Samvinnan - 01.02.1968, Blaðsíða 55

konunnar og kommúnistans
Evgeníu Ginzburg sem var ein
af fórnarlömbum Stalíns en
fékk hvað þeir kalla þarna
„uppreisn æru“ eftir dauða
hans. Hún var fangi hans eða
öryggislögreglu hans í sam-
fellt átján ár, frá 1937 til 1955.
Maðurinn hennar var hand-
tekinn í sömu „hreinsun“ (og
hefur ekki spurst til hans síð-
an), og hún hvarf á bak við
fangelsismúrana frá tveimur
kornungum sonum. Hún átti
fyrir höndum yfirheyrslur
með hótunum og þvingunum
(ein aðferðin var sú að varna
henni svefns sólarhringum
saman), tveggja ára ströng-
ustu fangelsisvist í algerri
einangrun í klefa úr steini og
járni, refsivist í myrkraklefa
undir fangelsinu (þar sem
hana kól á fæti), fangabúðir
og fangavagna járnbrautanna
og meira að segja ferðalag í
lestinni á fangaskipi, grjót-
vinnu og skógarhögg og annað
erfiði í illræmdustu þrælkun-
arbúðum Síberíu. Ætli gengi
mannslífsins og mannhelginn-
ar hafi oft orðið lægra á þess-
ari öld, þar til Hitler tók að
sýna mönnum hvers hann var
umkominn?
Evgenía Ginzburg var þrítug
þegar martröð hennar byrjaði.
„Réttarhöldin" sem innsigluðu
örlög hennar stóðu í sjö mín-
útur! Mikið lán hefði það nú
verið fyrir hana og kallmenn-
ina og konurnar og jafnvel
börnin sem þjáðust með henni
ef valdhafarnir þar eystra
hefðu viljað vera svo vænir að
fara „fyrir tímann“. Vonin um
nýjan dag með nýjum valds-
mönnum gengur lika eins og
rauður þráður gegnum písla-
sögu hennar. Því segi ég það
að það er ekki óblandin gleði-
frétt að þeir séu nú að komast
að því marki að geta skipt um
mikilvægustu líkamspartana í
mönnum eins og gangverkið í
spiladós ellegar pokann í kaffi-
könnu. Ansi er ég hræddur
um að það verði seint hjarta-
lag þess hjartasjúka sem sker
úr um það hvort hann fær
framlengingu á skurðarborð-
inu. Ætli það verði ekki valdið
og pyngjan?
□ □ □
Allskyns ókunnugt fólk held-
ur áfram að berja upp á hjá
manni og bjóða manni ókeypis
aflátsbréf. Það er með himna-
ríki í bókum og bæklingum
sem það dregur upp úr troð-
fullum skjalatöskum. Ég fer
alltaf töluvert hjá mér þegar
það birtist á tröppunum. Þetta
er áreiðanlega einlægt fólk og
það vill vel og það hefur séð
ljósið. En ljósin sem það held-
ur að manni á tröppunum eru
í öllum regnbogans litum. Og
fólkið með töskurnar getur
ekki einu sinni orðið ásátt um
það innbyrðis hvað sé fegursta
ljósið. Allir ota sínu guðsríki.
Ef ég væri nú svo ístöðu-
lítill maður að ég tæki trú
þessara trúboða hverju sinni
sem þeir berja upp á hjá mér,
þá mætti ég gera svo vel að
kasta trúnni fjórum sinnum á
ári. Það er ekkert samræmi í
boðskapnum sem fólkið réttir
mér í myndskreyttum bókum.
Ég yrði að snúast eins og vind-
hani á kirkjuturni til þess að
þóknast því öllu. Ein bókin seg-
ir mér að ég sé ekki hólpinn
nema ég trúi á hitt og þetta
sem er vandlega tíundað; og í
þeirri næstu stendur þvert á
móti að ég sé glataður nema ég
trúi á allt annað.
Líklega ætti fólkið að halda
ráðstefnu um sannleikann. Það
þýðir ekki nokkum skapaðan
hlut að halda að manni ferns-
konar sannleika á einu ári.
Maður verður bara kaldhæð-
inn. Ég hef tekið eftir því að
obbinn af fólkinu sem vill snúa
okkur til betri vegar (en samt
með sínu lagi) er upprunninn í
Skandinavíu. Kannski það
kunni betur við loftslagið
hérna heldur en í myrkviði
Suður-Ameríku, og við étum
ekki heldur kristniboða.
Það kom mér skemmtilega á
óvart einu sinni í fyrravor þeg-
ar ungfrúin sem trítlaði upp
tröppurnar hjá okkur var
svona líka lagleg og fallega til-
höfð. Ef ég hefði verið yngri,
þá hefði ég boðist til að bera
skjalatöskuna hennar, af því
hún var komin með slagsíðu
af burðinum. Ég vil benda trú-
boðsfólkinu á að það á þarna
mergjað leynivopn. Ung og
lagleg trúboðskona getur
kristnað tíu kallmenn á með-
an gamall og sköllóttur stétt-
arbróðir hennar sveitist við að
sannfæra einn. Jezabel hefði
reynst laundrjúg með trúboða-
tösku í fanginu.
Það er eftirsjá að ungu
stúlkunum sem stóðu einu
sinni undir fána Hjálpræðis-
hersins á Lækjartorgi. Hann
húsvitjar raunar aldrei að ég
veit best, en lætur áreiðanlega
margt gott af sér leiða hér sem
annarsstaðar, þó að það sé
hljóðara um hann í blöðunum
í meðbyr en mótbyr. Dálítill
hópur manna rekur af ein-
hverjum ástæðum magnaðan
áróður gegn Hernum sem jaðr-
ar við ofstæki. Fyrir stríð hélt
hann stundum fylktu liði á
Torgið með hornaflokk í broddi
fylkingar og efndi til útisam-
komu. Hvað við krakkarnir
dáðumst að stóra manninum
með stóru bumbuna! Seinna
tók lítill og pervisinn maður
við stcru bumbunni þegar fyr-
irrennari hans byrjaði að eld-
ast. Þá var eins og bumban
gengi með manninn. Það er
líka eftirsjá að þessum skrúð-
göngum af því þær settu sann-
arlega svip á bæinn. Það voru
slæm skipti þegar kallarnir á
kössunum tóku alveg við af
Hernum, þó að þeir hafi ef-
laust verið allir af vilja gerðir.
Herfólkið söng og spilaði og
kapteinninn tók ofan kaskeit-
ið og fór með guðsorð. Eftir
á að hyggja var fyrirliðinn
alltaf útlendingur eins og flest-
ir trúboðarnir núna.
En ýmsir af óbreyttu her-
mönnunum voru íslendingar,
konur og kallar, líka ungar
konur og ungir menn, margir
í búningi. Nýliðarnir voru allt-
af ósköp feimnir þegar þeir
komu fyrst út á götuna í bún-
ingi. Hann var líka ólíkt
strangari í útliti á þessum ár-
um og var ósvikinn her-bún-
ingur að allri gerð og lögun.
Það var eiginlega eini munur-
inn á búningi kalla og kvenna
að þær voru í pilsi með ein-
kennisjakkanum. Ungu stúlk-
urnar voru rjóðar og undirleit-
ar þegar þær stóðu á Torginu
í fyrsta skipti þar sem allir
góndu á þær í hermannatreyj-
unni. Fingurnir viídu leita upp
í flibbakragann eins og hann
væri of þröngur, og eflaust
hafa þetta líka verið óþægi-
legar flíkur til að byrja með.
Mér hefur stundum fundist
að eftir því sem kirkjurnar
yrðu íburðarmeiri hér hjá okk-
ur eítir því hrakaði kristninni
í landinu. Getur það sama gilt
um herfólkið nú þegar bún-
ingur þess gerist veraldlegri?
Það er eins og á undanhaldi,
það situr í Kastalanum sínum
við Uppsalahorn, það er hætt
að gera útrás með lúðrablæstri
og söng og undir gunnfána.
M
Hvað sem því líður, þá hefur
það áreiðanlega verið hollt fyr-
ir guðrækni og góða siði þeg-
ar Herinn gekk á Torgið og í
röðum hans marséruðu stund-
um ungar konur sem jafnvel
forhertustu syndaselir Reykja-
víkur gáfu hýrt auga. Það er
allur munurinn að leita sann-
leikans með hjálp fallegrar
konu, jafnvel þó að hún sé á
svartri treyju.
□ □ □
Mennirnir breytast og ís-
landssagan með. Þegar Emil
utanríkisráðherra kom af ráð-
herrafundi í útlandinu
skömmu fyrir jól og sjónvarps-
maður innti hann frétta, þá
upplýsti hann að hann hefði
haft griska utanríkisráðherr-
ann fyrir „síðu-partner“ eins
og hann orðaði það.
Þannig leysir Síðu-Partner
nú Síðu-Hall af hólmi.
51