Samvinnan - 01.02.1968, Blaðsíða 35

bandi nægir að minna á,
að tollur Efnahagsbandalags-
ins á freðfiski og freðsíld var
ákveðinn 18%, en verður
15% samkvæmt niðurstöðu
Kennedy-viðræðnanna. Á nýj-
um fiski verður 15% tollur og
20% tollur á nýrri síld. Á salt-
fiski og skreið verður 13% toll-
ur. Á saltsíld verður 12%—23%
tollur. Á niðursoðnum sjávar-
afurðum verður tollurinn 20—
25%. Á fiskimjöli og lýsi verð-
ur tollurinn 4—5%, en í
Kennedy-viðræðunum var
tollur á fiski- og síldarmjöli
lækkaður í 2%. Ef þrettán að-
alviðskiptalönd okkar í Vest-
ur-Evrópu, sem við höfum
flutt til um 60% af útflutningi
okkar, girða sig slíkum tollum
gagnvart helztu útflutningsaf-
urðum íslendinga, væri lífs-
hagsmunum okkar stefnt í
beinan voða. Ef við höldum
áfram að flytja afurðir okkar
þangað, yrðum við að sætta
okkur við miklu lægra verð en
keppinautar okkar, t. d. Norð-
menn. Þar við bætist, að búast
má við mjög aukinni eftir-
spurn eftir ýmsum helztu út-
flutningsafurðum íslendinga,
einkum freðfiski, á markaði
þessara landa, en aðrar þjóðir
mundu þá fullnægja þeirri eft-
irspurn, en ekki við. Loks má
geta þess, sem ekki skiptir
minnstu máli, að ýmiss konar
iðnaðarvörur, aðrar en sjávar-
afurðir, hljóta með tímanum
að skipa æ þýðingarmeiri sess
í útflutningi íslendinga, en
fyrir þeim vörum mundi
Evrópumarkaðurinn í reynd
verða lokaður, ef við stæð-
um með v'llu utan við
slíkt allsherjarviðskiptabanda-
lag Evrópuríkja.
Af þessum sökum þótti rík-
isstjórninni á sínum tíma eða
á árinu 1961 einsýnt, að kanna
yrði til hlítar, með hvaða hætti
íslendingar gætu bezt tryggt
viðskiptahagsmuni sína, ef til
þvílíkrar sameiningar við-
skiptabandalaganna kæmi. í
því skyni voru málin rædd við
ríkisstjórnir allra Efnahags-
bandalagsríkjanna og einnig
við ríkisstjórn Bretlands og
hinna Norðurlandanna. Grund-
völlur allra þessara viðræðna
var, að ekki gæti komið til
greina, að ísland yrði fullgild-
ur aðili Efnahagsbandalagsins,
sérstaklega vegna ákvæða
Rómarsamningsins um réttindi
til stofnunar fyrirtækja og til
frjálsrar hreyfingar fjármagns
og vinnuafls. Hjá öllum aðil-
um, sem við var rætt, var full-
ur skilningur á því, að þessi
ákvæði gætu ekki átt við á
íslandi. Engin niðurstaða
hafði fengizt um það, með
hvaða hætti hagsmunir íslands
kynnu að verða bezt tryggðir,
þegar slitnaði upp úr viðræð-
um Breta og Efnahagsbanda-
lagsins og málið komst af dag-
skrá í ársbyrjun 1963.
Þegar Kennedy-viðræðurn-
ar svonefndu hófust inn-
an Alþjóðatollamálastofnunar-
innar árið 1964, var augljóst,
að niðurstaða þeirra viðræðna
gæti haft þýðingu fyrir við-
skiptahagsmuni íslands, en í
Kennedy-viðræðunum var um
það rætt, að frumkvæði Banda-
ríkjanna, að allar þjóðir lækk-
uðu tolla sína um allt að 50%
með þeim hætti, að hver þjóð
um sig fengi jafnmikil toll-
fríðindi hjá öðrum þjóðum og
hún lækkaði tolla sína. Til þess
að geta orðið aðili að þessum
mikilvægu viðræðum gerðist
ísland í fyrra bráðabirgðaaðili
að GATT, og nú verður á næst-
unni lögð fyrir Alþingi tillaga
um, að ísland skuli gerast full-
gildur aðili að þeim samtök-
um. í Kennedy-viðræðunum
náðist nokkur árangur fyrir ís-
lendinga, einkum afnám tolls
á freðfiskblokk í Bandaríkjun-
um og lækkaður ísfisktollur í
Bretlandi. Hins vegar fólu
þessar niðurstöður ekki í sér
neina lausn á almennum við-
skiptavandamálum íslendinga,
enda aldrei við því búizt, að
svo gæti orðið.
ísland og EFTA
Nú hefur ríkisstjórnin talið
tímabært að taka öll þessi mál
upp til ítarlegrar könnunar.
Hefur þá verið talið rétt að
beina athyglinni að könnun á
því, með hvaða hætti ísland
gæti gerzt aðili að Fríverzlun-
arbandalaginu. Hefur ríkis-
stjórnin talið rétt, að um þessa
könnun verði haft samstarf
við stjórnarandstöðuna og að
sjálfsögðu einnig við helztu
hagsmunasamtök á sviði sjáv-
arútvegs, iðnaðar og viðskipta,
auk launþegasamtaka. Megin-
ástæða þess, að ríkisstjórnin
telur nú ekki lengur unnt að
skjóta á frest fullnaðarkönnun
á þessu máli, er þessi:
Um það bil 40% af heildar-
utanríkisviðskiptum íslendinga
eru við Fríverzlunarbandalags-
löndin. í þessum löndum má
búast við mjög aukinni eftir-
spurn á næstu árum og ára-
tugum eftir ýmsum helztu út-
flutningsafurðum íslendinga.
Ef við stöndum utan banda-
lagsins, myndu aðrar fiskveiði-
þjóðir, og þá fyrst og fremst
Noregur, Danmörk og Bret-
land, fullnægja þessum auknu
þörfum, en íslendingar enga
hlutdeild eiga þar að. Við
mundum þá missa af þeim skil-
yrðum til aukins útflutnings.
Slíkrar þróunar hefur raunar
þegar gætt á áberandi hátt
undanfarin 2—3 ár. Ennfrem-
ur er á því enginn vafi, að í
aðildarríkjum Fríverzlunar-
bandalagsins er nú markaður,
er mun vaxa á komandi árum,
fyrir iðnaðarvörur, sem nú er
unnt eða væri í framtíðinni
unnt að framleiða á íslandi á
samkeppnisfæru verði, bæði
vegna skilyrða íslands til
orkuframleiðslu og hagnýting-
ar fossaafls og jarðhita og
vegna annarra aðstæðna. Ef
íslendingar standa til fram-
búðar utan Fríverzlunarbanda-
lagsins, gætu þeir að sjálfsögðu
enga aðild átt að slíkum mark-
aði eða vexti hans. Það er enn-
fremur sennilegt, að íslend-
ingar gætu innan Fríverzlunar-
bandalagsins, með sérstökum
samningum við einstök aðild-
arríki, og þá fyrst og fremst
við Norðurlandaþjóðirnar, hlot-
ið markað fyrir sauðfjárafurð-
ir við miklu hagstæðara verði
en þeir eiga nú kost á erlend-
is. Mundi þetta geta átt mik-
inn þátt í því að leysa hið
mikla vandamál, sem íslenzk
landbúnaðarframleiðsla að
öðrum kosti stendur andspæn-
is. Þá er þess að geta, að með-
an íslendingar standa ut-
an Fríverzlunarbandalagsins,
verða þeir að greiða tolla af
Fjármálaráðherrar Vesturveldanna á ráðstefnu í Bretlandi í janúar 1967. Frá vinstri: Karl Schiller fV-
Þýzkaland), Michel Debré (Frakkland), James Callaghan (Bretland), Henry Fowler (Bandaríkin) og
Emilio Colombo (ítalia).