Samvinnan - 01.05.1950, Blaðsíða 37

Skattar og skáldskapur
unum í áttina til hans og mæla svo
munarblítt:
— Er það mögulegt, herra hrepp-
stjóri, að þér finnið ekki, hvað ilmur
okkar er unaðsljúfur?
Lindirnar, sem hjala við hann í
grasinu, ymja honum himneskum
hljómum. í laufhvolfinu yfir höfði
hans syngur fuglaskarinn honum sín
fegurstu ljóð. Allur litli lundurinn
leggst á eitt við að hindra hann í samn-
ingu ræðunnar.
Allur þessi litli lundur leggst á eitt
við að hindra hann í samningu ræð-
unnar.... Ölvaður af angan, drukk-
inn af dýrðlegum tónaveigum reynir
herra hreppstjórinn að veita viðnám
þessum nýju töfrum, er sækja á sál
hans, en árangurslaust. Hann liallar
sér út af í grængresið, hneppir frá sér
kjólfrakkanum glæsta og tautar enn
tvisvar eða þrisvar:
— Herrar mínir og frúr! Kæru
hreppsþegnar!.... Herrar mínir og
frúr! Kæru hrepps.... Herrar mínir
og frúr! Kæru....
Svo óskar hann sínum kæru hrepps-
þegnum veg allrar veraldar. Og vernd-
argyðja búnaðarsambandanna á einsk-
is annars úrkosta en fella blæju á and-
lit sitt.
Ó, drag þú blæju á andlit þitt, þú,
verndargyðja búnaðarsambandanna!
. . . i Þegar menn hreppstjórans, sem
gerast órólegir vegna fjarvistar hans,
laumast klukkustundu síðar í lund-
inn, blasir við þeim sýn, sem fær svo
mjög á þá, að þeir hörfa aftur skelf-
ingu lostnir. Herra hreppstjórinn flat-
magar í grasinu, skeytingarleysislegur
eins og tatarastrákur. Hann hefur farið
úr kjólfrakkanum og kastað honum frá
sér. Jórtrandi á fjólustönglum dundar
herra hreppstjórinn við að yrkja ljóð.
(Á. J. þýddi).
LJÓSMYNDIR:
Forsíðumynd: Hvassafell við bryggju
í Oran, eftir Guðna Þórðarson. Myndir
frá Þjóðleikhúsinu: Bls. 20. Efri mynd
eftir S. E. Vignir. Neðri mynd eftir P.
Thomsen. Bls. 21. Leikhússalur eftir
Vigfús Sigurgeirsson. Kristalssalur,
loftmynd og myndir frá vígsluhátíð
eftir P. Thomsen. Myndir á bls. 22: Frá
leiksýningum eftir S. E. Vignir. Teikn-
ing með smásögu eftir Jónas Jakobs-
son. Myndir frá Oran eftir Guðna
Þórðarson.
BENJAMÍN gamli Franklín hélt því
einu sinni fram, að það væri tvennt
senr menn gætu aldrei sniðgengið.
Annað væru skattarnir, hitt dauðinn.
Ameríska blaðið Time skýrði nýlega
frá atviki, sem sýnir áþreifanlega, að
gamli maðurinn hafði a. m. k. rétt fyr-
ir sér hvað snertir skattskyldur brezkra
nútímahöfunda.
Svo er mál með vexti, að leikrita-
liöfundurinn frægi, Robert Cedric
Sherriff, sá er m. a. skrifaði hið áhrifa-
ríka leikrit, Journey’s End (Terðalok)
og nú nýlega Home at Seven ('Heima
klukkan 7), fékk nýlega vinnutilboð
frá Bandaríkjunum. Samkvæmt því
átti hann að skrifa kvikmyndaleikrit
fyrir Hollywood og fá 28.000 dollara
fyrir, en það jafngildir 10.000 sterl-
ingspundum.
Sherriff fékk sér blað og blýant, sett-
ist við skrifborð sitt, — en ekki til þess
að skrifa lieldur til þess að reikna.
Þegar hann lauk við dæmið sá hann,
að samkvæmt núgildandi skattalögum
í Bretlandi mundi hann ekki eiga
nema 500 sterlingspund eftir af 10
þúsundunum þegar hann hefði lokið
við að greiða alla sína skatta af rit-
laununum!
Eftir að verða þessa vísari, lýsti rit-
liöfundurinn yfir því, að sér fyndist
ekki borga sig að vinna sér inn 28.000
dollara við erfið andans störf, ef
hreinar tekjur hans af þessu yrðu lægri
en hreinar tekjur brezkra garðyrkju-
manna eða götusópara. Fimm hundr-
uð ensk pund væru sem sé allt of lágar
tekjur fyrir hans hálaunaða starf, sem
auk þess átti að greiðast í dollurum.
En um miðjan marzmánuð var
Sherriff farin að renna reiðin til skatt-
yfirvaldanna. Þá lýsti hann því yfir, að
hann mundi fáanlegur til þess að afla
þessara 28.000 dollara, enda þótt
hann sjálfur fengi aðeins 500 sterlings-
pund af því, svo framarlega, sem mis-
muninum yrði varið til einhverra þarf-
legra framkvæmda.
í framhaldi af þessari yfirlýsingu
fór rithöfundurinn niður í brezka fjár-
málaráðuneytið og bauðst til að skrifa
kvikmyndaleikritið fyrir Hollyrvood,
láta allan gjaldeyrinn renna til ríkis-
ins, taka aðeins 100 sterlingspund í
laun sjálfur, en þá yrði ríkið að láta
mismuninn, 9.900 sterlingspund,
renna til brezka Fornleifafélagsins,
sem mundi verja því til þess að grafa
upp rómverskar fornleifar í Norfolk.
Sherriff var vongóður um, að stjórn-
in tæki málamiðlun hans. En nýlega
barst honum bréf frá fjármálaráðu-
neytinu, þar sem honum var tilkynnt,
að engin lög heimiluðu slíka ráðstöf-
un, sem þá, er hann fór fram á. Til-
mælum hans væri því hafnað.
Afleiðingin af þessu svari varð sú,
að ríkið mun ekki fá dollarana, Forn-
leifafélagið mun ekki grafa upp róm-
versku fornleifarnar í Norfolk og rit-
höfundurinn mun ekki selja andagift
sína fyrir ein 100 sterlingspund.
,,Eg mun skrifa aðeins fjóra mánuði
ársins franrvegis eins og hingað til,“
sagði skáldið, þegar blaðamenn hittu
Sherriff að máli. „Hina átta mánuð-
ina mun eg stunda bústörf á býli
mínu, og er eg viss um, að hænsna-
ræktin verður mér langtum arðbærari
og ánægjuríkari en starf mitt fyrir
Hollywood hefði getað orðið meðan
núverandi skattalög gilda í Bretlandi."
Pípureykingar
Eðlisfræðingnunr fræga, Albert
Einstein, var nýlega boðið að gerast
ævifélagi í Félagi pipureykingamanna
í Montreal í Canada. Vísindamaður-
inn sagðist vera mjög hreykinn af
þeirri sæmd, sem honum væri sýnd
með þessu, enda reykir hann pípu
mjög mikið. Við þetta tækifæri sagði
lrann ennfremur:
„Pípureykingar hjálpa manni til að
leggja rólegan og hlutlausan dóm á
mannleg nrálefni. Það er m. a. þess
vegna, sem pípan er eftirsóknarverð."
Stjórn ICA í Basel.
Stjórn ICA (Alþjóðasambands samvinnu-
manna) kom saman til fundar í Basel í Sviss
dagana 23.-25. marz sl. Meðal mála á dag-
skrá var umsókn austurþýzkra samvinnUsam-
taka um upptöku í Alþjóðasambandið. Full-
trúar Ráðstjórnarkaupfélaga og tékkneska
samvinnusambandsins kröfðust þess, að inn-
gangan væri þegar heimiluð, en samþykkt var
með nokkurra atkvæða meirihluta, að engin
upptökubeiðni skyldi samþykkt fyrr en full-
trúaráð alþjóðasambandsins hefði fjallað um
hana.' Fuíltrúaráðið hefur aðsetur í París.
37