Samvinnan - 01.01.1958, Blaðsíða 25

Þorsteinn Jónsson, bóndi á Úlfsstöðum:
Þeir, sem hér eru uppvaxnir,
hafa ekki lifað áður
Athugasemd við grein um dáleiðslu í októberhefti
Samvinnunnar
starfsemi félagsins, fær litlar skýringar á
stórfundum. E. Th. hagar fundarhaldi
sínu þannig, að félagsmenn í einni deild
koma saman á Selfossi. Samgöngur eru
góðar um allt Suðurland. Deildarmenn
koma í fundarsalinn á Selfossi um kl. 2.
Þar skýrir kaupfélagsstjórinn reikninga
og fjárhag félagsins og flytur yfirlit um
efnahagsmálin í landinu á líðandi ári.
Þá hefjast umræður um fjárhagsmál fé-
lagsins. Þá eru bornar fram í salnum
kaffiveitingar, eins og þær eru bezt gerð-
ar á góðum sveitaheimilum. Að lokinni
hvíld við kaffiborðið slítur kaupfélags-
stjórinn deildarfundinum og setur
skemmti- og fræðslufund. Þá koma
skáld héraðsins, Jóhannes úr Kötlum
eða Guðmundur Daníelsson, og lesa upp
úr verkum sínum. A undanfömum 17
árum hefur Kristmann Guðmundsson
gegnt hlutverki skálds félagsins. Kl. 5
sýnir Örlygur Hálfdánarson, fulltrúi hjá
Fræðsludeild Sambandsins, kvikmynd
um landbúnað og aðra kvikmynd af af-
mælishátíð Mjólkurbús Flóamanna frá
s.l. sumri. Þar gat að líta gömlu bygg-
ingar félagsins og þær nýju, sem nú er
verið að reisa, og vinnubrögð beggja.
Kl. 7 er kaffiborðhald í annað sinn, jafn
rausnarlegt og fyrr. Þá flytur fulltrúi
Fræðsludeildar Sambandsins stutta
ræðu um samvinnuna, segir frá ferðum
sínum um landið og framkvæmdum
annara samvinnufélaga; þá kemur músik-
mynd. Að því búnu flytur kaupfélags-
stjóri stutta ræðu og flytur fundarmönn-
um þakkir fyrir félags- og fundarstörf.
Einhver af félagsmönnum mælir þá fá-
ein orð og þakkar fræðslu og gestrisni.
Mér hefur þótt ástæða til að nota út-
gáfu Sverrissögu til að minna á þá glæsi-
legu framkvæmd Norðra að gefa út hin-
ar sígildu bókmenntir landsins frá fyrri
öldum til þess að það bókasafn verði
helgidómur á sem allra flestum heimil-
um landsins. í öðru lagi er bókmennta-
gildi Sverrissögu og form eftirtektar- og
athvglisvert. Tækni Sverris konungs, sem
kemur umkomulitill úr fátæku eylandi
til að vinna heilt konungsríki, er mjög
til fyrirmyndar samvinnumönnum. Þeir
byrjuðu líkt og Sverrir konungur, með
því að þoka úr hásæti auðugum og vold-
ugum fyrirtækjum. Samvinnuleiðtog-
arnir beittu oft aðferð Sverris. Annars-
vegar var efnahagsbaráttan með mörg-
um sigrum, en hinsvegar hin andlega
ræktun og efling samúðar og bræðralags-
hyggju innan félagsskaparins. Sam-
vinnufélögin eru að vísu all voldugar
stofnanir, en samt ekki svo styrkar, að
þeim geti ekki hnignað og orðið lítils
megandi, ef hin andlega ræktun er lítils
í októberhefti Samvinnunnar er
grein með fyrirsögninni: Getur dá-
leiðslan leyst gátuna um líf og dauða?
Og í rauninni er þarna ekki spurt fjarri
hinu rétta. Að vísu er ekki svo að
skilja, að sjálf dáleiðslan geti leyst
þessa gátu. En þessi gáta mundi þó
leysast langt framyfir það, sem verið
hefur, ef mönnum tækist að gera sér
ljóst, hvað dáleiðsla er í raun og veru.
Og þetta segi ég ekki af öðru en því,
að ég veit í aðalatriðum, hvað dá-
leiðsla er. Dáleiðsla er, eins og dr.
Helgi Péturss hefur sýnt framá fyrir
löngu, framar öllu öðru sambands-
ástand. Hún er með öðrum orðum að
mestu sama eðlis og miðilsástand og
vanalegur svefn. Þó að fá megi hinn
dásvæfða mann til að segja einkum frá
því, sem hann sjálfan varðar, þó að fá
megi hann til að rifja upp gleymdar
bernskuminningar og bernskusögu
sjálfs sín, þá er þar ekki fyrst og
fremst hans eigin vitund að verki,
heldur einnig og fremur vitund annars
og annara. Vitund dávaldsins er þar
að verki og þó ennþá fremur vitundir
annara, sem dávaldurinn stillir til
sambands við, og er þaðan komin get-
an til margs hins furðulega, sem hinn
dáleiddi maður framkvæmir stundum
og segir. Það er fyrir samband við öfl-
ugri lífstöðvar en hér á jörðu er, þegar
hinn dáleiddi maður öðlast krafta
framyfir þá, sem hann hefur í vöku.
Og það er fyrir samband við einn eða
annan framliðinn mann, þegar hinn
dáleiddi maður segir af fortilveru sinni
virt eða vikið til hliðar. Á þeim vett-
vangi eru þúsund aðferðir. Mér hefur
þótt við eiga að skýra lesendum Sam-
vinnunnar frá, hvernig einn af leiðtog-
um eins af stærstu samvinnufélögum
landsins, sem er önnum kafinn við hina
þannig, að í rauninni er líf einhvers
annars löngu liðins manns í öðru
landi.
En hvernig má það þá verða lausn
lífsgátunnar að vita þetta? Því er
þannig varið, að þegar vitað er, að Iíf
hvers einstaklings og hverrar jarðar
ar fyrir sig byggist á sambandi við
aðra lifendur og aðrar lífstöðvar, þá
hefur eðli lífsins verið skilið í aðal-
atriði. Við það að gera sér ljóst sam-
bandseðli dáleiðslunnar og þá um leið
sambandseðli hins vanalega svefns,
sem er einstaklingnum jafnvel enn
meiri lífsnauðsyn en matur og drykk-
ur, verður það ljóst, að lífið á hverri
stjörnu er árangur af geislan líf-
magns frá enn öðrum stjömum. En
afleiðing þess er óhjákvæmilega sú, að
sjálft lífið hlýtur að vera ákveðin nið-
urskipan eða samstilling efniseinda og
þarafleiðandi óaðskiljanlegt efninu.
Uppgötvun lífgeislans eða lífgeislun-
arinnar frá stjörnu til stjömu leiðir
þannig til þess, að trúin á anda og
andaheim hlýtur að hverfa úr sögunni,
en að um leið opnast eðlisfræðilegir
möguleikar til þess, að einstaklingarn-
ir lifi áfram á öðrum jarðstjömum.
Það sem leiðir af því að vita, hvað dá-
leiðsla er, miðilsástand og vanalegur
svefn, er þannig hvorki meira né
minna en að þekking kemur í stað
trúar og vantrúar í því efni, sem sér-
staklega varðar líf og dauða. Menn
vita þegar, að lífið hér á jörðu hefur
þróazt fram frá lítilli og ófullkominni
(Framh. á bls. 31)
margþættu efnalegu starfsemi félagsins,
en hefur jafnframt uppgötvað hentuga,
einfalda og nokkuð áhrifamikla aðferð
til að ráðgast við liðsmenn og foringja
um verkefni félagsins. 1 því efni liggja
margir vegir til Rómaborgar. J. J.
SAMVINNAN 21