Samvinnan - 01.03.1950, Blaðsíða 5

Tvö sömu félögin seldu líka mest
af skuldabréfum framkvæmdasjóðs, og
er þá meðtalin skipti þeirra á eldri
bréfum, en hin þrjú hæstu félögin
voru Kaupfél. Skagfirðinga, hæst, með
kr. 557.500.00, Kaupfélag Eyfirðinga
næst með kr. 418.300.00, og Kaup-
félag Borgfirðinga, þriðja, með kr.
230.800.00, — allt miðað við nafn-
verð.
Ætlað til hergagnaflutninga.
„Hvaðan var Hvassafell keypt?"
spyr tíðindamaðurinn Sigurð.
„Skipið var keypt frá Ítalíu,“ svar-
ar hann. „ítalska stjórnin hafði pantað
það til hergagnaflutninga fyrir ríkið,
og má af því ætla, að skipið sé mjög
sterkbyggt.“
S. í. S. leitaði tilboða um skip þeg-
ar í ársbyrjun 1946. Niðurstaðan af
rannsókn tilboðanna varð sú, að
ítalska skipið var keypt og notað til
friðsamlegra flutninga íslenzkra sam-
vinnumanna, en ekki hergagnaflutn-
inga þjóðar í árásarstríði.
Sigurður gat þess, að sænskir og ís-
lenzkir sérfræðingar liefðu rannsakað
skipið mjög rækilega áður en það var
endanlega keypt. Á meðal þessara
manna voru sænski skipaverkfræðing-
ingurinn Ljundquist og Gunnar Lar-
sen, umboðsmaður S. í. S. Einnig fóru
þeir Sverrir Þór, skipstjóri, og Ásgeir
Árnason, vélstjóri, til Ítalíu til þess að
hafa eftirlit með frágangi og afgreiðslu
skipsins.
Notað til eigin þarfa.
Með kaupum og rekstri skipanna
hefur S. í. S. og samvinnumenn urn
land allt sýnt þau búhyggindi, sem
hver og einn sjálfseignarbóndi sýnir,
þegar hann leggur áherzlu á að reka
bú sitt þannig, að hann þurfi sem
minnst að sækja til annarra af þeirri
þjónustu, sem hann og búalið hans
geta leyst eins vel eða betur af hendi
en þeir, sem vilja selja honum þjón-
ustuna.
Kaupskip S. í. S. eru nær eingöngu
notuð til þess að flytja vörur fyrir Sam-
bandið og kaupfélögin. „Hvassafell er
einkar hentugt fyrir þungavöruflutn-
inga, af því að það hefur svokallaða
einþilju (single deck),“ sagði Sigurð-
ur. „í slíkum lestum er hentugt að
flytja vörur eins og sement, salt, kol
og aðrar hliðstæðar vörur, sem engin
hætta er á að skemmist vegna eigin
þunga. Lestin í Arnarfelli er hins veg-
ar kölluð skjólþilja (shelter deck), en
í henni eru milliþiljur, sem gera skip-
ið hentugt til stykkjavöruflutninga og
flutninga viðkvæmari vara, sem ekki
þola háar stæður."
„Sjá skip S. í. S. um alla sjóflutn-
inga Sambandsins?“ spyr tíðindamað-
urinn.
„Nei,“ svarar Sigurður. „Það vant-
ar mikið á það. Eimskip flytur mjög
mikið af vörum samvinnumanna og
auk þess höfum við árlega mörg leigu-
skip í okkar þjónustu bæði til einnar
og einnar ferðar og einnig til nokk-
urra mánaða í senn. T. d. tókum við
22 skip á leigu til einnar ferðar og 3
skip á leigu til nokkurra mánaða árið
1947. Árið 1948 tókum við hins vegar
29 skip á leigu til einnar ferðar og 2
skip á leigu til nokkurra mánaða. Það
er því ekki svo lítið af vörum sam-
vinnumanna, sem flutt er með leigu-
skipum, enda þótt mikið sé líka flutt
með Eimskip."
Þreföld starfsemi.
Sigurður Benediktsson gat þess, að
starfsemi skipadeildar væri raunveru-
lega þreföld. „í fyrsta lagi rekum við
eigin skip,“ sagði Sigurður. „í öðru
lagi rekum við leiguskipin til uppfyll-
ingar þeim þörfum, sem eigin skip
ekki anna. Og í þriðja lagi erum við
skipamiðlarar og önnumst í því sam-
bandi afgreiðslu ýmissa erlendra skipa
hér við land. T. d. höfum við nær
alltaf verið skipamiðlarar fyrir skip
þau, sem flytja olíufarma Olíufélags-
ins.“
Þessi þrefalda starfsemi Skipadeild-
ar S. í. S. hefur gefizt mjög vel. Þýð-
ingarmesti þátturinn er auðvitað rekst-
ur eigin skipa. Þar næst kemur rekstur
leiguskipa. Loks koma svo skipamiðl-
unarstörfin.
Það er auðvitað eins með S. í. S.-
skipin og alla aðra starfsemi Sam-
bandsins, að samvinnumenn eiga þau
og reka á grundvelli lýðræðisins og
þingræðisreglunnar urn fulltrúaum-
boð. Þess vegna er það ekkert undar-
legt, þótt samvinnuskipin komi yfir-
leitt á fleiri íslenzkar hafnir en flest
önnur skip. Árið 1947 kom Hvassafell
t. d. 44 sinnum á 25 íslenzkar hafnir,
en árið 1948 62 sinnum á 25 íslenzkar
hafnir, hringinn í kringum land.
Mikið og vinsælt átak.
„Ef þakka ætti einum manni það
mikla framtak, sem skipakaup og
skipaútgerð Sambandsins er, þá ættu
þær þakkir fyrst og fremst að fara til
Vilhjálms Þór, forstjóra S. í. S.,“ sagði
Sigurður Benediktsson. „Þaðvar hann,
sem beitti sér fyrir því, að Hvassafell
var keypt svo fljótt, sem raun varð á;
það var líka hann, sem vann ötulleg-
ast að stofnun og skipulagningu Fram-
kvæmdasjóðs S. í. S. og frekari f járöfl-
un fyrir framkvæmdirnar."
Sigurður benti jafnframt á, að í
þessu sambandi mætti þó ekki gleyma
því, að það voru kaupfélögin og sam-
vinnumenn um land allt, sem gerðu
framkvæmdirnar raunverulega mögu-
legar með því að leggja sparifé sitt í
fjárfestingu í Skipakaupa- og Fram-
kvæmdasjóði S. í. S. „Hefði félags-
hyggjan, samvinnuviljinti, ekki ríkt
rneðal meðlima kaupfélaganna um
land allt, þegar skuldabréf Fram-
kvæmdasjóðs voru seld,“ sagði Sigurð-
ur, „þá hefði orðið harla lítið úr fram-
kvæmdunum. Þess vegna eru þessar
framkvæmdir ekki livað sízt fram-
kvæmdir þess rnikla fjölda, sem keypti
skuldabréf Skipakaupa- og Fram-
kvæmdasjóðs."
Vilhjálmur Þór sá í fyrstu um rekst-
ur Skipadeildar jafnframt sínurn urn-
fangsmiklu forstjórastörfum. En á
miðju ári 1947 var Sigurður Bene-
diktsson ráðinn forstöðumaður skipa-
deildarinnar. Sigurður er ungur mað-
ur og hefur verið í þjónustu S. í. S.
síðan 1941, en 10 ára gamall fór hann
að vinna hjá kaupfélaginu í heima-
byggð sinni, Húsavík.
Það lætur að líkum, að starfsemi
skipadeildar S. í. S. hefur átt miklum
vinsældum að fagna meðal samvinnu-
manna um land allt. Fólkið veit, að
S. í. S.-skipin eru jress eigin skip, keypt
fyrir sparifé þess; það veit líka, að með
sameiginlegu starfi á grundvelli sam-
vinnustefnunnar hefur það lyft þeim
Grettistökum að eignast og reka eigin
kaupskip til eigin þarfa. Þannig hefur
það sýnt sig enn á ný, að samstarf
fjöldans á grundvelli samvinnustefn-
unnar er einhver raunhæfasti umbóta-
starfsgrundvöllurinn, sem til er. S.I.S.-
skipin gegna m. a. því þýðingarmikla
hlutverki að opna augu landsmanna
fyrir þessari mikilvægu staðreynd.
5