Samvinnan - 01.11.1951, Síða 4

Það var ys og þys í Friðarhöllinni
í Haag þriðjudaginn 25. september í
haust. Fulltrúar, aðstoðarmenn og
túlkar þutu fram og aftur, málafærslu-
menn gengu út og inn, blaðamenn
skoðuðu kort og spurðu sérfróða
spjörunum úr. Inni í hinum virðulega
réttarsal hafði verið komið fyrir stór-
um kortum af ströndum Norður-Nor-
egs og til frekari skýringar var upp-
hleypt kort af landinu. Munnlegar yf-
irheyrslur voru að hefjast í deilumáli
Breta og Norðmanna út af landhelgi
við Noregsstrendur.
Dómarar gengu inn í salinn og sett-
ust við skeifulagað borð, andspænis
kortunum. Þeir voru komnir víða að.
Dómsforseti var Frakkinn Jules Bas-
devant, en dómararnir voru frá E1
Salvador, Chile, Bandaríkjunum,
Noregi, Bretlandi, Egyptalandi, Kan-
ada, Belgíu, Póllandi, Júgóslavíu og
Kína, en tveir þeirra, frá Mexíkó og
Rússlandi, voru fjarstaddir vegna
veikinda.
Fulltrúar Breta gengu inn í salinn,
klæddir að hætti brezkra málafærslu-
manna með gráar hárkollur og í svört-
um skikkjum. Fyrir þeim var þáv.
dómsmálaráðherra landsins, Sir Frank
Soskice, en annar aðalflytjandi máls
þeirra var Sir Eric Beckett. Til ráða
voru prófessor frá Oxford, siglinga-
fræðingur brezka flotans, sérfræðing-
ur í fiskveiðum og nokkrir fleiri.
Þá gengu Norðmenn inn, hárkollu-
lausir, en klæddir svörtum skikkjum.
Fyrir þeim var norski hæstaréttarlög-
maðurinn Sven Arntzen, en með hon-
um lögfræðingurinn Jens Evensen og
prófessor Maurice Bourquin, frægur
þjóðréttarfræðingur frá háskólanum í
Genf. Hafa Norðmenn talið sér þörf
á því að ráða erlendan sérfræðing til
aðstoðar við málflutninginn, enda
mikið í húfi. Fleiri voru þeir, þar á
meðal C. J. Hambro þingforseti (en
sonur hans er aðalritari dómstólsins).
Meðal áheyrenda í dómsalnum
voru tveir menn norðan af Islandi,
þeir Gizur Bergsteinsson hæstaréttar-
dómari og Hans G. Andersen, þjóð-
réttarfræðingur utanríkisráðuneytis-
ins.
UM HVAÐ ER DEILT?
Mál það, sem hér var flutt fyrir
æðsta dómstól veraldar, á sér 15 ára
sögu. Árið 1935 gáfu Norðmenn út
FriBarhöllin i Haag, þar sem alþjóða dómstóll•
inn hefur aðsetur.
konunglega tilskipun um landhelgis-
mál, þar sem ákveðin var fjögurra
mílna landhelgi og tilgreint, að hún
skyldi reiknuð frá yztu nesjum og
oddum. Bretar hafa ekki viðurkennt
þessa tilskipun, og vilja mæla land-
helgina eftir strandlengjunni, inn á
firði og flóa. Norðmenn hafa hins
vegar tekið brezka togara í land-
helgi og refsað þeim samkvæmt sinni
reglugerð. Rejmd var samningaleið
um deiluna, en árangurslaust, og var
henni þá skotið til alþjóða dóm-
stólsins.
Bretar segjast nú fúsir til að fallast
á útvíkkun norsku landhelginnar úr
þrem í fjórar mílur, en krefjast þess,
að mælt sé frá strandlengjunni (eins
og hún er á fjöru) og þannig farið inn
flóa og firði.
Norðmenn telja, að á hinni vog-
skornu strönd Iands þeirra sé ógern-
ingur annað en að reikna frá yztu
nesjum og oddum. Þeir telja tilskip-
unina frá 1935 fyllilega í samræmi
við þjóðarétt.
Þetta er í mjög stuttu máli kjarni
deilunnar, sem dómstóllinn í friðar-
höllinni í Haag þarf að kveða upp
úrskurð í. Bretar voru viku að flytja
mál sitt fyrir réttinum, og nokkrum
dögum síðar tóku Norðmenn við og
lýstu sínum sjónarmiðum. Ekki er
búizt við úrskurði dómstólsins fyrr
en um áramót.
ÞJÓÐARÉTTUR.
Þegar íslenzkur dómari kveður
upp úrskurð í máli, getur hann venju-
lega flett upp í lögum, sem alþingi,
4