Samvinnan - 01.12.1960, Blaðsíða 25

EINU SINNI VAR
Smásaga eftir A. P. Tsékoff
Dagstofa Sjaramykins ríkisráðs er
hjúpuð þægilegu hálfrökkri, sem við
og við er rofið af rauðum bjarma arin-
eldsins, sem fellur á veggina, húsgögn-
in og andlit viðstaddra. Við arininn
situr ríkisráðið, eldri maður með hvítt
vangaskegg og góðlegt andlit, og spjall-
ar við varalandstjórann, fríðan og karl-
mannlegan mann um fertugt. Við
píanóið leika börn ríkisráðsins sér:
Nína, Nadesja, Nikolaj og ívan. í
innri stofunni situr frúin við skrif-
borð. Hurðin á milli stendur í hálfa
gátt. Frúin er fögur og eggjandi kona
um hálffertugt. Hún les af ákefð nýja,
franska ástarsögu og er reiðubúin að
stinga henni undir bréfabindið, ef
herrarnir skyldu koma inn.
„Já, áður fyrr var meira um að
vera í þessum bæ,“ segir Sjaramykin
og rýnir nærsýnum augum í deyjandi
eldinn. „Varla leið sá vetur, að ekki
kæmi hér einhver hinna ágætustu
listamanna. Þá komu hér frægir söng-
varar og leikarar, en nú verðum við að
láta okkur nægja loddara og lírukassa-
spilara. Nei, þetta er eins og í eyði-
mörk. Man vðar hágöfgi eftir ítalska
skapgerðarleikaranum? Hann var há-
vaxinn og glæsilegur maður með leiftr-
andi brún augu — hvað hét hann nú
aftur? — Tá, nú man ég bað: Luigi
Ernesto de Ruggiero. — Já, hann var
mikill listamaður. Hann hafði svo
mikla rödd, að leikhúsið skalf, þegar
hann onnaði munninn. Anjúta var
mjög hrifin af honum; hún kom því til
leiðar, að hann fékk afnot af leikhús-
inu. og að launum kenndi hann henni
bæði framsögn og svipbrigði. Mikill
ágætismaður í alla staði. Ég man
bann svo greinilega, þótt nú séu senn
liðin tólf ár síðan hann var hér. —
Nei — bað er ekki rétt — það eru eng-
in tólf ár síðan. líklega ekki nema tíu.
Aniúta, hvað er Nína gömul?“
,.Hún verður tíu ára í september",
svaraði frúin innan úr litlu stofunni.
En hví spyrðu?"
„Það var ekkert, góða mín. — Nú,
ekki vorum við heldur afskiptir með
góða söngvara. Munið þér eftir Prilipt-
sín tenórsöngvara? Hann var sannar-
lega söngvari af guðs náð. Og stór-
glæsilegur á sviði: Mikið, ljóst hár og
svipmikið, vel lagað andlit. Og röddin
— mikil og fögur — en aðeins of væm-
in að minni hyggju, en það er sjálfsagt
af því að hann lærði hjá Tamberlick.
Við Anjúta útveguðum honum stóra
konsertsalinn hjá Aðalsklúbbnum, og
í þakklætisskyni kenndi hann Anjútu
að syngja. Eg man ennþá, hvernig
hann söng, þótt nú séu tólf ár síðan
— nei, hvað er ég að segja: Tólf —•
það hlýtur að vera lengra síðan; það
var á föstunni, sem hann kom. —
Já, minnið, það bregst mér alltaf. —
Anjúta, hvað er hún Nadesja gömul?“
„Tólf ára“, var sagt innan úr litlu
stofunni.
„Já, það eru þá tólf ár og tíu mán-
uðir — um þrettán ár — síðan. Hér
ríkir stöðnun á öllum sviðum. Og þeg-
ar ég hugsa um hljómlistarkvöldin í
gamla daga, eykst gremja mín um
allan helming yfir þessari lognmollu,
sem nú hvílir eins og mara á borginni.
Já, það voru yndisleg kvöld. Og ekki
vantaði fjölbreytnina. Þá var sungið,
dansað, leikið á hljóðfæri og lesið upp.
Munið þér eftir góðgerðarskemmtun-
inni, sem Anjúta hélt fyrir tyrknesku
stríðsfangana, sem voru hér í borg-
inni? Hagnaðurinn var yfir 1100 rúbl-
ur, og tyrknesku liðsforingjarnir voru
svo hrifnir af söng hennar, að þeir
komu hver á fætur öðrum til að kyssa
á hönd hennar. Já, það var stórkostlegt.
— Var það ekki um jólin ’76? Nei —
eða var það kannske ’77? Nei, ekki
heldur. Æ, hvenær var það nú aftur,
sem tyrkirnir voru hérna? Anjúta, hvað
er hann Nikolaj gamall?“
„Ég er sjö ára, pabbi“, segir Nikolaj,
laglegur hnokki með kaffibrúnt andlit
og kolsvart hár.
„Já“, segir varalandstjórinn, „við
höfum elzt, og þeir yngri hafa ekki
manndóm í sér til að taka upp merkið.
Þegar ég var yngri, vildi ég hafa
glaum og gleði í kringum mig, og
var konu yðar nokkur hjálparhella,
hvort sem um var að ræða tónlistar-
kvöld eða velgerðarsamkomu. Já, það
gekk svo langt, að ég lét allt annað sitja
á hakanum, þegar listin var annars
vegar. Einn veturinn gekk ég svo nærri
mér við undirbúning skemmtana og
sífelld hlaup milli manna, að ég lagð-
ist rúmfastur af ofþreytu. Það var
þennan minnisstæða vetur, þegar við
konan yðar sömdum leikritið, sem
var uppfært á velgerðarsamkomu fyr-
ir fólk, sem hafði misst allt sitt í elds-
voða.“
„Já, alveg rétt. Hvenær var það nú
aftur?“
„Mig minnir. að bað hafi verið 1879
— eða öllu heldur ’80. Segið mér, hve
gamall er hann Ivan yðar?“
„Fimm ára“, kallar frúin úr innri
stofunni.
„Nú. bað eru þá sex ár síðan. Já, þá
var nú glatt á hjalla, en það er af sem
áður var. Það vantar neistann, ef svo
mætti segia“.
Varalandsstiórinn oa: ríkisráðið féllu
í bun<ra þanka. Deyjandi eldurinn
fuðraði uop einu sinni og faldi sig
síðan undir öskunni.
Endir.
Jón Ásgeirsson þýddi.
★
SAMVINNAN 25