Samvinnan - 01.05.1958, Blaðsíða 6

„Hér er staðurinn“, sagði Brigham Young
eftir innblæstri frá sjálfu almættinu,
þegar hann leit yfir Saltsævardalinn.
Mormónar hafa reist minnismerki á
staðnum til minningar um atburð, sem
batt enda á rúmlega tveggja ára ferð.
Jerúsalem sem fékk guðlega vitrun um
að flýa þá borg skömmu áður en henni
var eytt, árið 600 f. Krists burð: gerðu
sér Htið fyrir, smíðuðu skip og sigldu
yfir Atlantshafið til Ameríku. Af þess-
um ættboga uxu tvær þjóðir í Ame-
ríku, nefítar og lamanítar. Nefítar voru
góðir menn og guðhræddir, en lamanít-
ar voru um flesta hluti illa gerðir þá
sem mönnum eru sjálfráðir. Nú gerast
þau tíðindi þá er tímar líða. að Frels-
arinn kom til Ameríku að hitta fólk
þetta að máli, eftir að hann hafði stig-
ið upp til himna í heimalandi sínu; tók
nú til að kenna þessu fólki þær undir-
stöðugreinar sem hann hafði brýnt fyrir
mönnum í Gyðíngalandi við lítinn ár-
ángur; þarmeð vígði hann leiðtoga þess-
arar ameríkuþjóðar hinni sömu vígslu
og hann hafði fyr veitt postulum sín-
um tólf. Þessi ætt lifði síðan góðu lífi í
Ameríku um margar kynslóðir. En þeg-
ar þetta fólk fór að verða ríkt þá versn-
aði það einsog skítur í regni. Og lítt
sintu þeir því þó upp kæmu spámenn
á meðal þeirra að vara þá við. Þar var
í spámannahópi sá öldúngur er Mormón
hefur heitið, hann er skrifaði á gulltöfl-
ur ágrip af sögu þjóðar þessarar. Og
fara nefítar og lamítar með her hver á
hendur öðrum og eyða hverir öðrum til
fulls; en þó lifir þar einn af, það var
Moroni Mormónsson; og áður faðir hans
létist, leggur hann fyrir son sinn að
grafa gullbókina í Kúmóruhóli uns
Jósep Smiður fyndi hana í fyllíngu tím-
ans; en það gerðist fjórtán öldum siðar.
Þetta er aðalsögugángurinn í Mormóns-
bók. Bókin líkir eftir biflíuritum og er
í rauninni viðbót við biflíuna, enda nú
á dögum útgefin með samskonar niður-
skipan og biflían. Hún byrjar á Nefí-
bókum, þá kemur Jakobsbók. Enosbók,
Jaronsbók, Omnibók o. s. frv., alt í kapí-
tulum og versum. Sumum sem standa
utanvið mormónatrú finst IMormónsbók
dálítið leiðinlegri aflestrar en margt í
biflíunni. Eins er trúlegt að mörgum
sem standa utanvið kristinn dóm þyki
margt í bifh'unni fremur leiðinlegt.
Mormónatrú er nú samt ekki í fyrsta
lagi orðin til eftir bók; en rís miklu frem-
ur á fjölda vitrana fullra af hyggindum
sem í hag koma, sem Jósep smámaður
Smiður fékk frá guði sjálfum, og síðan
Brigham Young, sem og nokkrir aðrir
höfuðleiðtogar mormóna. „Perlan dýra“
heldur safn þessara opinberana um dag-
legan rekstur kirkjufélagsins og hagstjórn
að öndverðu; eru þar margar fróðlegar
opinberanir viðvíkjandi fasteignum
kirkjunnar, húsasmíðum. fjármálum;
sést af þeirri bók að öll stjórn trúflokks-
ins var framkvæmd að beinum fyrirskip-
unum frá drotni. Opinberanasafnið,
„Perlan dýra“ geingur næst Mormóns-
bók að helgi allra rita sem eru sérleg með
mormónum.
Síst var að furða þó öðrum trúflokk-
um í nágrenni Mormóna hætti að lítast
á blikuna, þegar upp var kominn innan-
um þá hópur, sem hafði beint sam-
band við drottin sjálfan, og feingið
gullbók með himneskri visku, svo og spá-
mann og innblásna andlega stétt með
guðdómlegu fulltíngi; ekki síst þar sem
mormónafólk var víst að öðru leyti ekki
nema rétt svona mannlegt einsog geingur.
Sértrúarfólk er oft að sumu leyti betra
en annað fólk; og oftast hafa kreddu-
menn rétt fyrir sér rökfræðilega séð gagn-
vart hinni opinberu kenníngu í einstök-
um atriðum, svosem t. d. skilníngi á til-
teknum greinum eða orðasamböndum.
En flestar sértrúarstefnur ýta því miður
undir sameiginlegan löst hjá áhángend-
um sínum, og hann er sá að þessu fólki
líkar ekki við annað sértrúarfólk. Mor-
mónar voru frá upphafi svo atkvæða-
miklir í nábýli að þeir virtust ætla að
..stela sjóinu“ frá sértrúarflokkunum í
kríng, svo notaður sé amerískur tals-
liáttur. Nágrönnum fanst þeir óhóflega
hrifnir af sjálfum sér vegna hins beina
sambands sem þeir höfðu við guðdóm-
inn. Þó þessir flokkar gætu ekki komið
sér saman um annað þá sameinuðust all-
ir um að klekkja á Kirkju hinna síðustu
daga heilögu, einsog mormónar nefna
sig. Þessi mótspyrna snérist fljótlega í
ofsókn gegn flokknum. Mormónum var
gert alt til miska, og voru ekki óhultir
um líf og eignir; oft voru þeir barðir og
stundum skotið á þá; sérstaklega var
notuð við þá gömul amerísk aðferð í
misþyrmíngum sem er í því fólgin að
bera á menn tjöru, velta þeim síðan upp
úr fiðri. Jósep spámaður og ýmsir af
nánustu samverkamönnum hans voru
iðulega tjargaðir og fiðraðir. Bráðlega
var þeim ekki vært leingur í bygðarlög-
um þar sem flokkurinn reis. Þeir hrökl-
uðust bygð úr bygð, og loks ríki úr ríkh
Hvar sem þeir reyndu að íleingjast hófst
múgur í móti þeim og brendi ofanaf þeim
samkomuhúsin, eyðilagði akra þeirra og
spilti atvinnu þeirra og veitti þeim
marga skrollu. Jósep spámanni Smið var
aftur og aftur varpað í fángelsi, sínu
sinni fyrir hvað, og oftlega hótað morði.
Þær sögur sem andstæðingar mormóna
sögðu um Jósep Smið og samverkamenn
hans voru heldur ófagrar og snemma var
farið að gefa út bækur og rit á móti hon-
um persónulega sem og kenníngum hans.
En hvort sem menn aðhyllast nú heldur
þá skoðun að Joseph Smith hafi verið
heilagur maður ellegar hið gagnstæða. þá
blífur sú gamla setníng: af ávöxtunum
skulu þér þekkja þá. Þegar tímar líða,
þá er hætt við að bæði stundarlof og last
dofni andspænis ávöxtunum af verkum
manna. Þar kom að lokum þegar búið
var að svæla út mormóna úr mörgum
bygðarlögum, ræna þá eignum og öllum
gæðum, og svarf að þeim meir og meir,
jafnvel svo að þeir vora bæði gerðir
gjaldþrota og reknir lít á gaddinn, en
fyrirliðar þeirra, þarámeðal spámaðurinn
sjálfur, settir í myrkvastofur og loks
drepnir af ofstækisfullum múgi, þá sá
loks vinur mormóna drottinn alsherjar
að ekki mátti leingur við svo búið standa;
svo að hann gaf þeim nýja opinberun, að
þeirra biði hið fyrirheitna land í vestur-
átt og skyldu þeir beina þángað sinni
för. Þetta var á þeim tímum þegar Mið-
vesturbandaríkin altfyrirvestan Missi-
sippi var ekki annað en lítt kannaðar
óbvgðir.
Morð Jóseps Smiðs var framið í júní
1844 í tukthúsinu í Karthago í Illinois
þar sem spámaðurinn var fángelsaður
ásamt nokkrum samverkamönnum sín-
um. Jósep og félagar hans höfðu oft
sloppið úr tukthúsinu á ámóta löglegan
hátt einsog þeir höfðu verið settir inn,
uns þar kom að óvinir hans streingdu
6 SAMVINNAN