Samvinnan - 01.11.1950, Blaðsíða 9

þessu rækti Sambandið mikils vert
menningarhlutverk, og með þessari
starísemi er lögð áherzla á þau sann-
indi hér á landi, eins og annars stað-
ar, að samvinnufélagsskapurinn er
ekki aðeins samtök fóiksins um verzl-
un og framleiðslu, heldur einnig á
sviði menningarmála.
Með eigendaskiptunum færðist starf-
semi Norðra mjög í aukana. Útgáfa
þjóðlegra fræði- og skemmtibóka var
hafin nokkru áður. Má t. d. nefna
Sögu landpóstanna árið 1942, og eftir
eigendaskiptin rak liver merkisbókin
aðra. Má í þeim hópi nefna liina
ágætu bók dr. Brodda Jóhannessonar
um íslenzka hestinn — Faxa —, Horfna
góðhesta Ásgeirs frá Gottorp, Göngur
og réttir, Hrakninga og heiðavegi
Jóns Eyþórssonar og Pálma Hannes-
sonar og fjölmargar bækur um þjóð-
leg íslenzk fræðí, íslenzka sögu og
náttúru. Nú er væntanleg á markað-
inn bók í tilefni af 25 ára atmæli
forlagsins. Er það ritverk Beneclikts
Gislasonar frá Hofteigi um íslenzka
bœndur, og er val þessarar bókar sem
afmælisbókar forlagsins táknrænt um
viðhorf Norðra og áhuga fyrir efl-
ingu menningar í sveitum landsins og
þá áherzlu, sem jafnan hefur verið
lögð á það, að sveitalífið og menning
bændanna hlyti verðskuldaða viður-
kenningu í þjóðfélaginu. Á þessum
árurn hefur Norðri haldið áfram að
gefa út vinsælar sveitasögur, ýmist
frumsamdar íslenzkar, eða þýddar,
aðallega úr Norðurlandamálum. Eru
bækur þessar kærkomið lesefni á heim-
ilum víðs vegar um landið. Þá hefur
Norðri gefið út fjölskrúðugt unglinga-
og barnabókasafn, eftir innlenda og
erlenda höfunda. Má þar í flokki
nefna ágætan dýrasagnaflokk, sem er
í senn menntandi og bætandi lestur
fyrir unglinga. Loks má geta þess, að
Norðri hefur á myndarlegan hátt unn-
ið að því að kynna íslenzk tónverk
með útgáfu á þeim. Hefur forlagið
gefið út ýmis tónverk Björgvins Guð-
mundssonar, tónskálds, og þar unnið
þarft menningarverk. Útgáfa tónbók-
mennta er ekki arðvænleg hér á landi,
en eigi að síður nauðsynlegur liður í
allri menningarstarfsemi þjóðarinnar
og í eflingu tónlistarlífs hér.
Samvinnubókmenntimar.
Norðri hefur heldur ekki gleymt
öðru aðalhlutverki sínu, að gefa út
fræðandi bækur um samvinnumál.
Hefur bókaflokkurinn Samvinnurit
þegar að geyma margar ágætar bækur
um ýmsa þætti samvinnustefnunnar
í liugsjón og framkvæmd. Er nú
hægara um vik fyrir þá, sem vilja
kynna sér samvinnustefnuna en áður
var, er mestu af því, sem um sam-
vinnumál var ritað hér á landi, var
dreift í blöðum og tímaritum. Með
bókaflokki þessum vinnur Norðri að
því að skapa fjölbreyttar og aðgengi-
legar samvinnubókmenntir í landinu.
Bókaútgáían á þessu ári.
Á þessu ári gefur Norðri út rnargt
góðra bóka, senr fyrr segir, og vill
Samvinnan hér á eftir kynna nokkrar
þær helztu með örfáum orðum. Eru
þær ýmist komnar á markaðxnn, eða
væntanlegar næstu daga.
Þjóðlegar islenzkar bókmenntir:
Norðri heldur áfram að gefa úr Rit-
safn Torfhildar Þ. Holm. Hófst út-
gáfan í fyrra með sögunni um Brynj-
ólf biskup Sveinsson. Nú í haust kom
út hin nrikla skáldsaga Jón biskup
Arason, í tveimur bindum. Fer vel á
því, að þessi saga sé gefin út í veglegri
útgáfu á fjögur lrundruðustu ártið
Jóns biskups og sona hans.
Hrakningar og heiðaveigir, II. bd.,
framlrald ferða- og sagnaþátta þeirra
Jóns Eyþórssonar og Pálma Hannes-
sonar. Fyrra bindið vakti mikla at-
lrygli og varð vinsælt.
Hlynir og hreggviðir, franrlrald
liinna skemmtilegu og prýðilega rit-
uðu sagnaþátta úr Húnaþingi, sem
kom út í fyrra undir nafninu Svipir
og sagnir.
Endurminningar frá íslandi og
Danmörk. í þessari bók segir Valdi-
mar Erlendsson, læknir í Friðrikshöfn
í Danmörk, frá langri og viðburða-
ríkri ævi og frá mönnum og málefn-
um lreima og erlendis.
Göngur og réttir, III. bindi. I þessu
bindi er greint frá fjallleitum og rétt-
unr í Þingeyjarsýslum og Múlasýslum.
Fallegar myndir úr þessum fagra
landshluta prýða bókina. Bragi Sig-
urjónsson sér um útgáfuna.
Austurland, ýmiss konar fróðleikur
unr Austurland. Útgáfan gerð á veg-
um Sögufélags Austfirðinga.
Sóknarlýsingar. Þetta eru sóknarlýs-
ingar þær, sem Bókmenntafélagrð
safnaði fyrir lrundrað árum og áttu
að verða aðallreimildin í íslandslýs-
ingu Jónasar Hallgrímssonar. Verða
þær gefnar út í nokkrunr bindum.
Pálmi Hannesson og Jón Eyþórsson
sjá um litgáfuna.
Bóndinn á heiðinni, saga lreiða-
bónda í Hnappadalssýslu, fróðleg lýs-
ing á aldarhætti og lífskjörunr og
ýmsum atburðum á Vesturlandi.
Ættland og erfðir, ritgerðasafn eftir
hinn kunna bókmenntafræðing, dr.
Richard Beck í Grand Forks.
Skammdegisgestir. Sagnir, skráðar
af Magnúsi Jónssyni á Torfastöðum.
Jónas Jónsson, skólastjóri, ritar fróð-
legan og skenrnrtilegan formála íyrir
bókinni.
Horfnir úr héraði, sagnaþættir og
fróðleikur úr Þingeyjarsýslu, eftir
Konráð Villrjálmsson.
Skáldsögur:
Af íslenzkunr skáldsögum eru þess-
ar helztar:
Dagur fagur prýðir veröld alla, eft-
ir Jón Björnsson. Er þetta atlryglis-
verð nútínra-skáldsaga og gerist á ís-
landi eins og allar sögur þessa lröf-
undar. Jón Björnsson er nú íluttur
heim til Islands eftir 15 ára dvöl er-
lendis. Varð lrann kunnur ritlröfund-
ur í Danmörk á þeim tíma.
Maður og mold, skáldsaga eftir hús-
freyju í einni afskekktustu sveit lands-
ins.
Af þýddum sögum má nefna El
Hakim, eftir svissneska höfundinn
John Knittel, ævisaga egypzks skurð-
læknis, viðburðarík og vel skrifuð
saga.
Ýmisleg efni:
í faðmi sveitanna, endurminningar
Sigurjóns Gíslasonar frá Kringlu í
Grímsnesi, skráð lrefur Elinborg Lár-
usdóttir skáldkona.
Gyðingar koma lreim, saga Gyð-
ingaþjóðarinnar á 20. öldinni og
stofnun hins nýja Ísraelsríkis. Eftir
(Framhald á bls. 22.)
9