Samvinnan - 01.10.1950, Blaðsíða 27

KONURNAR OG SAMVINNAN
bókasafnið í New York, sem beitti
sér fyrir þessari endurvakningu
hins þjóðlega ævintýris þar vestra.
Á vegum þess voru haldnar meira
en 500 samkomur með börnum í
borginni, og á þessum samkomum
var ekkert annað um að vera en
það, að sögð voru ævintýri, sem
þar, eins og hér og sjálfsagt víðast
hvar í menningarlöndum, virtist
vera að hverfa. Þessar samkomur
voru haldnar úti undir berum
himni, helzt í skemmtigörðum
borgarinnar. Og börnin sóttu þær,
og sóttu þær því betur, sem á leið.
Frá því er s! ýrt í sambandi við
þetta, að eftir að sagan hófst, hafi
börnin fylgzt með af hinni mestu
athygli og ekki hirt um, þótt sæti
væru óhæg. Þeir, sem hugmyndina
áttu að þessu, sögðu á eftir, að það
væri auðséð, að grammófónninn,
útvarpið, sjónvarpið og myndasög-
ur dagblaðanna, hefðu enn ekki
megnað að uppræta úr barnssálun-
um þrána eftir ævintýrinu eða
hæfileikann að kunna að meta vel
sagða sögu. Þessi tæki mannsins
eru ný, en að segja sögu er æva-
gömul list, líklega jafn gömul
manninum sjálfum. Forráðamenn
bókasafnsins, sem að þessu máli
unnu, leituðu álits foreldra um
hina gömlu íþrótt. Hvers vegna
reyndu foreldrar ekki að endur-
vekja hana heima hjá sér? Svörin
voru margvísleg. Algengast var, að
menn sögðust ekki hafa tíma til
þess. En margar fleiri ástæður voru
og taldar, og útkoman var sú, að
rnikill meirihluti fólks leit á ævin-
týrið eins og dautt efni, sem liefði
lifað síðust æviárin fyrir mörgum
áratugum og tilheyrði ekki heimi
atómsprengjanna og fjöldaáróðurs-
ins. En annars liöfðu menn heldur
ekki gefið sér neinn tíma til þess
að hugsa um þessa hluti.
NÚ hin síðustu ár hefur sá hluti
bókmennta erlendra þjóða,
sem í minnstu áliti er hjá þeim,
haldið innreið sína á íslandi með
þeim hætti, að fullkomið áhyggju-
efni er. Þetta er sú tegundin, sem
engilsaxar og fleiri kalla „gulu
pressuna“, en til liennar heyra ýms-
ar ómerkilegar myndasögur, margt
reifararuslið og þau rit, sem eink
um flytja lélegar glæpa- og ásta-
sögur, írásagnir af ástalífi kvik-
myndaleikara og annað þess háttar.
Víða erlendis er „gula pressan“ eitt
mesta áhyggjuefni þeirra afla, sem
vilja stuðla að aukinni menningu
á öllum sviðum. Innrás þessa les-
efnis hér á íslandi hetui orðið með
skjótum hætti. Á síðustu áruni
hefur útgáfa reifaranna farið mjög
í vöxt, og tölu skemmtiritanna
man nú enginn lengur, hé heldur
livað þau öll lieita. Það er stað-
reynd, að börn sækjast í svona les-
efni, sé það fyrir þeim liaft. Þarf
ekki að ræða, liversu heppileg
lesning slíkt er ungum og við-
kvæmum sálum, eða hver áhrif
hún getur haft á málsmekk þeirra
og fegurðartilfinningu. Það er
óhugnanlegt sjúkdómseinkenni eft-
irstríðsáranna, hversu greiðan að-
gang þessar bókmenntir virðast
eiga að heimilum landsmanna.
Þegar svona er komið, virðist æski-
legt, að foreldrar, sem lengra liugsa
en fram á næsta dag, íhugi, hvort
börn þeirra fara ekki nokkurs á
mis, að þekkja ekki persónur hins
þjóðlega ævintýris og þá hugar-
heima, sem því eru tengdir. Með
þVí móti er líka e. t. v. auðvelt að
rækta þá íegurðar og máltilfinn-
ingu í brjóstum barnanna þegar á
unga aldri, að þau verði ónæm
fyrir þeirri bakteríu, sem „gula
pressan'* er í hverju menningar-
þjóðfélagi. Og höfum við ekki þar
að auki gerzt um of áfjáð í að þýða
og gefa út erlendar barnasögtir, á
meðan mörg gömlu ævintýrin og
þulurnar liggja óbætt hjá garði?
Það er alveg vafalaust, að þörf
er á samstarfi góðra myndlistar-
manna og útgefenda til þess að
gera aðgengilegar og fallegar út-
gáfur inargra þjóðlegra ævintýra
og skipa þeint á ný efsta sess í bók-
menntum barnanna.
(Framhald af bls. 25.)
Samvinnubrúðuna, sem gefin voru
snið af á sérstöku fylgiblaði. Brúða
er alltaf kærkomin gjöf lianda
litlu stúlkunum og að sjálfsögðu
er hægt að gera Samvinnubrúðuna
aftur og aftur með einhverjum
smábreytingum, t. d. í fatnaði
liennar eða á lit brúðunnar sjálfr-.
ar. Það eru forsjálar húsfreyjur,
sem farnar eru að hugsa fyrir jóla-
glaðningi handa börnunum. Eigi
að gera gjafirnar heirna, sem er
bæði skemmtilegt og venjulega
margfalt ódýrara, þarf að byrja á
því fyrr en seinna, því að síðustu
dagana fyrir jólin er venjulega um
svo margt að hugsa og í svo mörgu
að snúast, að lítill tími vill verða
aflögu til þess að sitja með handa-
vinnu.
Lesið nóvember-blaðið!
A.
SMJÖRLÍKISFRAMLEIÐSLAN
(Framhald af bls. 15.)
smiðjur nauðsyn í hverju menningar-
þjóðfélagi, og mikið kapp hefnr verið
lagt á að bæta vöruna á ýmsan liátt
með fullkomnari framleiðsluaðferÓ-
ferðum. Er og sums staðar s\ro langt
komið, að smjörlíki nálgast smjörið
rnjög um bragð og gæði. Hér á íslandi
eru. möguleikar til þess að feta þessa
slóð. Hin nýja smjörlíkisverksmiðja
Kaupfélags Eyfirðinga er t. d. búin
ínllkomnustu vélum til framleiðslunn-
ar og héfur á að skipa ágætlega hæf-
um fagmönnum. En hana skortir hæfi-
legt hráefni til þess að gera framleiðsl-
una eins góða og unnt er. Það er þarna,
sem skórinn kreppir. Virðist korninn
tími til að stjórnarvöldin líti ekki að-
eins á verðlag hrávörunnar, sem keypt
er, heldur líka á gæði hennar, og á þá
kröfu neytenda um land allt, að þessi
nauðsynjavara sé a. m. k. lyllilega sam-
bærileg við sams konar framleiðslu
annarra þjóða. Vélarnar eru til, fag-
mennina höfum við, en skilninginn
á þessu atriði, sem engan veginn er
lítilsvert, virðist skorta. Þar er að finna
skýringuna á ummælum erlenda
blaðamannsins, sem um var getið í
upphafi þessa rnáls.
27