Samvinnan - 01.05.1947, Qupperneq 21

A förnum vegi
T KaupfÉLAGSBÚÐINXI, þar sem og verzla,
f;,‘st mikið af amerískum pakkavörum. Þær
11.1 skramlegar og snyrlilegar að sjá. Síðan þær
^0r" að flytjast til landsins, hefur ásýnd búðar-
"'nar breytzt til batnaðar. Þeitn cr raðað jnn
"PP i snyrtilega slafla. og unrbúðirnar eru sann-
a,leSa bezta auglvsing. Þegar eg ltet jntð eflir
"ler. að kaupa pakka af [jessu lostæli, þykir ntér
lle7t að lialda á pakkanum eins og hann kentur
"f.ut v’lr hillunni, en afgreiðslumaðurinn er jní
""julega búinn að vefja hann innan i þykkan,
1.1 t’tnaii umbúðapappir. Mér finnst Jró ekki
lnaksins vert að láta hann vefja ofan af pakk-
""tint aftur, og tek því við hinum ólögulega,
1,1 ’ina stranga og lötra út úr búöinni. Eg hefi
ekið cftir því, að þannig eru ntargir afgreiðslu-
"'eiin. Þeir tclja jrað skyldu sína að vcfja alla
utl innan í utnbúðapappír, jafnvel ]>Ó11
l)aPpírinn geri fallegan lilut að liigunarlausuni
st|auga og innihaldsins vegna sé þelta engin
"•Uiðsyn. Og pappírinn kemur frá Svíþjóð og
kostar sænskar krónur.
afh
h
þtfiAR eg ketn i brauðbúðina mína, j)á blasir
'ið mér hin lilið málsins. Þar eru brauðin
e"t i hvítum pappír, og afgreiðslufólkið tek-
"r þau úr hillum og skúffuin þannig umbúin.
" konan, cr næst mér stendur og hefur keypt
j |J" brauð, biður afgreiðslustúlkuna að láta sig
" firéfpoka utan um allt saman. Þegar hún fer
Ju "r búðinni, lieldur hún á stóruin, þykkum
"etpoka, og innan i hoiuiin eru brauðin þrjú,
‘ifi" i hvítan, snyrtilegan pappir. Þannig fara
"iargir pokarnir út úr brauðbúðinni á degi
"'crjuni.
J^-X.IRi da-mi gæti eg nefnt, sem blasa við aug-
a"u daglega, en jjessi na-gja. lig er að rekja
1>a" hér, af þvi að nú er umbúðapappírsskortur
inu og erlendur gjaldeyrir er dýrmætur.
" afgreiðslumenn og viðskiptamenn eru ósparir
‘ Pappírinn. Það cr eins og velmcgun og pen-
nigaflóð síðustu áranna liafi beint augum fólks;
"s f'a"i hjá þeim vcrðma'lum, sein virðast lítil-
Jorleg. En j)á er þvi gleymt. að safnast þegar
a'"a" kemtir. Umbúðaþappírinn. sem sóað er
" óþörfu á íslaiuli, er dýr í erlendunt gjald-
Ij1"1- I’oim gjaldeyri mælti verja til jrarfari
■i- Það er kominn lími til þess fyrir verzl-
^"•it fyrirt.eki og almenning, að ga-ta hófs og
' ss>"i. Það var kominn tími til Jress áður en
J "Ppírsskortur fór að draga úr hinni gegndar-
‘Us" pappírseyðslu.
lð K er taldir i hópi auðuguslu jjjéiða hcims-
"ís. Þeir framleiða mikið af alls konar pappír
^ 'dja öðrum jrjóðum. Þessi auðuga jjjóð hefur
11 f>rir skemmstu talið sér nauðsvnlegt, að tak-
"íark-, ...
a "ij0g notkun alls konar pappirsvoru í
'j_"u e*g"t landi, ekki af því, að ekki sé hægt að
" "|Pa "agan pappír, heldur lil þess að hafa
r‘* að flytja út. Það cr pappírsskortur í lieim-
iii". Sviar fá gott verð fyrir pappír sinn. Þcir
a a erlendum gjaldeyri að halda. og þess
eg"a verður þjóðin að takmarka við sig notkun
■ 'stiiar utflutningsvöru. Svo langt er gengið. að
°g rotgréiin íitgáfnfvrirtaki og timarit
vcrða að drága saman scglin í bráðina. Nýjum
tímaritum og blöðum er skorinn mjög þröngur
stakkur J’að er nauðsyn alþjóðar, að dómi
sænskra stjórnarvalda, að hagnýta ])au tækifæri,
scm fyrir lientli eru, á sem beztan hátt. l’appírs-
smálest, sem úr landi er flutt, cr meira virði
fyrir sa nskan þjóðarbúskap, ’telja þeir, en ójrarfa
flottheit í verzlunarbúð eða ómerkileg ástarsaga
i reifaraútgáfu. Og jjess vegna er pappírssmálest-
in flutt lir landi.
HER á íslandi hefur mikið verið talað um auð
á undanförntun ártim. Þé) erum við ekki
atiðug þjóð eiiis og Svíar. \ ið eigum eftir að
ncnia mikið af landinu. Okkur vantar vélar og
læki lil jjess að vinna auðlindir Jress. Og Jiessi
ta-ki kosta erlendan gjaldeyri. Samt leyfum við
okkur það, að kaupa margs kyns ónauðsynlegaf
vörur fyrir liinn takmarkaða gjaldeyri, sem út-
flutningsverzlun landsins skapar. Við þvkjumst
hafa efni á því, að kaupa pappírssmálestina,
sem Svíar höfðu ekki efni á að sóa í verzlunar-
liiið eða í ómerkilega reifaraútgáfu. Og hún er
keypt fyrir dýnnætar sænskar krónur eða ennþá
dýrmætari dollara, og hún er borin éit lir búð-
inni umvafin um fullpakkaða vöru og innpökk-
’uð brauð, eða hún birtist okkur í ómerkilegri
rcifaraútgáfu eða tímariti, sem heftir amerískar
ástarsögur að uppistöðu.
HÉR er brcytingar þörf. Og fleiri vörur mætti
hér nefna en pappirinn einan. Við verðum
að icmjaokkur hagsýni og hófsemi í hiniim smáu
atriðum, j>ví að j>au verða stór á malikvarða al-
þjóðar. Samvinnumenn attu að ganga á undan
og teinja sér þessa sparsemi Með því vinna þcir
sjálfmn sér gagn. Þeir minnka verzlunarkoslnað-
inn og stofna til meiri arðs til endurborgunar.
Og jreir styðja jafnframt jrjóðfélagið i því, að
hafa sem mestan gjaldeyri til nauðsynlegustu
nota. Með samstilltu átaki þegna og ríkisvalds
ma'tti á þessum vetlvangi einum spara hundruð
])úsunda í dýrmætu erlendu fé, og leggja það í
skip og Iandbúnaðarvélar og önnur læki, sem
nauðsynleg eru til raunhæfrar upphyggingar.
Sautján þéttprentaðar blaðsíður!
Flest meiriháttar blöð veraldar
niunu hafa getið Heklugossins að
einhverju. Sum hafa birt langar grein-
ar og myndir, t. d. sænska samvinnu-
blaðið „Vi“, sem hafði Heklumynd
á forsíðu fyrir skemmstu og birti
skemmtilega <>rein um Heklu eftir
Bjarna M. Gíslason, rithöfund. \Tokk-
ur blaðanna hafa notað tækifærið til
þess að gera að gamni sínu í sambandi
við eldfjal 1 ið, og liafa sunr birt smelln-
ar teikningar. Þannig notaði rithöf-
undur einn í „New York Tintes“ tæki-
lærið til þess að bregða sér á leik í
sambandi við eldfjallið, og segir þar:
A meðau mannfólkið cr í vígahug, ætti
að nota tækifærið og gera eitlhvað í eld-
fjallamálunum. Þau eru ljóta plágan,
ólöglegar, rjúkandi, lyktarvondar og duttl-
tingafullar þústur, sem flæma dagsbirtuna
á burt um hádaginn og spúa ösku og
ójjverra um allar jarðir og gera engum
maiini minnsta gagn. X fyrra var það Etna,
og nú er það Hckla á Islandi, og blessaðar
húsmæðurnar í Kaupmannahöfn, i 1250
mílna fjarhegð, liámast við að jnirrka af
rykið.
Og svo er aldrei hægt að reiða sig á
[>cssa óvælli. Krakatoa hagaði sér sóma-
samlega í cinar tva r aldir; svo kom árið
1883, og hvað skeði ]>á? Eyjan jreyttist í
loft upp, og drunurnar heyrðust í 3000
niílna fjarhegð, heilar smálestir af ösku
fóru víðs vegar, og flóðbylgjan gekk um-
hverfis jörðina. Alfræðiorðabókin lýsir öll-
uin háttum og óeðluin eldfjallanna á 17
þéttprenluðum smáleturs-blaðsíðum, cn
samt halda cldfjöllin áfram, rétt eins og
eldfjallafræðingar hafi aldrei verið til!
Alþjóðlegt samstarf.
Nýlega ritaði einn af forustumönn-
um samvinnuhreyfingarinnai íBanda-
ríkjunum, Wallace J. Campbell, grein
í ameríska tímaritið Coop Magazine,
uin för sína í milli samvinnusamband-
anna í Evrópu, og segir þar m. a.:
Harvetna blasir við nauðsyn ]>ess
að koma samvinnuskipulaginu í það
horf, að samvinnusamband í einu
landi geti kyept sem mcst af vörum hjá
samvinnusamböndum annarra landa.
Það er almenn skoðun samvinnu-
manna, að það mundi mikill hagur
fyrir samvinnumenn hvarvetna, að
sem mest væri verzlað \ið hina alþjóð-
legit samvinnustofnun, Intemational
Cooperative Trading Agency, og
skipti samvinnusambandanna innbyrð
is væiu aukin að stórum mun. Slíkt
samstarf um innkaup á alþjóðlegum
vettvangi, gæti vel rutt veginn fvrir al-
j>jóðlegt samstarf um samvinnufram-
leiðslu. Þegar hafa fjögur Norðurland-
anna og Skotland gert meS sér sam-
vinnu um rekstur LUMA verksmiðj-
unuar. Og nú er rætt um það, að
sænska samvinnusambandið. KF, taki
þátt í framleiðslu ýmsra vörutegunda
í Bandaríkjunum í samvinnu við
bandarísk samvinnusamtök.
21