Samvinnan - 01.05.1958, Blaðsíða 13

SÁ GAMLI
Örstutt saga eftir Pálma Gíslason
Ég var búinn að liggja Iengi áður en
ég dó. Eg hafði alltaf álitið, að það væri
vont að deyja, en það er nú eitthvað
annað. Ég leið í undursamlegri sælu
eitthvað út í geiminn, og vissi eiginlega
ekkert af mér fyrr en ég kom inn í stór-
an sal, þar sem fyrir var stór hópur af
fólki, sem stefndi allt í sömu átt. Ég lét
berast með straumnum. Þetta var ein-
föld röð, sem barst á milli tveggja
borða. En við borðin sátu virðulegir
menn. Dökkklæddir menn sátu á vinstri
hlið, hvítklæddir á þá hægri. Fyrir
framan sig höfðu þeir stórar bækur, sem
þeir leituðu í, í hvert skipti sem nýr
maður kom. Ég skildi strax að þettu voru
starfsmenn hins góða og hins illa, og
þeir dæmdu mennina eftir verðleikum,
og var mér það fljótt ljóst, að ekki voru
menn yfirleitt mjög góðir, því flestir
fóru í gegn urn dökkar dvr, sem voru
aftan við hina dökkklæddu menn. Það
var farið að nálgast mig ískyggilega, og
kvíði minn var mikill. Næst fyrir fram-
an mig var gömul kona, sem flutti faðir-
vorið sitt með mikilli ákefð. Og röðin
var komin að henni, þegar klukkan á
veggnum sló 4. Hinir virðulegu herrar
stóðu upp, það var komið kaffi. Eftir
hálftíma komu þeir aftur, og byrjuðu á
ný. Þeir voru lengi með gömlu konuna,
og lentu í háarifrildi. En gamla konan
bað þá, að vera ekki að gera slíkt veður
út af sér, það tæki því varla. Síðan var
dómurinn upp kveðinn og gamla konan
gekk inn um hinar svörtu dyr, og röðin
var komin að mér. Ég brosti eins blítt
og ég gat framan í hina hvítklæddu
menn, en þeir hristu bara höfuðin. og
bentu mér á svörtu dyrnar. Ég gekk
niðurlútur í gegn um dyrnar. Einkenn-
isklæddir þjónar bentu mér á járn-
brautarlest skammt frá. Ég steig upp í,
og hún leið af stað. Eftir stutta stund
var lestin komin að stórri höll, og þar
var numið staðar, og ég steig út úr
lestinni. Ég tók eftir því, að allt var
svart, bæði höllin og umhverfið. Ég fór
strax að skimast eftir einhverjum sem
ég þekkti. Fljótlega kom ég auga á
gamlan kunningja minn, sem hafði dá-
ið í bílslysi fyrir ári síðan, hann var
einkennisklæddur. „Sæll gamli“, sagði
ég. Ég ætlaði að fá hann með mér í
göngutúr í kring um höllina, til þess að
1 síðasta- hefti Samvinnunnar birt-
ist sýnishorn af Ijóðagerð nemenda í
Samvinnuskólanum að Bifröst. Sam-
vinnunni barst einnig þaðan þessi
smásaga, en sökum þrengsla var ekki
hægt að birta hana þá.
rifja upp gamlan kunningsskap. Én
hann virtist ekki þekkja mig. „Komdu,
höfðinginn vill líta á alla nýkomna,“
sagði hann. Ég varð strax kvíðinn,
skvldu allir vera svona stórir upp á sig
hérna, eins og þessi vinur minn, og hvað
skyldi hann svo gera við mig, sá gamli.
Við gengum inn í stóran sal. Fólk sat
í hópum hér og hvar. Þetta var biðsal-
urinn. Klukkan var orðin 6, og þar sem
viðtalstími er aðeins til 7, var salnum
lokað, svo að allt væri búið á réttum
tíma. Ég gekk að borði sem stóð úti í
horni, þar sátu 2 strákar og töluðu um
sitt fyrra líf. „Eigum við ekki að taka
hring“, segi ég. Það var óðar samþykkt.
Það lágu spil á borðinu og við byrjuð-
um að spila. Við vorum búnir að spila
nokkra stund, þegar ég sagði alslemm í
grandi. Þetta var geysilega spennandi
spil, og virtist engin leið að vinna það.
en af einskærri tilviljun heppnaðist það
nú samt. Þá var slegið bylmingshögg í
öxlina á mér, svo ég kiknaði niður í
stólnum. „Þetta var flott hjá þér lax-
maður“. Ég leit upp. Þarna stóð sjálf-
ur höfuðpaurinn í allri sinni dýrð. Hann
var geysilega stór, og hinn illúðlegasti á
svip, þrátt fyrir að hann brosti út und-
ir eyru. Hann benti mér að koma. Ég
elti hann skjálfandi af ótta. Hvað átti
nú að gera við mig? Við fórum inn í
litla stofu. Hann benti mér að setjast
við borð sem stóð á miðju gólfi. Sjálfur
hringdi hann bjöllu, sem stóð á borðinu.
Þjónn kom hlaupandi. „Náðu í strák-
ana, og komdu svo með vín og vindla“.
Eftir stutta stund komu tveir strákar,
og nú var bvrjað að spila. Ég spilaði á
móti þeim gamla, og fann fljótt að hann
var býsna ánægður með mig. Við unn-
um hvert einasta spil. Enda var greini-
legt að mótspilarar okkar voru fúsir að
lofa okkur að vinna. En svo kom vínið.
Það var hrein undrun hvað hann þoldi
sá gamli. Ég held að hann hafi drukkið
um tuttugu potta. Og það var vel-
sterkt vín sem borið var fram. Ég rak
tungubroddinn ofan í glasið, sem mér
var fært, og mig logsveið um allan lík-
amann. Þegar líða tók á kvöldið, var sá
gamli orðinn vel þéttur. Hann virtist
samt alltaf jafn ánægður með mig, og
gladdi það mig mjög. Ég tók eftir því
að litlu munaði að illa færi einu sinni.
Hann hafði sagt alldjarflega, svo engin
leið virtist að vinna spilið. En með
herkjubrögðum tókst öðrum mótspilara
okkar að lauma trompásnum í, og með
því tókst þeim gamla að vinna. Stuttu
seinna fórum við svo að liátta. Ég var
í sama herbergi og annar bridgespilar-
inn.
„Yfirfyllist ekki allt hérna, þegar
svona margir koma hingað?“ spyr ég.
„Nei, nei, það er langt frá því. Sumir
eru sendir strax upp til jarðarinnar aft-
ur, venjulega þá í einhverju dýralíki,
sumir eru bara geymdir i nokkia mán-
uði eða ár, og þá annað hvort flevgt,
eða látnir fara upp eftir. Þetta er sér-
staklega þegar stórir hópar koma“.
„Eru það ekki flestallir, sem koma
hingað“.
„O. jú, flestir sem komnir eru vfir
fermingu, þó eru alltaf einhverjir, sem
fara hina leiðina“.
Við hættum að talast við og förum
að sofa. Daginn eftir spiluðum við
gej'silega mikið, og var sá gamli oftast
í sæmilegu skapi, og átti þá þá ekki ó-
sjaldan til að dernba upp úr sér ósköp-
um af bröndurum, sem við urðum að
sjálfsögðu að hlæja alltaf að, þó oft
væru þeir afar lélegir. Fimm dögum
eftir að ég kom spurði hann mig, livort
mig langaði ekki til að sjá jarðarförina
mína. Að vísu sagðist hann aldrei hafa
lofað neinum þetta fyrr, en þar sem ég
væri annars snillingur, eins og hann
orðaði það, þá myndi hann gera undan-
tekningu núna. Þegar ég sagði félögum
mínum frá þessu, sögðu þeir að þessi
dýrð myndi ekki standa lengi. Sá gamli
myndi eftir stuttan tíma reka mig burt
frá hirðinni, og jafnvel skella mér í
fangelsi sitt, sem væri sá hræðilegasti
staður, sem hægt væri að hugsa sér. Og
ef ég á nokkurn hátt gæti sloppið burt,
skyldi ég ekki liika við það, því sá góði
myndi örugglega taka við mér, þar sem
ég gæti frætt hann um svo margt. En
varlega yrði ég að fara, og ekki mætti
ég láta þann gamla vita neitt um þetta,
því þá yrði ég ekki langlífur. Ég var á-
kveðinn í að reyna þetta, en fyrst
langaði mig þó til að vera uppi á jörð-
inni dálítinn tíma. Sá gamli sagðist
SAMVINNAN 13