Samvinnan - 01.11.1951, Blaðsíða 2

Útgefandi: Samband íslenzkra
samvinnufélaga.
Ritstjóri: Benedikt Gröndal.
Ritstjórn og afgreiðsla í
Sambandshúsinu, Reykjavík.
Ritstjórnarsími 7080,
Kemur út mánaðarlega.
Verð árgangsins kr. 30.00.
Verð í lausasölu 5 kr.
Prentsmiðjan Edda.
Efni:
Bls.
Tveir skólar samvinnu-
manna 3
Landhelgismálið og dómur-
inn í Haag 4
Samvinnuþingið í Kaup-
mannahöfn 6
Stolið frá ekkju, smásaga
eftir Árna Óla 8
Kveðskapur Páls Árdal 10
Grannar vorir Grænlend-
ingar, myndir Örlygs Sig-
urðssonar 13
Harry Ferguson og uppfinn-
ingar hans á landbúnað-
arvélum 14
Hausttízkan í skóm 16
Tveir nemendur Samvinnu-
skólans fara utan til
framhaldsnáms 18
Herforinginn og leikkonan 19
Alþjóða stúdentaheimili 20
XLV. árg. ll.hefti
NÓVEMBER 1951
2
-■ *
LANDHELGISMÁLIN hafa verið
mjög til umræðu á þessu hausti, og
verða það vafalaust á nýjan leik síð-
ar á árinu, er dómstóllinn í Haag
kveður upp úrskurð sinn i deilu Norð-
manna og Breta. Er þetta mikið og
alvarlegt hagsmunamál íslendinga, og
því full ástæða til þess að almenn-
ingur geri sér gleggri grein fyrir því
og fólki sé veitt sú fræðsla, sem menn
þurfa að hafa til að geta fylgzt með
slíku máli. Er lauslega drepið á nokk-
ur helztu atriði deilunnar í grein í
þessu hefti, en þó aðeins stiklað á því
stærsta og drepið örfáum orðum á at-
riði, sem heilar bækur hafa verið
skrifaðar um, svo sem eðli þjóðarétt-
ar, sögu landhelgismála og nánar til-
tekið sögu landhelgismálsins við ís-
land. Er ætlun greinarinnar að vekja
menn til frekari umhugsunar og
hvetja þá til að kynnast málinu bet-
ur.
ÞAÐ ER VISSULEGA vá fyrir dyr-
um, ef ekki tekst að gera einhverjar
ráðstafanir til þess að vernda fiski-
stofnana umhverfis ísland. Hvað
verður þá um efnahagslíf þjóðarinn-
ar, ef miðin þorna? Þeirri spurningu
er erfitt að svara, enda vísast að svar-
ið verði uggvænlegt fyrir þjóðina. Það
er ekki fátt, sem íslendingar þurfa að
flytja inn í landið, ef þeir eiga að við-
halda ámóta lífskjörum og þjóðin nú
býr við. Og yfir 90% þess gjaldeyris,
sem þjóðin sjálf aflar til kaupa á
þessum innflutningi, er fenginn fyrir
sjávarafurðir.
FJÖLBREYTNI í atvinnuháttum
hefur verið alltof lítil hér á landi.
Landbúnaðurinn er, þegar allt kem-
ur til alls, öruggasti atvinnuvegurinn,
og hann stefnir að því að byggja upp
landið, en eyðileggur ekki, eins og
stórfelldar fiskveiðar oft gera. En
þrátt fyrir stökkbreytingar í búnað-
arháttum verður ekki komizt hjá öðr-
um atvinnuvegum og þeim tekju-
drjúgum. Kemur þá, að fráskildum
fiskveiðunum, iðnaður fyrst til hugar.
Þar eru miklir möguleikar hér á landi,
orka í fallvötnum og hverum og vafa-
laust margvíslegri hráefni en menn
almennt gera sér grein fyrir.
HVERSU GÓÐIR, sem möguleikar
kunna að vera á öðrum sviðum, verða
íslendingar að gera allar þær ráð-
stafanir, sem þeir geta, til að vernda
fiskimið sín. Þjóðin hefur eytt hundr-
uðum milljóna til kaupa á fiskveiði-
tækjum og miðar líf sitt og starf að
verulegu leyti við þær.
ÖRLYGUR SIGURÐSSON listmál-
ari er einn þeirra ungu listamanna,
sem haldið hafa sýningar á verkum
sínum á þessu hausti. Meðal þeirra
verka, sem hvað mesta athygli vöktu
á sýningu hans, voru málverk og
teikningar hans frá Grænlandi.
Dvaldist hann þar um hríð 1949 og
safnaði efni. Örlygur er með afbrigð-
um góður teiknari og var flokkur
grænlenzkra andlitsmynda, sem hann
kallaði „Granna vora Grænlendinga",
eitt hið skemmtilegasta á sýningunni.
Nokkrar þeirra mynda eru birtar í
þessu hefti.
SKÓVERKSMIÐJAN IÐUNN hefur
nú sent frá sér „hausttízku“ sína, og
segir frá henni í kvennadálkinum í
þessu hefti. Er þar fjöldi nýrra gerða
af skóm, og er ánægjulegt að sjá, að
verksmiðjur samvinnumanna fylgjast
stöðugt með tímanum, bæta fram-
leiðslu sína og auka fjölbreytni henn-
ar. Samvinnan telur það hlutverk sitt
að kynna þessa framleiðslu lesendum
sínum og vonandi athuga þeir þessa
vöru hver í sinni verzlun, og bera
hana saman við annað, innlent eða
erlent, sem er á markaðinum. Sam-
vinnuverksmiðjurnar munu standast
slíkan samanburð prýðilega.
ÞETTA HEFTI af Samvinnunni er
aðeins 24 síður, en það verður vænt-
anlega bætt lesendum upp með ein-
hverri tilbreytingu á jólaheftinu, sem
koma á út snemma í desember.