Samvinnan - 01.06.1950, Page 19

GREIN BERTRANDS RUSSEL
(Framhald af bls. 15)
bætist svo, að kommúnistar virðast al-
mennt þeirrar skoðunar, að lýðræðis-
öflin í heiminum telji stríð óumflýj-
anlegt, og þess vegna sé ekkert mark
takandi á friðarvilja þeirn, sem kemur
fram í daglegu tali okkar. — Á meðan
slík trú er almennt útbreidd, virðist
mér kjánalegt að gera sér miklar vonir
um frið.
En er þá engin von til þess, að stríði
við Rússa verði afstýrt? Vonin felst
fyrst og fremst í sem öflugastri her-
væðingu Vesturveldanna, þannig, að
þau verði greinilega langtum hersterk-
ari en Sovétríkin þangað til nýtt and-
rúmsloft skapast í alþjóðamálum.
Og það eru ýmis atvik, sem geta
orðið til þess að skapa nýtt andrúms-
loft í alþjóðamálum á næstu 10 árum.
Það er hugsanlegt, að deila komi upp
um það, hver eigi að taka við af Stalín.
Títóisminn getur breiðzt út; ég er t. d.
sannfærður um það, að Kína mun
ekki til lengdar sætta sig við að taka
við fyrirskipunum frá Moskvu, svo
framarlega sem Vesturveldin koma
sæmilega fram við kínversku komm-
únistana. Óánægja getur grafið um
sig í Rússlandi; það er augljóst, að slík
óánægja er þegar farin að gera vart
við sig í Úkraínu. Með tímanum verða
rússnesku embættismenn kommún-
ismans líka e. t. v. latir, á sama hátt og
embættismenn keisarans urðu latir á
sínum tíma. Þá má og ganga út frá því
sem gefnum hlut, að hið takmarkaða
frelsi, sem vísindamenn Rússlands búa
við, verði til þess að Sovétríkin drag-
ist aftur úr Ameríku í verkfræðilegu
tilliti á næstu 10 árum. Af þessum á-
stæðum má telja líklegt, að ef hægt
verður að fyrirbyggja stríð í svo sem
10 ár, þá þurfi ekki til styrjaldar að
draga við Rússa.
Eg sagði áðan, að hernaðarstyrkur
Vesturveldanna verði afgerandi urn
það, hvort stríð brýzt út eða ekki. Eg
er enginn hersérfræðingur, og þess
vegna er það ekki mitt hlutverk að
segja fyrir um hernaðarlega mögu-
leika. En sigur eða ósigur í stríði við
Rússland kemur til með að velta á
ýmsu öðru en herstyrk. Vestur-Evrópa
er langtum andvígari kommúnisma
nú en hún var fyrir fáum árum. Kem-
ur þetta fyrst og fremst til af Marshall-
aðstoðinni. Kína er tapað til Rússa, a.
m. k. fyrst um sinn, vegna þess að
Vesturveldin studdu Chiang Kai-shek
of lengi. Stefna Suður-Afríkustjórnar-
innar hefur fært Rússum í hendur
mjög sterkt áróðursvopn. Palestína
felur í sér óleysanlegt vandamál: Ef
Bretland og Ameríka taka afstöðu með
Gyðingum, taka Arabar að öllum lík-
indum afstöðu með Rússum, ef þeir
taka afstöðu með Aröbum, þá fá þeir
Gyðinga um heirn allan og í heima-
löndum sínum á móti sér; ef ekkert
er gert, þá telja báðir aðilar að liinn
njóti fríðinda, og alls konar illindi
hljótast af.
Meiri fræðsla.
Eg tel, að langtum meira megi á-
orka með fræðslu um þessi mál en
liingað til hefur unnizt. Það ætti að
leggja áherzlu á að skýra fyrir fólki
hin stöðugt vaxandi yfirráð Rússa yfir
þjóðunum innan járntjaldsins. Þá ætti
og að leggja áherzlu á að upplýsa fólk
um hina slæmu efnahagsafkomu al-
mennings í Sovétríkjunum. Tító ætti
að njóta fyllsta stuðnings Vesturveld-
anna, og Vesturveldin ættu að hafa
vakandi auga á vísi að Títóisma í Pól-
landi, Búlgaríu og Ungverjalandi, og
veita jreim mönnum, sem að slíku
standa, fyllsta stuðning. Fjórða stefnu-
mið Trumans (efna- og verkfræðileg
aðstoð til handa þurfandi þjóðum)
ætti að framkvæmast til fullnustu. Þá
ætti líka að tryggja, að duglegir, djarf-
ir og hugsjónaríkir ungir menn fengi
skólun í lýðræðisríkjunum á sama hátt
og ungir kommúnistar um lieim allan
fara til Moskvu til náms. Og við þurf-
um að leggja langtum ríkari áherzlu
á að láta það koma skýrt og greinilega
fram, hvað það er, sem Vesturveldin
vilja verja, en Rússar traðka á, og
hverju fólkið mundi glata, ef Moskvu-
menn brytu undir sig heiminn. Pen-
ingum til slíkra starfa mundi langtum
betur varið en peningum til raunveru-
legs stríðs síðar meir.
En raunveruleg hervæðing mun,
þegar til lengdar lætur gera út urn það,
hvort til stríðs kemur eða ekki. Eg get
ekki verið sammála þeim mönnum,
sem eru á móti framleiðslu vetnis-
sprengjunnar. Hvers konar röksemdir
fyrir hindrun á vopnaframleiðslu
missa algjörlega þunga sinn, nema
því aðeins að þeim sé beitt gegn al-
gjörum friði, algjörri afvopnun, af
því að það er ómögulegt að hugsa sér,
að stríð geti verið þess virði að heyja
það, nema því aðeins að það sé þess
virði að vinna það með þeim vopnum,
sem völ er á. Eg er líka þeirrar skoð-
unar, eins og ég hef þegar tekið fram,
að aukinn herstyrkur Vesturveldanna
verði til þess að draga úr stríðshætt-
unni. Eg held, miðað við núverandi
ástand í heiminum, að samkomulag
um hindranir á framleiðslu atóm-
vopna verði til ills eins, af því að hvor
aðilinn fyrir sig mundi álíta að hinn
sviki samninginn.
Næsta styrjöld, ef til liennar kemur,
verður stórkostlegasta eyðingin, sem
mannkynið liefur orðið fyrir fram að
þeim tíma. Mér sýnist, að aðeins ein
ægilegri ógn stefni að mannkyninu,
nefnilega sú, að valdhafarnir í Kreml
nái heiminum undir sig. Til allrar
hamingju eru aðferðirnar til þess að
fyrirbyggja fyrri ógnina þær sömu og
þær, sem nægja til að fyrirbyggja þá
síðari: aðferðirnar felast í því að
styrkja sem mest varnir þeirra þjóða,
sem verja frelsið.
Innkaup í Evrópu.
Reksturskostnaður Sameinuðu þjóðanna er
töluvert mikill, eins og geta má nærri. Til
reksturs síns Jrarf stofnunin þúsundir stóla,
urmul af borðum, mikið af gluggatjöldum,
gólfteppum, skrifstofuvélum o. m. fl.
Mikið af innkaupum sínum hafa Samein-
uðu þjóðirnar hingað til gert í Bandaríkjun-
um. Nú verður hins vegar að öllum líkind-
um breyting á þessu. Nýlega fól stofnunin
innkaupastjóra sínum, Fred A. Mapes, að
fara i tveggja mánaða kynnisferð til Evrópu,
og átti hann að afla sér upplýsinga um verð
og gæði ýmissa vara fyrir S. Þ. Er meiningin
að stofnunin kaupi síðan vörurnar þar sem
hagkvæmast þykir.
Á meðal landa þeirra, sem Fred A. Mapes
heimsækir í þessu skyni, eru Danmörk, Nor-
egur, Svíþjóð, England, Frakkland, Belgía,
Sovét-Rússland, Holland og Tékkóslóvakía.
Júgóslavía vill meiri
utanríkisverzlun.
Bandaríska blaðið Commercial America
skýrði nýlega frá því, að mikill áhugi sé nú
fyrir því í Júgóslavíu að auka iðnframleiðslu
landsins og utanríkisverzlun. Segir blaðið í
þessu sambandi, að Tito hafi látið fara fram
endurskipulagningu á stjórnarráði sinu og
í því sambandi lagt áherzlu á að dreifa valdi
og yfirráðum stjórnardeilda yfir ýmsum fjár-
mála- og viðskiptastörfum. Vonar hann, að
með því aukna athafnafrelsi, er ætti að koma
í kjölfar þessara ráðstafana, fari aukin fram-
leiðsla og hagkvæmara rekstursfyrirkomulag.
19