Samvinnan - 01.06.1950, Qupperneq 22

Stjórnarfar.
Soldáninn í Marokkó er æðsti mað-
ur landsins. Titill hans er Emir el
Múmenin, en það þýðir lávarður
hinna rétttrúuðu. Hann liefur æðsta
vald í trúar- og stjórnmálalegum mál-
efnum og setur lög með svokölluðum
Dahirs, en það eru tilskipanir, sem
gilda sem lög fyrir Marokkómenn.
Skrifi franski landsstjórinn undir Da-
hirs, þá gilda tilskipanirnar líka sem
lög fyrir hina frönsku íbúa landsins.
Soldáninn stjórnar með aðstoð ráð-
gjafa sinna. Æðsti ráðgjafi hans er eins
konar forsætisráðherra, en auk þess
eru margir ráðgjafar í sérstökum
greinum. Landsstjóri Frakka í Mar-
okkó er eins konar utanríkisráðherra
fyrir landið, og hann hefur yfirstjórn
hermála og lögreglumála. Auk þess er
hann yfirmaður allra franskra emb-
ættismanna í landinu, svo framarlega
sem störf þeirra falla ekki beint undir
yfirráð soldánsins eða ráðgjafa hans.
í Spánsku Marokkó stjórnar kalífi
í umboði soldánsins. Velur soldáninn
kalífann úr hópi manna, sem spánska
stjórnin stingur upp á.
Alþjóðasvæðinu Tangier er stjórnað
af 27 manna ráði, og er fulltrúi sol-
dánsins forseti þess og æðsti maður
innanríkismála.
Söguágrip.
Marokkó á sér langa og merkilega
sögu, eins og flest löndin við Miðjarð-
arhafið. Berberar eru taldir að vera
hinir upphaflegu byggjendur lands-
ins. Rómaveldi náði Marokkó undir
sig á veldisárum sínum, en árið 429
féll landið í hendur Vandala. Vand-
alir héldu yfirráðum í landinu þar til
rómverski hershöfðinginn Belisarus
sigraði þá í orustu árið 533. A sjöundu
öldinni flykktust Arabar inn í landið
og þegar Gyðingum var vikið frá
Spáni með tilskipun Toledo-ráðstefn-
unnar árið 694, fluttust mjög margir
Gyðingar til Marokkó.
Það gekk á ýmsu um stjórn lands-
i'ns allt frá áttundu öldinni og fram á
19. öld. Einn höfðinginn af öðrum
náði völdum, og einn höfðinginn af
öðrum missti aftur yfirráð sín yfir
landinu.
Talið er, að á árunum 1492—1500
hafi 800.000 Gyðingar og Márar flutzt
frá Spáni til Marokkó. Hafði þetta
22
mikil áhrif á styrkleika ríkisins síðar-
meir.
Árið 1814 var þrælahald afnumið,
og víkingaferðir voru bannaðar árið
1817. Þegar nær dró 20. öldinni, fór
að bera á yfirgangi Evrópulandanna í
í Marokkó, og rákust metnaðarmál
Frakka og Þjóðverja sérstaklega á í
þessu sambandi. Gekk á ýmsu, þar til
árið 1911, að ráðstefna var haldin, og
á henni sömdu Frakkar og Þjóðverjar
um metnaðarmál sín í Marokkó.
Frakkland lofaði Þjóðverjum full-
kominni jafnréttisaðstöðu til viðskipta
í Marokkó og létu þeim í té 250.000
ferkílómetra svæði af norðurhluta
Franska Kongó, en Þjóðverjar viður-
kenndu í staðinn verndaryfirráð
Frakka í Marokkó. Franska verndar-
svæðið var svo endanlega stofnað með
samningum, sem birtir voru 30. marz
1912, og stóð soldáninn í Marokkó og
franska stjórnin að þeim, en Stóra-
Bretland, Þýzkaland og önnur stór-
veldi heims á þeim tíma, lögðu bless-
un sína á samningana.
Spænska yfirráðasvæðið var stofnað
27. nóvember 1912, með fransk-spánsk-
um samningum. Tangier-svæðið var
svo stofnað 18. desember 1923, og end-
anlega var frá því samkomulagi geng-
ið 25. júlí 1928.
Marokkó var haldið utan við fyrri
heimsstyrjöldina, en eftir fall Frakk-
lands í júní 1940 komu mjög margir
þýzkir ,,túristar“ til Marokkó. í júní
1940 gerðu innlendar herdeildir undir
yfirstjórn Spánverja innrás í Tangier,
og lýsti yfirmaður herdeildanna yfir
endalokum alþjóðaverndarsvæðisins,
eftir að hann hafði tekið landið. í nóv-
embermánuði 1942 komu bandarískar
herdeildir til Marokkó. Frakkar þeir,
sem fóru með stjórn landsins í umboði
hins hernumda Frakklands, og raun-
verulega í umboði Þýzkalands, voru
settir frá völdum. Síðar tóku herdeild-
ir frá Marokkó þátt í innrásinni í
Frakkland.
Eftir að stríðinu lauk, hefur borið
langtum meira á áhrifum vestrænnar
menningar í Marokkó en áður. Nú er
unnið að því að meiri krafti en nokkru
sinni fyrr að iðnmennta þjóðina, auka
framleiðsluafköst hennar og hagnýta
landið til fullnustu.
Enn verður samt varla annað sagt,
en að rétt aðeins hafi verið byrjað á
að kanna auðlindir landsins, og enn
er það langt frá því að vera hagnýtt
til fullnustu. Iðnbyltingin er raun-
verulega á byrjunarstigi, en líklegt má
teljast, að ekki líði margir áratugir,
þar til Marokkó verður eitt af hinum
iðnmenntuðu og fullnýttu löndum,
sem einkennast fyrst og fremst af hugs-
unarhætti og framleiðsluháttum hins
vestræna heims.
RANGHVERFA
(Framhald af bls. 6)
og hinn helminginn við móttöku hand-
rits?
— Omögulegt, góði. Og aftur lét ég hann
heyra, að þolinmæði minni væru takmörk
sett. Ég hef bókstaflega ekki leyfi til að
víkja frá þeim samningsgrundvelli, sem við
höfum samþykkt í félagi 1. flokks rithöfunda.
Það væru svik við stéttina. Ég ráðlegg þér
að snúa þér til þeirra í félagi 2. eða 3. flokks
rithöfunda. Þar eru margir efnilegir ungir
menn. Kannske tekst þér að ná sæmilega
öruggum samningi hjá einhverjum þeirra.
— En fólk vill bara ekki kaupa bækur
eftir aðra en beztu höfundana, sagði hann
í örvæntingu.
— Já, smekkur fólksins er sem betur fer
alltaf að þroskast. En annars eru margir að
verða ágætir þarna í félagi 2. flokks rit-
höfunda.
Svo stóð ég upp og klappaði honum hug-
hreystandi á öxlina.
— En umfram allt megið þið, sem hafið
ákveðið að helga ykkur útgefendastarfinu,
ekki gefast upp. Bara að halda áfram að
gefa út og gefa út. Einhvern tíma kemur
að því, að þið hljótið viðurkenningu.
Síðan rétti ég honum höndina í kveðju-
skyni....
EN ÞAÐ var enginn í stólnum — enda var
þetta ekki stóll, sem ég horfði á, heldur
gamall, tómur sykurkassi og á honum stóð
þvottaskálin mín með skólpinu frá því í
gærkvöldi. Undir súðinni í þakherberginu
mínu var ég vaknaður til lífs staðreyndanna
— meðal annars þeirrar, að senn var runn-
inn dagur og ég átti engin föt til að fara í
nema þessi, sem gerðu mig að aumingja,
og fornsalinn hafði ekki viljað.
Drottinn minn! Hversu sæll væri ekki sá,
er gæti litið til framtíðarinnar sem fornbók-
sali.
Markaðsleitir og sölumennska.
Hollendingar leggja nú mikla áherzlu á
að auka iðnframleiðslu sína og utanríkis-
verzlun. I maímánuði gekkst hollenzka
stjórnin fyrir því, að fultrúar frá ýmsum
framleiðslufélögum Hollands færu í sölu-
ferðir um hart nær allan heiminn. Fulltrú-
arnir áttu að taka með sér sýnishorn af iðn-
framleiðsluvörum firma sinna og heimsækja
m a. Egyptaland, Indland, Singapore, Hong
Kong, Japan, Hawaii, Bandaríkin, Peru,
Chile, Uruguay, Brazilíu, Belgisku Kongó,
Suður-Afríku, Israel og Nairobi.