Samvinnan - 01.02.1968, Qupperneq 46

alflokka, allt frá samvinnu um
vísindi og tækni til stórpóli-
tískra mála, svo sem Grikk-
landsmálsins og deilna ísraels-
manna og Araba. Meðal 7 ráð-
herra, sem sett hafa nöfn sín
á mælendaskrá, er einn gest-
ur, Abdul Monem Rifai, utan-
ríkisráðherra Jórdaníu, sem
skýra mun sjónarmið lands
síns í átökunum við ísraels-
menn.
Þó að Evrópuráðið sé vett-
vangur þess, sem kalla má stór-
pólitík, hefur starfsemi þess
smám saman beinzt í sífellt
meiri mæli að öðru, sem minna
fer fyrir í fréttum, en þó get-
ur með tíð og tíma haft mikil
áhrif. Hér er um að ræða sam-
starf aðildarríkjanna um ein-
stök, oft harla tæknileg, við-
fangsefni. Þau varða flest lög,
félagsmál, heilbrigðismál, nátt-
úruvernd og menntamál. Starf-
semin fer fram undir eftirliti
ráðgjafarþingsins, en þó ekki
á þess vegum heldur á vegum
ráðherranefndar Evrópuráðs-
ins. Nefndin ákveður, að eitt-
hvert atriði skuli kannað með
hugsanlega samvinnu aðildar-
ríkja ráðsins í huga. Könnun-
in sjálf er oftast falin sérfræð-
inganefndum, og venjulega er
öllum 18 aðildarríkjunum gef-
inn kostur á að tilnefnda menn
í þær. Ber Evrópuráðið kostn-
aðinn vegna eins fulltrúa frá
hverju landi, en þau mega
senda fleiri menn á sinn kostn-
að. Reglan um greiðslu kostn-
aðar af störfum sérfræðinga-
nefnda er mikilvæg, því að
vegna hennar geta smáríkin
í ráðinu, þ. á. m. ísland, átt
þarna hlut að máli. Þessi
starfsemi Evrópuráðsins er orð-
in svo viðamikil, að árið 1966
var tekið að semja sérstaka
starfsáætlun, sem lögð var
fyrir ráðherranefndina og síð-
an ráðgjafarþingið. í áætlun-
inni fyrir 1967—1968 eru tald-
ar upp 69 nefndir, raunar
sumar fámennar og stærri
nefndum til aðstoðar. — Mark-
mið nefndarstarfsins er stund-
um það eitt að setja
fram ábendingar, en stundum
er unnið að samningu sátt-
mála eða samþykkta, sem að-
ildarríki Evrópuráðsins eiga
kost á að undirrita og full-
gilda. Alls hafa verið gerðir á
vegum Evrcpuráðsins 55 sátt-
málar eða samþykktir, og væri
vert að geta nokkurra þeirra.
Rúmsins vegna skal þó aðeins
minnzt á mannréttindasátt-
mála Evrópu. Þar eru talin ým-
is mannréttindi, sem aðildar-
ríki, er gangast undir sáttmál-
ann, lofa að virða, og jafn-
framt eru settar á fót stofn-
anir, sem eiga að tryggja, að
ekki verði látið sitja við orðin
tóm. Stofnanir þessar eru
mannréttindadómstóll Evrópu
og mannréttindanefnd Evrópu.
Virðing fyrir mannréttindum
á sér djúpar rætur í vestrænni
menningu, og okkur finnst
sjálfsagt, að ríki, sem tekið
hafa á sig skuldbindingar í
stofnskrá og mannréttindasátt-
mála Evrcpuráðsins, haldi þau
í heiðri. Þess vegna hefur
valdataka herforingjastjórn-
arinnar í Grikklandi á s.l. vori
vakið mikla gremju og leitt til
mótmæla, þó að menn hafi
gefizt upp við að mótmæla
jafnillu ástandi í alltof mörg-
um ríkjum utan hins vestræna
menningarsvæðis.
fsland varð aðili að Evrópu-
ráðinu 7. marz 1950 í samræmi
við ályktun Alþingis mánuði
áður. Umræðurnar um þetta
mál á Alþingi urðu ekki miklar,
og vöktu ekki storm meðal
fólks með sama hætti og deil-
urnar um Atlantshafsbanda-
lagið í marz 1949. Ályktunin
var gerð með 35 atkvæðum
gegn 8, en 3 þingmenn sátu
hjá. íslendingar eiga rétt á að
senda 3 fulltrúa á ráðgjafar-
þingið, en ekki verður sagt, að
þátttakan í störfum þess hafi
verið mikil, Embættismaður
sækir reglulega mánaðarlega
fundi ráðherranefndarinnar,
en sá háttur er kominn á, að
ráðherrarnir sjálfir komi ekki
á fundi þessa nema tvisvar á
ári. íslenzki ráðherrann hefur
þó ekki gert það, því að nú-
verandi utanríkisráðherra mun
aðeins hafa sótt slíkan fund
einu sinni. Fyrirrennari hans
mun og aðeins einu sinni í
alllangri embættistíð hafa far-
ið á fund í ráðherranefnd
Evrópuráðsins. Hins vegar hafa
menntamálaráðherra og dóms-
málaráðherra íslands sótt all-
reglulega fundi með starfs-
bræðrum sínum, sem Evrópu-
ráðið fékk komið á.
Staðgengill utanríkisráð-
herra íslands í ráðherranefnd-
inni hefur fyrst og fremst lát-
Lo)tmyncl af stöðvum Evrópuráðsins í Strasbourg (að o)an). Ráögja/arþing Evrópuráðsins. William Ful-
bright, formaður utanríkismálanefndar öldungadeildar Bandaríkjaþings, í rceöustóli (neðri mynd).
42