Samvinnan - 01.02.1968, Síða 54

iiiyáfastesi)!]
Vitneskjan um dauðann hef-
ur aldrei verið versta fylgja
mannkynsins, og ætli þetta
með hjartaflutninginn sé eft-
ir á að hyggja eins afburða-
sniðugt og af er látið? Það var
visst aðhald í því að eiga þó
þennan sannleika í handrað-
anum, að eitt sinn skyldi hver
deyja og eitt skyldi þó yfir alla
ganga í þeim efnum. Föstu
punktarnir í tilverunni hafa
aldrei verið of margir. Með
þessari nýju læknisaðgerð höf-
um við færst skrefi nær þeim
sögulegu tímamótum þegar
dauðinn hættir að vera víxill-
inn sem fellur jafnt á háa sem
lága, ríka manninn og fátækl-
inginn, aulann og vitringinn,
úrhrakið og öðlingsmanninn.
Uppátækið þeirra úti í Suður-
Afríku hefur þokað okkur nær
þeim degi þegar dauðinn verð-
ur niðrandi fyrir fjölskylduna
(eins og ólánlegir snúrustaur-
ar ellegar sjónvarpstæki með
einungis fimmtán þumlunga
skermi) en lífið verður til sölu
í járnvöruverzlunum, krómað
og með öryggisventli og í
snyrtilegum umbúðum, tilbúið
til notkunar. „Kaupið hjartað
hjá okkur! Sanngjarnir
greiðsluskilmálar, fullkomin
varahlutaþjónusta, tíu ára
ábyrgð!“ Æ, ég veit svei mér
ekki. Verður það eitthvað til
að státa af þegar hæsti vinn-
ingurinn í Happdrætti Háskól-
ans verður ekki hrúga af pen-
ingaseðlum heldur innyflin úr
nágranna okkar?
Mér líst ekkert á þetta. Ég
hlakka ekkert til þess að sjá
þann dag þegar það verður
kauðalegt að deyja, þegar það
verður merki fátæktar og
auðnuleysis þegar menn geispa
golunni upp á gamla mátann.
Ein ástæðan kann að vísu að
vera sú hvað ég er illa að mér
í tækninni. Sumir mundu líkja
þessu við sturlun. Fáið mér
eitthvað sem suðar eða tístir
eða tifar og sem hefur meira
en tvo hreyfanlega parta, og
mér er öllum lokið. Gerfihjörtu
verða áreiðanlega með tíman-
um af svo einfaldri gerð að það
verður talið sjálfsagt að menn
skrúfi þau í sig sjálfir. Mig
uggir að ég verði þá fyrsti ís-
lendingurinn með hjartað í
buxunum í bókstaflegri merk-
ingu orðsins.
Eldri strákurinn minn er
búinn að berjast við það í full
þrjú ár að kenna mér á segul-
bandstækið sitt. Níu ára dóttir
mín tók fullnaðarpróf á grip-
inn á fimm mínútum. Ég er
kominn það langt að geta sett
tækið af stað án þess að stór-
skaða sjálfan mig eða kveikja
í hverfinu eða sprengja allar
spennustöðvar nágrennisins í
loft upp, en mér hefur ekki
ennþá auðnast að læra að
stansa galdraverkið, hvað þá
að ég geti látið það snúast
afturábak, sem er nauðsynlegt
ef menn vilja lygna aftur aug-
unum og hlusta af andagt á
sjálfa sig.
Það er alveg undravert hvað
ég get verið fákunnandi í putt-
unum. Þetta kemur sér því verr
sem ég er ekki grunlaus um að
heimilistækin í húsinu okkar
séu dyntóttari en gengur og
gerist. Það er eitthvað bogið
við það apparat sem neitar að
fara í gang nema maður fari
fyrst í skíðaskóna og sparki af
alefli í rassinn á því. Skömmu
fyrir jól þurfti ég að kaupa
agnarlítið áhald af því olíu-
ketillinn okkar var byrjaður að
spýta mórauðu. Áhaldið átti
heima efst í katlinum og búð-
armaðurinn fullvissaði mig um
að jafnvel fimm ára barn
mundi geta skrúfað það í. Ég
mátti hringja heim til hans
um kvöldið og biðja hann að
útvega mér fimm ára barn.
Þegar ég stend í stórræðum
af þessu tagi, þá vantar samt
ekki að það sé nógu mikið í
kringum það. Ég viða að mér
öllum þeim verkfærum sem til
eru í húsinu og síðan burðast
ég líka venjulega niður með
flesta stólana á heimilinu (bil-
unin er alltaf uppi undir lofti)
og áður en allt er búið stend-
ur líka venjulega öll fjölskyld-
an í kringum mig með
áhyggjusvip, af því þegar hér
er komið sögu er ég venjulega
byrjaður að bölva talsvert
duglega. Þetta er alls ekkert
ósvipað því sem maður sér á
myndunum úr skurðstofum
sjúkrahúsanna þar sem yfir-
læknirinn stendur bísperrtur
yfir fórnarlambi sínu með
tuttugu manna hvítskúraða
hjálparsveit sem réttir hon-
um kutana, nema ég er samt
aldrei með sýklagrímu eins og
doktorinn.
En mér er alveg fyrirmunað
að skrúfa skrúfu þannig að
hún lendi á réttum stað. Fjöl-
skylda mín sem stendur í
kringum mig með lífið í lúk-
unum má hverju sinni taka
viljann fyrir verkið. Ég hefði
átt að vera uppi á steinöld,
áður en þeir fundu upp hjól-
ið. Ég er algjör fáviti til putt-
anna. Og þó. Líklega gæti ég
lært að gera við hitadunka.
Ég aumkaðist yfir fjölskylduna
á dögunum og pantaði við-
gerðarmanninn strax þegar
stóri hitadunkurinn okkar
byrjaði að spýta mórauðu.
Hann pjakkaði í ferlíkið með
skrúfjárninu sínu og gerði á
það gat svo að bunan stóð út
á gólfið og sagði: „Það er ónýtt.
Þetta verða þrjú hundruð
krcnur.“
Maður vefengir það ekki að
þetta með hjartaflutninginn er
ugglaust mikið afreksverk, en
hefði það nú samt ekki verið
ólífct skemmtilegri frétt í kring-
um áramótin ef hungurvof-
£lö«> £KKl PRÖPNÓff?
unni hefði til dæmis loksins
verið bægt frá mannkyninu í
stað þess að örfáar manneskj-
ur eiga nú kannski að fá víx-
ilinn sinn framlengdan um
sinn á næstu árum á sama
tíma sem milljónir af með-
bræðrum þeirra deyja hungur-
dauðanum um víða veröld. Svo
eru líka fleiri hliðar á þessu
máli sem vert er að gefa gaum
að, bæði í gamni og alvöru. Ég
er hræddur um að ég verði
ekkert sérlega blíður á mann-
inn næst þegar læknirinn
minn nuddar saman höndun-
um og spyr ósköp sakleysislega
hvernig ég sé fyrir hjartanu.
Hvað veit ég nema maðurinn
sé að forvitnast um þetta fyr-
ir einhvern og einhvern úti i
bæ sem hafi ágirnd á hjart-
anu í mér? Það endar með því
að maður þorir ekki að leggjast
á spítalann án þess að hafa
það skriflegt frá læknunum að
þeir steli ekki gangverkinu úr
manni. Meira að segja skáld-
unum er nú meiri vandi á
höndum en áður þegar þau
koma að stóru ástarsenunni.
Það er liðin tíð að þau geti
látið söguhetjuna leggja hönd
á hjarta og sverja stúlkutetr-
inu eilífan trúnað. Það getur
rétt eins verið að dóninn sé
að sverja við hjartað úr
Hottentotta sunnan úr Bec-
húanalandi.
Mig langar að síðustu að
drepa á þann óhugnanlega
möguleika að einræðisherrar
verði ódauðlegir; og mér er
satt að segja að athuguðu máli
rammasta alvara. Það hefur
oftar en góðu hófi gegnir vilj-
að sannast á þessum herrum
að nánast eina góðverkið sem
þeir gera um dagana er líka
þeirra síðasta verk: nefnilega
þegar þeir leggja loksins upp
laupana í öllu sínu veldi og eru
úr sögunni. Það er eini vonar-
neistinn raunalega margra
karla og kvenna sem nú gista
dýflissur valdaránsmanna að
feigðin standi þó við olnboga
harðstjórans og brýni ljáinn.
Tugþúsundir Sovétmanna ef
ekki hundruð þúsunda af borg-
urunum austur þar fengu
frelsi einungis vegna þess að
Jósef Stalín gerði þegnum sín-
um loksins þann greiða að
leggjast banaleguna og að
Beria lögreglustjóri hans (sem
hafði samskonar og jafnund-
arlegar hugmyndir um uppeld-
isgildi Síberíuvistar) var
skömmu seinna afgreiddur til
sinna heima belgfullur af
byssukúlublýi. Það er svona
fremur ófrýnileg tilhugsun ef
menn af þeirra sauðahúsi eiga
nú að geta reist sig upp á oln-
bogann í dauðateygjunum í
fyrirsjáanlegri framtíð og
hvæst framan í líflækna sína:
„Fljótir nú að koma með
hjartað!"
Ég var einmitt að ljúka við
að lesa endurminningar Sovét-
50