Samvinnan - 01.06.1950, Blaðsíða 4
sýn að ræða. Kom og allvel í Ijós skoð-
un þeirra á fundi, er þeir áttu með
blaðamönnum í höfuðstaðnum í maí-
mánuði sl. Birtu dagblöðin þar all-
ýtarlegar frásagnir af ferðum þeirra
og skoðunum.
I þessari amerísku sérfræðinganefnd
voru fjórir menn. Fyrir þeim var Mr.
Edward H. Cooley, og hafði hann
dvalið hér lengri tíma en samstarfs-
menn hans. Cooley þessi hefur að baki
sér þrjátíu ára reynslu í fiskiðnaði og
fisksölu, var um skeið forstjóri eins
stærsta útgerðar- og fiskiðnaðarfyrir-
tækis austurstrandar Bandaríkjanna,
en veitir nú forstöðu sérfræðinga-
firma,, sem gefur tæknilegar leiðbein-
ingar í ýmsum framleiðslugreinum.
Með honum í förinni voru Mr. Flow-
ers, sérfræðingur í lýsis- og mjöl-
vinnslu, Mr. Herriot, sérfræðingur í
samhæfingu véla- og vinnuafls, og Mr.
Chiaccio, sérfræðingur í hraðfryst-
ingu. Á sá síðast nefndi að baki sér
langa reynslu í þeirri grein. Allir voru
þessir menn einkar geðþekkir og á-
hugasamir um að nokkurt gagn gæti
orðið að athugunum þeirra og ábend-
ingum. Aðfinnslur þeirra voru und-
antekningarlaust gerðar af góðum hug
og í þeim tilgangi að verða að liði, en
ekki til þess áð vera hótfyndinn eða
skapa erfiðleika að óþörfu. Mun það
og almennt álit þeirra manna, sem
samnéyti höfðu við Bandaríkjamenn-
ina á ferð þeirra um landið, að mikill
hagur gaeti orðið að því að taka til
greiná ýmsar ábendingar þeirra um
hagnýtári vinnubrögð og meiri vöru-
vöndun. Er þess að vænta, að sá verði
einnig árangurinn af för þeirra.
SAMTÖLUM þeim, er Samvinnan
átti við þessa menn, kom eitt höf-
uðatriði jafnan skýrt fram: Þeir töldu
íslenzka fiskinn, eins og hann er, þegar
hann kemur upp úr vélbátunum eða
togurunum, fyrsta flokks vöru og mun
fallegri vöru en völ er á til hraðfryst-
ingar eða annarrar verkunar vestan
hafs. í saltgeymsluhúsi í Hrísey, þar
sem fleiri hundruð smálestir af fiski
voru geymdar, greip einn Bandaríkja-
maðurinn hvern fiskinn af öðrum of-
an af stöflunum og sagði: „Þetta er
falleg vara. Sjáið, hvað fiskurinn er
þykkur — þetta er ekkert svipað næf-
urþunna Nýfundnalandsþorskinum."
Þannig leizt þeim á allan fisk hér.
Hráefnið er fyrsta flokks, sögðu þeir,
um það er ekki að deila. Engin þjóð
hefur aðstöðu til að bjóða betri vöru
en íslendingar, og á Bandaríkjamark-
aðinum eru vörugæðin meginatriðið.
Á austurströnd Bandaríkjanna koma
fiskimenn að landi eftir margra daga
útivist, með fisk, sem er magur, rýr og
slæptur. Sá fiskur stenzt engan sam-
jöfnuð við íslenzka fiskinn. En þegar
Bandaríkjamennirnir hafa meðliöndl-
að sinn fisk á hraðfrystihúsum og fisk-
verkunarstöðvum, eru fiskpakkarnir,
sem boðnir eru til sölu, falleg vara.
Hins vegar hendir það of oft, að þegar
búið er að meðhöndla fallega íslenzka
fiskinn á hraðfrystihúsum og fiskverk-
unarstöðvum hér á landi, er hann ekki
nægilega falleg vara, t. d. ekki eins að-
gengileg í augum amerískra húsmæðra
og norski fiskurinn eða fiskur Ný-
fundnalandsmanna.
Hafa íslendingar þá enga markaðs-
möguleika fyrir vestan haf?
Hvort þeir hafa! Það er Mr. Cooley,
sem verður fyrir svörum. — Þeir hafa
möguleika til þess að koma þar á
markað gífurlegu magni af alls konar
fiski fyrir gott verð — ef nokkurra
undirstöðuatriða er gætt. — Og Mr.
Cooley fer út í langa útlistingu á því,
hvernig varan þurfi að vera til þess
að bandarískum neytendum lítist hún
girnileg. Eg hef orðið var við þann
misskilning hér á landi, segir hann, að
íslendingar álíta, að ef þeim þykir ein-
hver fisktegund lélegur matur, muni
aðrar þjóðir hafa sama smekk. Þessu
er auðvitað alls ekki þannig farið.
Sumar tegundir þykja hnossgæti fyrir
handan haf, þótt ykkur þyki lítið til
þeirra koma. Þannig er því t. d. farið
með karfann, ýmsa skelfiska, krabba-
tegundir, humar, steinbít og fleiri
fisktegundir. En það gildir það sama
um þessar tegundir og þorsk og ýsu.
Framboð er alltaf talsvert, stundum
mikið, og samkeppni því hörð. Varan
þarf að vera fyrsta flokks að öllu leyti,
til þess að standast samkeppnina. Ef
þið ætlið ykkur inn á Bandaríkjamark-
aðinn í stórum stíl, verðið þið að
„leiða markaðinn", vera jafnan í far-
arbroddi um nýjungar í pökkun, vöru-
vöndun og söluaðferðum, en ef jrið
haldið áfram að feta slóð Norðmanna
og Nýfundnalandsmanna, verðið þið
líka alltaf á eftir þeim um sölumögu-
leika. Það er bandaríska húsmóðirin,
sem ræður því að lokum, hvort þessi
eða hin fisktegundin selst eða ekki.
Þegar hún kemur til matarkaupa á
hina stóru „super-markets“, sem selja
nú orðið mikinn hluta af neyzluvarn-
ingi almennings, kaupir hún þaqn
fiskpakkann, sem er hentugastur að
stærð og fallegastur álitum. Ef gæði
innihaldsins reynast eins og vonir
stóðu til, kaupir hún sama merkið
aftur. Af þessu má vera ljóst, hversu
þýðingarmikið er, að vörugæðin séu
jöfn, að vandað sé til umbúða og að
stærðin sé hentug, og síðast en ekki
sízt, að húsmóðii in hafi í huga ákveðið
vörumerki, en þurfi ekki að muna
mörg, er um íslenzkan fisk er að ræða.
Eins og nú standa sakir, standa Islend-
ingar höllum fæti í þessari samkeppni.
Þótt fiskurinn sé góð vara, gerir með-
höndlunin hann ekki að fallegustu
vörunni á markaðinum. Norðmenn
eru þar t. d. skæðir keppinautar. Væri
alls þessa gætt, ættu íslendingar stór-
kostlega markaðsmöguleika í Banda-
ríkjunum fyrir alls konar fiskafurðir.
Hefur íslenzki fiskiðnaðurinn í dag
tækifæri til þess að koma þessari
breytingu á?
íslenzku hraðfrystihúsin eru mörg
og smá. Þau eru misjöfn að húsakosti
og vélakosti. Súms staðar væri hægt að
gera eina fyrsta flokks hraðfrystistöð
úr tveimur eða þremur smáhúsum í
verstöð og skapa þannig skilyrði til
fyrsta flokks framleiðslu. En enda þótt
ekki reyndist unnt að gera slíka breyt-
ingu, má með nýjum viðhorfum og
nýjum aðferðum komast langt áleið-
is. Benda má t. d. á þá staðreynd, að
verkafólk í hraðfrystistöðvum sam-
hæfist sjaldan störfum sínum, lærir
störfin sjaldan til hlýtar, vegna þess
að húsin eru ekki starfrækt allt árið,
atvinnan er ekki stöðug, og sífellt er
verið að kenna nýju fólki handtökin.
í þessu sambandi má benda á þann
möguleika, að auka fjölbreytnina í
hraðfrystingunni, og gera þannig
kleyft að starfrækja húsin lengur á ári
hverju. Vitað er, að unnt er að veiða
hér við land karfa, humar, krabbateg-
undir, lúðu og fleiri fiska í stórum
stíl á ýmsum tímum árs. Þessar fisk-
tegundir eru auðseljanlegar, ef rétt
er með þær farið, og ættu þær að geta
framlengt starfstímabilin eða tengt
4