Samvinnan - 01.12.1960, Blaðsíða 14

Gunnar
Pét'ur
1. Nokkrir bændur
hittast í stofu á bónda-
bæ og ræða um verzlun-
arkjör sín og möguleik-
ana á því að stofna til
samvinnuverzlunar til
þess að bæta hag sinn.
Samvinnuhugsjónin er
þá að byrja að festa ræt-
ur í hugum fólksins.
2. Samvinnufélag er
stofnað og pöntunar-
deild tekur til starfa.
3. Byggður er skúr til
móttöku og skiftingar á
vörum félagsmanna.
4. Skúrinn verður of
lítill og er þá byggt
stærra verzlunarhúsnæði.
5. Selstöðukaupmað-
urinn gefst upp og býður
til sölu verzlunarhús sín.
Kaupfélagið bætir enn
húsakostinn.
6. Nýtt, glæsilegt
verzlunarhús er byggt á
50 eða 60 ára afmælinu.
Síðastliðin 10 ár hafði
þróunin í starfi kaupfé-
laganna verið sérstaklega
ör. Ný og glæsileg verzl-
unarhús höfðu risið upp,
vinnslustöðvar liöfðuver-
ið byggðar fyrir fram-
leiðslu og afurðir félags-
manna, samvinnumenn
höfðu komið sér upp
skipaflota, byggt verk-
smiðjur og tryggingafé-
lag þeirra væri hið
stærsta og öflugasta hér-
lendis.
„En þegar þessir
mörgu draumar hafa
ræzt, verður manni á að
spyrja: Eru þá engin ný
verkefni framundan fyr-
ir samvinnuhreyfing-
una? Dreymir okkur ekki
drauma um ennþá meiri
framfarir eins og forvíg-
isntennina forðum? Jú,
vissulega. Ef við sjáum
ekki ný verkefni fram-
undan, þá eiga sam-
vinnufélögin ekki langa
framtíð á íslandi. Það
eru mörg verkefni sem
bíða. Nýir tímar kalla á
ný verkefni. Hitt er svo
14 SAMVINNAN
Kjartan
annað mál, að viðhorfin hafa
mikið breytzt frá uppvaxtarárum
félaganna. Þá var til mjög mik-
ils að vinna, verzlunin var í hönd-
um erlendra kaupmanna, sem
tóku mikinn hagnað af þjóðinni
og fluttu úr landi. Verkefnin í
dag eru því ekki eins áþreifan-
leg og þau voru fyrr á árum. Við
höfum nú þegar unnið stóra sigra og
því miður virðist þessu fylgja, að víga-
móðurinn og félagsáhuginn dvíni frá
því sem áður var. Hér er vissulega
hætta á ferðum, og það er vissulega
hætta í því fólgin ef takmörkin, sem
hafa náðst, og óskirnar, sem hafa ræzt,
leggja í dróma félagsáhuga og liug-
sjónabaráttu.
Stærsta verkefni samvinnuhreyfing-
arinnar í dag er því að efla félags-
hyggju og samvinnuanda meðal ungu
kynslóðarinnar. Við þurfum að fá unga
fólkið í vaxandi mæli með í félags-
starfið. Við vitum, að það verður unga
fólkið sem tekur við eftir tiltölulega
fá ár. Við þurfum að tengja saman nú-
tíð og fortíð, svo að þráðurinn ekki
slitni.“
Annað lielzta framtíðarverkefni ís-
lenzku samvinnuhreyfingarinnar taldi
Erlendur fjárhagsmál hennar. Hún
yrði að vera fjárliagslega sjálfstæð, en
nú væri skortur á rekstursfé mörgum
samvinnufélögum fjötur um fót. Sem
þriðja aðalverkefni mætti nefna aukna
hagkvæmni í rekstri, og hið fjórða
aukna vöruvöndun.
Ræðumaður vék síðan máli sínu
sérstaklega að Kaupfélagi Hrútfirð-
inga, og taldi, að vel hefði verið hald-
ið þar á spilunum. Fjárhagur þess
væri traustur og öruggur, þrátt fyrir
nýafstaðnar framkvæmdir. Félagið
hefði staðið vel í skilum við
Sambandið og
venjulega átt
þar innstæður.
Þessvegna kvað
Erlendur sér
hafa verið sér-
staka ánægju
að stuðla að því
að Samvinnu-
tryggingar lán-
uðu nokkra
upphæð til
verzlunarhúss-
byggingarinn-
ar, enda væri
og stefna fyrir-
Kirkjukórinn syngur.
tækisins sú að ávaxta sjóði sína að
verulegum liluta úti á landsbyggðinni.
Þá tók til máls Gunnar Þórðarson frá
Grænumýrartungu, fyrrum formaður
Kaupfélags Hrútfirðinga. Hann ræddi
meðal annars um upphaf samvinnu-
hreyfingarinnar í Hrútafirði, byrjun-
arörðugleika hennar og framþróun.
Taldi hann, að líkja mætti þeirri sögu
við ævintýrið af Hassan kaðlara, sem
sagt er frá í Þúsund og einni nótt.
Hassan þessi fékk tvívegis í hendur
mikla fjármuni, en glataði þeim áður
en hann fengi hagnýtt sér þá til nokk-
urrar hagsældar. Var honum þá gefin
blýsakka, er varð honum lykill að auði
og allsnægtum. Verzlunarfélögin tvö,
Gránufélagið og Húnaflóafélagið, hófu
starfsemi sína með miklum glæsibrag,
en kollsigldu sig þó innan fárra ára
vegna fátæktar og vanskila félags-
manna, veltufjárskorts og yfirgangs
kaupmanna. En á rústum þeirra risu
síðan lítil og fátæk kaupfélög, sem
smámsaman þróuðust til að verða vold-
ug verzlunarsamtök til hagsældar landi
og lýð.
Næstu ræðu flutti Skúli Guðmunds-
son alþingismaður og formaður Kaup-
félags Vestur-Húnvetninga, og færði
hann Kaupfélagi Hrútfirðinga árnað-
aróskir félags síns.
Framhald á bls. 41
Hrútfirðingar hlýða máli ræðumanna, fullir athygli.
Þeir eru, sem sjá má, á ölium aldri, æskan í fremsfu röð.