Samvinnan - 01.07.1958, Blaðsíða 17
Jónas Jónsson frá Hriflu:
BRAUÐ OG ANDI
Kaupfélag Þingeyinga hélt aðalfund
sinn á Húsavík 5. og 6. maí s.l. Venju-
lega hefur þetta gamla og góða kaupfé-
lag látið aðalfund sinn standa í 3 daga
og látið skiptast á umræður um fjármál
og það, sem kalla mætti andleg málefni.
Nú þegar snjór er í Þingeyjarsýslu á
túnum fram í júníbyrjun, var eðlilegt að
fundurinn væri í styttra lagi vegna anna
bænda heima fyrir, en þrátt fyrir það er
fundur þessi að ýmsu leyti merkilegur og
verður hans því minnzt hér til athug-
unar og vakningar góðu fólki annars stað-
ar á landinu. Fjármál voru eins og vant
er í góðu lagi. Félagið hafði selt er-
lenda vöru fyrir rúmlega 25 milljónir.
Tekjuafgangur til félagsmanna 420 þús.,
sem skiptist milli sjóða og beinnar end-
urgreiðslu. Tekjuafgangur var 6%. Hæsta
endurgreiðsla til einstaks manns var rúm-
lega 2 þús. kr. Það er hinn gamli kaup-
mannsgróði, sem heitir nú á lagamáli
samvinnumanna tekjuafgangur. Félags-
menn í Kaupfélagi Þingeyinga voru á-
nægðir með rekusturinn. Viðskiptin voru
fjölbreytt og margþætt og starfsmenn
félagsins, bæði forstjóri og samverka-
menn hans, hlutu þakkir félagsmanna
fyrir mikil og góð vinnubrögð. Mikið líf-
rænt samband er milli forstjóra Kaup-
félags Þingeyinga og félagsmanna. Hann
heldur með þeim langa og ýtarlega fundi
í hverri deild. Stundum vara þessir
fundir í 10 klst. Oft taka flestir deildar-
menn til máls og kaupfélagsstjórinn svar-
ar spurningum undandráttarlaust, eins
og forseti Bandaríkjanna á hans stóra
leikvelli. Deildarfundir í félaginu og að-
alfundurinn eru fjörug og vfirgripsmikil
húsþing. Félagsmenn vita, að þeir eiga
félagið og forstjórinn er í einu þjónn,
stallbróðir og forkólfur félagsins. Sýni-
lega eru ekki neinir stöðupollar í starfi
Kaupfélags Þingeyinga, þrátt
fyrir háan aldur þess. En það
atriði, sem vakti sérstaka eftir-
tekt hjá mönnum víða um land,
sem heyrðu í blöðum og út-
varpi sagt frá þessum fundi,
var sú tilbreytni, að þegar félagið
hafði verzlað fyrir milljónir með
nauðsynjavörur félagsins og skilað
aftur kaupmannsgróðanum, sem nam
nokkrum hundruðum þúsunda, þá voru
eftir á góðum stað rúmlega 18 þús.
kr., sem aðalfundurinn ráðstafaði með
viðsýni og foreldralegri umhyggju til
andlegra mála í héraði. Hann veitti 3
þús. kr. í hið fræga bókasafn, sem Bene-
dikt á Auðnum stofnaði og gerði að stór-
veldi í héraðinu. Það býr nú við hinn
bezta húsakost, í verzlunarhúsi kaupfé-
lagsins. Næst voru veittar 2 þvis. kr. í
skrúðgarð Húsvíkinga, nokkurskonar
stækkun á kirkjugarðinum. Það er þátt-
ur í fegrun kaupstaðarins og heiðursgjöf
til kirkjunnar, sem átti 50 ára afmæli um
þessar mundir. Til íþróttamála voru
veittar 2 þús. kr., mest til að greiða fyr-
ir skíðaíþróttinni, með ýmsum hætti. Þá
hefur hugkvæmur bóndi í Ljósavatns-
hreppnum unnið að því í nokkur ár að
safna örnefnum í allri sveitinni. Til
þeirrar starfsemi voru veittar 1 þús. kr.
Herðubreiðarlindir er dásamlegur stað-
ur. Þangað streyma heimamenn og gest-
ir í stórum hópum hvert sumar. Þar er
unnið að sæluhúsbyggingu fyrir gestina.
Til þess voru veittar 3 þús. kr. I sam-
bandi við bókasafn Þingeyinga á Húsa-
vík og í sama húsi er ný stofnun, hér-
aðsskjalasafnið. Þar ætla Þingeyingar að
geyma í ágætum húsakynnum fjölmörg
skjöl og sögulegar heimildir, sem varða
sögu sýslunnar og félagsmál héraðsins. I
það safn er verið að safna filmum af
merkilegum heimildum, er snerta sýsl-
una. Þetta safn fékk 4 þús. kr. Þá er í
Laugaskóla einkennilegt safn, andlits-
myndir kunnra Þingeyinga frá síðustu
100 árum. Er ætlast til, að þar verði með
tímanum yfirgripsmikið sögulegt mynda-
safn af því fólki, körlum og konum, sem
fædd eru í sýslunni eða hafa starfað þar
langdvölum og staðið fyrir merkum
framkvæmdum, verklegum eða andleg-
um, á opinberum vettvangi. Þar eru nú
komnar um 20 myndir, en geta vel orð-
ið 60 innan tíðar, þó að ekki séu þar tald-
ir aðrir menn en þeir, sem nú eru falln-
ir frá. I þessum hópi er tylft skálda frá
Bólu-Hjálmari til Guðfinnu frá Hömr-
um. Þar eru hinir nafnkenndu forgöngu-
menn Kaupfélags Þingeyinga og Sam-
bandsins, forustumenn í iðnaði, búnaði,
byggingarmálum o.s.frv. Norður-Þing-
eyingar hlvnna þar að skáldum sínum,
Jóni Trausta, Kristjáni Jónssyni og for-
ystumönnum í öðrum efnum. I Suður-
Þingeyjarsýslu eru skáldin flest fædd eða
hafa starfað á bökkum Mývatns eða
Laxár, en úr vesturparti sýslunnar koma
aðrir framámenn, kunnir af öðru en
skáldskap. Við Laufás einan eru tengd
fjögur nöfn. Hinn frægi prestur, séra
Björn Halldórsson, Þórhallur biskup son-
ur hans,Tryggvi Gunnarsson bankastjóri.
og Halldór Vilhjálmsson, skólastjóri.
Skammt frá Laufási er Nes, heimili Ein-
ars Asmundssonar, og í Fnjóskadalnum
Draflastaðir, þar sem Sigurður búnaðar-
málastjóri fæddist upp. I Ljósavatns-
skarði er fæddur Guðmundur Finnboga-
son, heimspekingur. í Laxárdal bjó hug-
vitsmaðurinn Magnús Þórarinsson, for-
göngumaður iðnaðar í sýslunni. Víðar
eru mörg skörungsefni tengd við sama
bæ, heldur en í Höfðahverfi. Svo er um
Helluvað á mótum Mývatns og Laxár,
þar bjó skáldið Jón Hinriksson. Synir
hans þrír eru frægir, hver af sínu verki.
Sigurður á Arnarvatni orti þjóðsöng
byggðanna, Jón í Múla var mikill sam-
vinnuleiðtogi og þótti um eitt skeið
mesta glæsimenni á Alþingi við hlið
Hannesar Hafsteins. Þriðji bróðirinn,
Sigurgeir, varð áhrifamikill forgöngu-
maður í fjárrækt sýslunnar.
Myndasafnið á Laugum fékk 1500
krónur í sinn hlut. Sennilega verður því
fé í ár varið til að gera eirsteypu af Jó-
(Framh. á bls. 27)
SAMVINNAN 17