Samvinnan - 01.02.1955, Page 5

sænska samvinnusambandið. Þegar
vitað var, að fjöldi kvikmyndatöku-
manna og margvísleg tæki mundu
send til íslands, datt einhverjum góð-
um manni, sennilega ritstjóranum
Nils Thédin, í hug það snjallræði að
nota þennan mannafla til þess að taka
samtímis íslenzka samvinnumynd.
Thédin og raunar margir fleiri af
leiðtogum sænskra samvinnumanna
hafa komið til íslands og lýst mikilli
aðdáun á samvinnustarfi Islendinga.
Var því auðsótt að fá þessa hugmynd
samþjTkta af Svía hálfu og þegar leit-
að til SÍS um samvinnu, svo og til
samvinnusambanda hinna Norður-
landanna og voru undirtektir hvar-
vetna góðar.
Þegar hér var komið málum þurfti
að vinda bráðap bug að því að finna
mann til að skrifa handrit fyrir hina
fyrirhuguðu kvikmynd. Til þess var
sjálfkjörinn blaðamaðurinn Jöran
Forsslund, sem tvívegis hafði verið á
Islandi og tekið svo miklu ástfóstri
við landið, að hann var orðinn marg-
fróður um það og þekkti alveg sér-
staklega vel til samvinnustarfsins hér
heima.
Forsslund hóf þegar starf sitt og
lagði í það alúð og áhuga. Var hand-
ritið fullsmíðað, eftir mikil samráð við
menn hér heima og ytra, þegar mynda-
takan skyldi hefjast í fyrravor. En þá
hafði farið svo, að ekki þótti tiltæki-
legt annað en að senda sérstakan
kvikmyndatökumann til að annast
töku myndarinnar. Var til þess valinn
Elner Ákeson, maður á sjötugsaldri,
en sprækur sem unglingur og viður-
kenndur sem einn albezti kvikmynda-
tökumaður Svía. Forsslund var dubb-
aður upp í kvikmyndatökustjóra auk
höfundar, því að hann hafði gegnt því
hlutverki með ágætum í nokkr-
um sænskum samvinnukvikmyndum.
Loks var bætt við þriðja manni, Erik
Park, sem stjómar dreifingu kvik-
mynda hjá sænsku samvinnufélögun-
um, og skyldi hann vera framkvæmda-
stjóri, gjaldkeri, ritari, hljóðtökumað-
ur og margt fleira fyrir leiðangurinn.
Þegar leiðangurinn kom til íslands,
naut hann aðstoðar og leiðbeiningar
nokkurra starfsmanna SÍS, aðallega
þeirra Benedikts Gröndal, Gunnars
Steindórssonar og Haraldar Einars-
sonar.
Það var ákveðið að taka kvikmynd
þessa á breiðfilmu (35 mm), sömu
stærð og er venjulega notuð af kvik-
myndahúsum, en gera síðan mjófilm-
ur eftir henni (16 mm). Þá var ákveð-
ið að nota liti, enda nýtur íslenzkt
landslag sín illa nema í litum og hin
undursamlega fegurð þess kemur þá
fyrst fram. Mikil þörf er á góðu sólar-
Ijósi fyrir töku litkvikmynda og gat
leiðangur þessi ekki kvartað yfir
máttarvöldunum í þeim efnum, eftir
því sem hægt er að gera sér vonir um
hér á landi. Fyrsti dagur þeirra félaga
i Reykjavík var glampandi sólskins-
dagur og höfðu þeir fyrir sólarlag tek-
ið fjölda mynda ofan af turni Landa-
kotskirkjunnar, frá höfninni, götum
bæjarins, hitaveitu, l'jörninni og
fjölmörgu öðru.
Næstu vikurnar fór leiðangurinn
víða, eins og þeir munu sannfærast
um, sem myndina sjá. Þeir heimsóttu
bæ á Norðurlandi og tóku myndir af
margvíslegum sveitastörfum. Þeir
tóku hvers kyns fiskvinnslu víða um
land. Þeir sigldu með Dísarfelli um-
hverfis hálft landið og fóru fjallvegi í
dimmviðrum. Ekki hlífðu þeir sér nótt
eða dag, þegar hægt var að taka
myndir, og hvað eftir annað leiddi
ákafi þeirra til óvarkárni, sem inn-
lendir hristu yfir höfuðið. Til dæmis
munaði aðeins hársbreidd, að hinn
aldraði en ungfrái kvikmyndatöku-
maður fengi steypubað úr vellandi
hver á Norðurlandi, og fleiri mætti til
taka.
Þegar kvikmyndatökunni hér
heima var lokið, var gerð kvikmynd-
arinnar rétt hálfnuð. Þá tók við mik-
ið starf í húsakynnum Nordisk Tone-
film í Stokkhólmi, þar sem filmurnar
voru kópíeraðar, en síðan settust þeir
Ákeson og Forsslund inn í „rúnings-
herbergi“, sem kalla mætti, þar sem
klippt var úr öllu efninu hið gagnleg-
asta, er nota átti í kvikmyndina. Má
nærri geta, að tekið er miklu meira af
myndum en notað er í endanlegri út-
gáfu myndarinnar. Síðan var efnið
sett saman eftir handritinu, og gerð-
ar á því margvíslegar breytingar með
tilliti til þess, hvernig sjálf kvik-
myndatakan þótti hafa tekizt á hin-
um ýmsu stöðum. Þýddi þetta víðast
hvar, að endurskrifa þurfti handritið
til þess að textinn stæðist á við hina
endanlegu kvikmynd, þátt fyrir þátt.
Þegar öllu þessu lauk, þurfti að fá
teiknara til að gera fortexta og leik-
ara frá sjálfu Dramaten til að lesa
textann á sænsku. Loks var fenginn
Erik Park tekur upp jarm fjárins á segulband i Lokastaðarétt i Fnjóskárdal.
5