöMin
voru þau sömu og áður. Aðeins tím-
arnir voru breyttir. Hin liðna tíð
hafði þó skilið eftir nokkur minnis-
merki, sem vert er, að skoða.
VÍ liefur verið haldið fram, að
Hvalfjörður mundi breyta um
svip — hætta að vera hinn djúpi, lygni
og langi fjörður, sem stórþjóðirnar
liafa einblínt á, ef þessi minnismerki
þess, sem var, væru þurrkuð út. En sá
sem ekur um Hvalfjörð á góðviðris-
degi, sannfærist um, að þetta er fjar-
stæða. Þá er fjörðurinn sjálfur, um-
luktur liáum, tígulegum fjöllum,
lengd hans og lega, sem er aðalatriðið.
Handaverk mannanna — þótt mikil
séu — eru smávægileg í samanburði
við það. Vegurinn meðfram firðinum
og skriðurnar, sem iðulega hlaupa úr
fjallshlíðunum, geta verið illfær fyrir
samgöngutæki nútímans, en fjörður-
inn sjálfur verður ævinlega hin ákjós-
anlegasta samgöngule.ið og fjöllin, sem
lilífa lionum, hin öruggustu varnar-
virki.
Þótt i)ll mannvirki, sem flóðbylgja
stríðsins skolaði á land á Hvalfjarðar-
strönd, væru jöfnuð við jörðu, breytti
það engu um afstöðu Islands í heims-
skipulaginu og hefði engin áhrif á þau
meginsannindi, að ef hin friðsamlega
upbygging, sem nú er reynt að korna á
fót í mannheimi, brestur, þá er landið
okkar, nteð öllum sínum fjörðum og
fjöllum, rnitt í hildarleiknum, livort
heldur sem þar er að finna bryggjur
og olíugeyma eða ekki. Mannvirkin í
Hvalfirði — þótt stór séu i okkar aug-
um — eru. ekki nema smávægilegt
handtak fyrir þá, sem hafa efni á því
að sóa verðmætum. Og það liafa allar
stórþjóðir nútíraáns.
AÐ fer því ekki hjá því, að ferða-
manninum í Hvalfirði finnist hjal
síðustu mánaðanna ttm þjóðfélagsleg3
hættu. er stafar frá mannvirkjunum 1
Hvalfirði, helzt til tilefnislaust og
grunnhyggið. Stríðið er liðið og allm
mannheimur setur von sína á friðsain-
lega uppbyggingu. Mennirnir, setn
áður báru byssustingi og handsprengj'
ur, starfa nú flestir að endurreisninni.
hver heima í sínu landi. Verðmætin,
sem flutu á öldufaldi styijaldarinnar,
eru hvarvetna hagnýtt til uppbygging'
ar, svo sem bezt má verða. Engri þjóð
hefur virzt það skynsamlegt, að jafna
við jörðu öllum þeim mannvirkjum,
sem þýðingu gætu haft í stórveldaátök-
um, ef sú ógæfa ætti eftir að lrenda
heiminn í þriðja sinn á þessari öld-
Miklu fremur er stefnt að því, að fella
þessi mannvirki inn í hina friðsamleg11
þjóðfélagslegu þróun og láta þal1
þjóna uppbyggingu. í stað niðurrifs-
Þannig hefur einnig verið unnið hei
á Islandi.
r SÍÐASTLIÐN U ári var stolnað
alþjóðlegt samvinnuolíufélag- "
Þessi samtök munu áður en langt líðm
hefja virkan þátt í olíusölumálurn
heimsins. íslenzka samvinnuhreyfing'
in gerðist þegar þátttakandi í þessuu'
samtökum og hóf þar með bein ai'
skipti af olíuverzluninni. Skömrnu síð'
ar var Olíufélagið .stofnað hér, fyrJ1
forgöngu Sambands íslenzkra satn-
vinnufélaga. Slík innlend samvinnu-
samtök á vettvangi olíumálanna hafa
einnig verið stofnuð í flestum þejrn
löndum, sem gerðust þátttakendur 1
hinu alþjóðlega olíusölusamstarfi. Un?
starfsemi hins aljrjóðlega sainbands
hefst, er unnið að því í hverju landJ
fyrir sig, að búa í haginn.Qg beita saui'
vinnuskipulaginu jregar að því að lag'
færa olíuverz.lunina, eftir því senr fod
er. En margvíslegir erliðleikar eru a
jressari braut. Olíuverzlun þarfnast
mikilla mannvirkja óg margbrotinna
tækja. Olíuheildsala þarf stóra geyffl3’
dælur, leiðslur og margs konar annaJ1
útbúnað, til þess að geta hafið starf-
Það er ekki hlaupið að jrví á þessum
árum, þegar efnisskortur er ríkjandi 1
flestum löndum, að fá slík tæki sffl’ð'
uð og sett upp. Þeir erfiðleikar t°J'
velda jiegar starf allra þeirra, seijl
hyggjast taka upp olíuverzlun við hltð
(Framhald á bls. 20)-
5000 smálesta geymarnir S i Hvalfirði.
4