Samvinnan - 01.12.1959, Blaðsíða 32

á öllum hæöum
AUSTURSTRÆTI
rft
Askja
Framhald a£ bls. 27.
ustu von Knebels, Victorinu
von Grumbkow. Fyrir þessu
var enginn fótur.
Sumarið 1908 fór ungfrú
Grumbkow til íslands þeirra
erinda, að reyna að ráða gátu
þessa Oskjuslyss, og var með
henni ungur þýzkur jarðfræð-
ingur, Hans Reck. Eftir að
hafa ferðast víða um landið
komu þau í Öskju 14. ágúst.
Hefur von Grumbkow síðar
lýst því í bók sinni, ísafold,
hvernig Askja orkaði á hana
við fyrstu sýn: „Hér er allt
hreint og ósnortið eins og
hönd skaparans gekk frá því.
Fá hjálpargögn þurfti móðir
jörð til þessarar undrasmíðar,
aðeins himin, vatn, hamra og
eldinn í eigin skauti.“ Eftir
árangurslausa leit í eina viku
hlóðu Reck og Grumbkow
vörðu þá, sem enn stendur á
norðurbarmi Öskjuvatns,
skammt vestur af Víti, til
minningar um þá félagana, er
þar týndu lífi, og klöppuðu
nöfn þeirra á grágrýtishellu,
er enn sér. Síðan lét ungfrúin
róa sér út á Öskjuvatn, varp-
aði þar fyrir borð kistli, sem
hafði að geyma sameiginlegar
minjar hennar og unnustans,
og skildi síðan við Öskju og
við fortíð sína. Sálarfrið hafði
hún öðlazt að nýju við Öskju.
Hún giftist síðar fylgdar-
manni sínum í leitarleiðangr-
inum, dr. Hans Reck, sem
varð frægur eldfjallafræðing-
ur. Hann kleif Herðubreið
fyrstur manna, sumarið 1908.
Nær réttri hálfri öld eftir
slysið í Öskju var sá, er þetta
ritar, staddur við vörðuna á
barmi Öskjuvatns, sem farar-
stjóri ferðamannahóps. Við
lögðum þá í vörðuna lítinn
vönd eyrarrósa, fegursta
blómsins, sem íslenzkar auðn-
ir fóstra, og minntumst þeirra
manna, sem þar höfðu fórnað
lífinu fyrir það, sem er inn-
tak allra sannra vísinda og
lista, leitina að sannleikanum.
Áður en þau von Grumb-
kow og Reck fóru í Öskju
ferðuðust þau víða um land-
ið, sem fyrr getur, og m. a.
austur á Síðu og upp að Laka-
gígum. Þau þurftu í þeirri
ferð að fá sig ferjuð yfir
Skaptá hjá Skál og ferjaði
þau stúlka á 10. ári og veitti
þeim ýmsa aðstoð. Ungfrú
Grumbkow varð svo hrifin af
stúlku þessari, að hún skrif-
aði sóknarpresti hennar bréf
og bað hann að reyna að
koma því í kring, að stúlkan
fengi að fara með henni til
Öskju og síðan til Þýzkalands.
Heimilishögum var þó ekki
þann veg háttað, að úr þessu
gæti orðið, móðirin nýorðin
ekkja og unga stúlkan aðal
fyrirvinna heimilisins. En
síðar dreymdi þessa stúlku
stöðugt um að komast ein-
hverntíma í Öskju. 49 árum
síðar stóð hún í okkar liópi
við Knebelsvörðuna.
Því nú, á öld jeppa og ann-
arra öræfabíla, er allt annað
og auðveldara að komast í
Öskju en áður var. Auðveld-
ust er leiðin úr Mývatnssveit,
um Herðubreiðarlindir, ekki
sízt síðan sæluhús var reist í
Lindunum. Vegurinn suður í
Herðubreiðarlindir má heita
greiðfær, suður frá lindunum
er fyrst yfir hraun að fara,
sem ekki er fært öðrum bílum
en öræfabílum, og tekur ferð-
in yfir það hraun á annan
klukkutíma, en síðan er um
tveggja tíma greiðfær akstur
og glöggar slóðir vestan Upp-
typpinga og vestur með Vað-
öldu norðanverðri, í austur-
hlíð Dyngjufjalla, norður af
Dyngjuvatni. Þarnæst er
haldið upp eftir hrauninu,
sem runnið hefur út um
Öskjuop. Það er úfið apal-
hraun og myndi ófært bílum
með öllu, ef ekki hefði hlaðið
í það vikri í gosinu 1875. Get-
ur þar að líta vikurköggla allt
að hálfum metra í þvermál.
Eftir þessum vikrum er hægt
að aka nær klukkutíma og
er þá ekki nema röskur
klukkutímagangur að Öskju-
vatni. Samanlögð ökuleið
úr Herðubreiðarlindum er um
32 SAMVINNAN