Samvinnan - 01.06.1950, Síða 12
grísku. Hér er til dæmis blað, sem
kemur út á hverjum mánudegi, og það
birtir alltaf ósvífnar skopmvndir af
mér. Mér er sent það á mánudags-
morgna, og þjónustufólk mitt revnir
að f(jla það, en eg er ekki fyn' kominn
fram úr, en eg heimta að mér sé fært
það.“
EN SVÖRIN voru önnur þegar
komið var upp í grísku fjöllin, út
á akrana eða í fátækrahverfi Aþenu og
Saloniki. Af 7 millj. landsmanna eru
600.000 flóttamenn, og í augum
ílestra þeirra er lýðræðið aðeins:
„Stjórnarfyrirkomulag, sem er þannig
gert, að báðir aðilar láta mann í friði
og lofa manni að yrkja jörðina.“
Þetta sagði Christo Papadapolous,
fyrrum bóndi í Astoríuhéraði. bjó nú
í tjaldi með konu sinni og 6 börnnm.
Á varðstöð í Grammosfjöllum, sagði
herforingi úr liði stjórnarinnar: ,.Það
er fullt málfrelsi og skoðanafrelsi. en
vitaskuld innan þeirra takmarkana,
sem öryggi ríkisins krefst.“
Hermaður, sem átti að baki þriggja
ára nám við háskólann í Aþenu en sjö'
ár í hermennsku, sagði: „Að mínum
dómi er það ekkert nema kjaftæði að
tala um frelsi í heiminum í dag, því
að það er ekkert frelsi. Eg er frylgjandi
vestrænu lýðræði, en ekki kapítalism-
anum. Á 200 árum mun veröldin þró-
ast í átt til friðarsósíalisma þeirra Ben-
es og Masáryk."
í vefnaðarverksmiðju í Aþenu vann
frú Aliki Kyriakpoulos fyrir 10.000
drökmum á dag, en Jrað eru 14 krón-
ur, og á kaupinu þurfti fjögra manna
fjölskylda að lifa. Viðurværið er olíf-
ur, brauð og ostur. Hún benti á hrjúf-
ar hendur sínar og á snældúmar í
spunavélinni í verksmiðjunni og
sagði: „Ég sé alla þessar þúsundir
Jnáða á degi hverjum, en jafn oft hugsa
eg um Jjað, hvað eg geti gefið börnun-
um mínum að borða í kvöld. I.ýðræði
hugsa eg ekki um.“
Nálægt Aþenu er sveitin Keratea.
Þar býr bóndi nokkur, sem hafði orð-
ið að láta hestinn sinn af liendi til
stjórnarhersins. Skýring hans á lýðræð-
inu var ofur einföld: „Það er rétturinn
til þess að eiga sinn hest í friði.“
Frakkland: Le „Biftek".
Tjaldið fellur yfir Ítalíu og Grikk-
land og er dregið frá í París. Samein-
12
uðu Jjjóðirnar halda þing í Palais de
Chaillot. Ágreiningurinn um lýðræð-
ið var Jjar rökræddur fyrir eyrum allr-
ar veraldar. Frú Eleanore Roosevelt
liafði skýringu sína á reiðum höndum:
„Lýðræði er frelsi fólks til Jjess að læra
sjálft og til þess að starfa í samvinnu
við aðra, til liags fyrir alla.“ Herra
Vishinsky, utanríkisráðherra Sovét-
stjórnarinnar, benti okkur að snúa
okkur til dr. Alexei Pavlov, hins
stjórnfræðilega heimspekings úr rúss-
nesku sendinefndinni, til þess að fá
lialdgóða rússneska skýringu. Pavlov
sagði að skýring frú Roosevelts væri
ófullkomin. „Já, auðvitað er hennar
lýðræði frelsi, en Jjað er frelsi fyrir
auðhringana, Rockefellerana og
Morganana.“ Rússneska skýringin var
sótt í bók Lenins um Ríkið og bylting-
una. I upphafi er Jjar greint frá því, að
lýðræðið „samfylki öreigunum til
stéttarbyltingar og skipti stéttinni til
baráttu gegn kapítalismanum, og geli
henni tækifæri til þess að nrylja, sund-
urslíta og þurrka burt af jörðinni hið
borgaralega ríkisstjórnarskipulag. í
stað Jress kemur lýðræðislegt stjórnar-
form vopnaðra fylkinga yerkmanna.“
Verulegu ágreiningur varð í milli
tveggja liöfuðleiðtoga Tékka í París.
Utanríkisráðhenann, VÍadimir Cle-
mentis (sem síðan er fallinn í ónáð og
settur af) sagði, að í hinum nýju al-
Jjýðulýðveldum væri lögð áherzla á
„framkvæmd efnahagslegra réttinda,
en ekki látið nægja að birta yfirlýsing-
ar um Jiau." Hann gerði gys að Jieirri
hugmynd vestrænna manna, að konnn-
únistar í Tékkóslóvakíu hefðu stöðvað
alla gagnrýni á stjórnina. „Upplýsing-
ar ykkar eru rangar. Gagnrýnin flæðir
um landið. Eina skilyrðið er, að gagn-
rýnin verður að vera uppbyggileg.“
Jan Papanek, fyrrv. formaður tékk-
nesku sendinefndarinnar, en nú út-
lagi, andmælti Jressu harðlega. „Það
eru menn eins og Clementis, sem
ákveða, hvað sé uppbyggileg gagn-
rýni. Tékkneska Jjjóðin hefur aðrar
hugmyndir um lýðræði. í augum
hennar er lýðræði verndun mannrétt-
inda og sönn framför fyrir alla.“
Uti í sjálfri París voru önnur svör.
Margir franskir verkamenn blanda
saman lýðræði og „le biftek" — maga-
fylli af kjiki. Konnnúnisti nokkur var
þó ákveðnari í orði: „Það er stjórn,
sem sér um að allir hafi næga atvinnu
og leyfir ekkert þrælahald og ekkert
herlið til þess að taka námur og verk-
smiðjur þegar verkföll eru. Alíir flokk-
ar eiga að hafa fulltrúa í henni.“ De
Gaullisti var ekki á sama máli. Hann
liélt Jrví fram, að Jrað yrði að útiloka
konnnúnista, annars mundu þeir af-
höfða sérhverja lýðræðisstjórn.
Þýzkaland: Kalda striðið.
Næsti viðkomustaður okkar var
Berlín. Þar, í miðpunkti kalda stríðs-
ins milli austurs og vesturs, hafði lýð-
ræðið annan hljóm en víðast hvar ann-
ars staðar. Þetta var á dögum loftflutn-
inganna, meðan Clay hershöfðingi var
æðsta ráð og kansellí á vesturvígstöðv-
unum þar.
Það var of snemmt, að áliti hers-
höfðingjans, að segja hvort þýzka þjóð-
in nmndi hallast að vestrænu lýðræði
eða ekki. Hann íhugaði spurninguna
og reykti sígarettuna lieimspekingsleg-
ur á svip: „Það er ekki hægt að búa til
grundvöll fyrir lýðræði á fjórum ár-
um. Það er aðeins hægt að leggja
fyrstu undirstöðurnar, vera þolinmóð-
ur og gefa þeim tækifæri til að sýna
mátt sinn. Við verðum að standa
álengdar í mörg ár, en reiðubúnir til
að giípa í taumana ef þörf krefúr.“
Hann taldi Jrað ekki nauðsynlegt fvrir
Bandaríkjamann að leita skýringar á
hugtakinu lýðræði. „Hann lifir í þvf,“
sagði hann. „Rússar trúa á eins-flokks
lýðræði. Stjórnarskrá þeirra, frá 1936,
er góð og lýðræðisleg aflestrar, en
hvergi hafa kommúnistar komizt til
valda nema með ofbeldi. í augum
Þjóðverja er efnahagslegt öryggi mest
um vert. Ef þeir fá Jjað, og nægan
tíma, eru miklar líkur til Jjess að þeir
skilji hið raunverulega lýðræði.“
Maðurinn, senr oftast hitti Rússana
í Berlín, aðstoðarmaður Clays, How-
ley hershöfðingi, var á skrifstofu sinni,
er við komum þangað. Liðsmaður var
að raka hershöfðingjann. Hann reis
upp í stólnum, sápugur út undir
eyru. Jjegar hann heyrði spurninguna,
og hló: „Lýðræði — mikil eru Jjau
ódæðisverk, sem framin eru í riafni
þínu,“ sagði hann. „Ebert, borgar-
stjóri kommúnista í Austur-Berlín, er
ekkert myrkur í máli. Hann segir að
lýðræði Jjýði einræðisvald, einræðis-
valcl meirihlutans. Það er eins og að
segja heitt kalt vatn. Við trúum á lög
og rétt, og lögreglu, sem starfar sam-