Samvinnan - 01.02.1968, Page 56

DA NANG, Vietnam, 8. janúar.
(UPI). — Lögreglan réðst í dag
inn á markað bœnda og tók hönd-
um bœndafólk, um 160 talsins,
sem sakað var um að halda uppi
andbandarískum orörœðum.
Embœttismenn bandarísku ör-
yggisþjónustunnar vöruðu við að
markaðurinn, sem áður var gróðr-
arstía andstöðu við ríkisstjórnina
í Saigon, ólgaði á ný af óánœgju.
Vietnamska lögreglan og banda-
rískur öryggismálaráðunautur
sögðu, að bœndafólkið hefði í
frammi mótmœlaaðgerðir gegn
bandarískum loftárásum á Norð-
ur- og Suður-Vietnam, gegn veru
Bandaríkjamanna í Vietnam og
áframhaldandi fangelsisvist
búddatrúarmanna sem handtekn-
ir voru 1966, þegar þeir höföu
forustu í baráttu gegn ríkisstjórn-
inni.
Allir þeir sem handteknir voru
í dag eru konur og börn, að und-
anskildum sex aldurhnignum karl-
mönnum.
Þetta stutta skeyti frétta-
ritara bandarísku fréttastof-
unnar United Press Inter-
national í helztu herstöð
Bandaríkjamanna í norður-
hluta Suður-Vietnam birtist í
bandarískum blöðum skömmu
eftir áramótin, og er hér tekið
úr International Herald Tri-
bune 9. janúar. Þótt fréttin
láti ekki mikið yfir sér miðað
við mörg önnur tíðindi sem frá
Vietnam berast, er hún tölu-
vert lærdómsrík. Hún ber með
sér, að meðal sveitafólksins,
sem þennan dag flutti búsaf-
urðir á markað, var ekki einn
einasti vopnfær karlmaður, og
má fara nærri um ástæðuna.
En sá hópur kvenna, barna og
öldunga, sem markaðinn sótti,
var að dómi lögreglunnar og
bandarískra ráðunauta henn-
ar svo ískyggilegur, að ekki
þótti annað fært en sópa fólk-
inu með tölu í svartholið, ella
þótti viðbúið að ný uppreisn-
aralda risi af tali þess.
Ríkisstjórnin í Saigon er
ekki stjórn þessa fólks, og það
lítur ekki á Bandaríkjamenn
sem frelsara sína og verndara,
þvert á móti er heitasta ósk
þess að losna við þá úr landinu,
svo eiginmenn, feður og synir
geti snúið heim til friðsam-
legra starfa og þurfi ekki leng-
ur að lifa felulífi skæruliðans,
svo þorp þess séu óhult fyrir
napalmsprengjum og eldvörp-
um útlendinganna, svo akrar
þess og aldingarðar fái að gróa
í friði fyrir eitri þeirra.
Vilji menn gera sér ein-
hverja viðhlítandi grein fyrir
þeim tíðindum sem orðið hafa
í Vietnam síðustu áratugi og
enn eru að gerast, verður eink-
um að hafa tvennt í huga:
Níu Vietnamar af hverjum tíu
búa í sveitaþorpum, eða 28
milljónir af 32 milljónum
landsmanna. Þessi hlutföll
hafa raskazt nokkuð sökum
VIETNAM LOGAR
MAGNÚS TORFI ÓLAFSSON
þess að fólk hefur flæmzt frá
heimkynnum sínum í styrjöld-
inni í suðurhluta landsins, en
sveitafólkið heldur áfram að
vera sveitafólk, þótt það sé
rekið nauðugt í flóttamanna-
búðir eða hrökklist þangað af
sjálfsdáðum.
Hitt meginatriðið er að þessi
bændaþjóð á sér forna, merka
og rótgróna þjóðmenningu, og
líftaug hennar er óbugandi
sjálfstæðisvilji og þrotlaus
barátta gegn erlendum yfir-
ráðum. Þar kemur engin upp-
gjöf til greina, við hvaða ofur-
efli sem er að etja og hversu
langvinnt sem frelsisstríðið
reynist.
Vietnamar eiga sér lengri
skráða sögu en flestar Evrópu-
þjóðir. Riki þeirra var komið
á legg tveim öldum fyrir Krists
burð, en hafði ekki staðið nema
öld, þegar Kínverjar lögðu það
undir sig. Vietnamar tileink-
uðu sér margt úr verklegri og
andlegri menningu Kínverja,
en varðveittu þjóðerni sitt í
sjálfstæðisbaráttu, sem stóð í
rúmlega þúsund ár áður en
varanlegur sigur vannst. Kyn-
slóð fram af kynslóð hefur
vietnömskum börnum verið
innrætt aðdáun á hetjunum
sem féllu fyrir þjóð sína eða
unnu sigra í hennar þágu, orð-
stír þeirra lifir enn í dag á
vörum fólksins í sögnum og
söngvum.
Frakkar lögðu Vietnam og
nálæg lönd undir sig á síðara
helmingi nítjándu aldar. Ein
afdrifaríkasta ráðstöfun ný-
lenduyfirvaldanna var að taka
sameignarland sveitaþorpanna
af bændum og fá það höfðingj-
um til einkaeignar. Siendur-
teknar uppreisnir gegn Frökk-
um urðu því jafnframt barátta
gegn innlendri stórjarðaeig-
endastétt, sem átti forréttindi
sín undir vernd erlends valds.
Hér er ekki rúm til að greina
rækilega frá endalokum
franskra yfirráða á því svæði
sem Frakkar nefndu Indó-
Kína, og náði yfir ríkin Viet-
nam, Laos og Kambodsíu. Að-
eins skal á það minnt að
franska nýlendustjórnin gafst
upp baráttulaust fyrir Japön-
um, en kommúnistaforinginn
Hó Sji Minh varð leiðtogi sjálf-
stæðishreyfingar sem Banda-
ríkjamenn og Kínverjar
styrktu til að halda uppi
skæruhernaði gegn japönskum
her og frönskum yfirvöldum
sem hann studdist við.
Alkunna er hversu nýlendu-
stríði Frakka í Suðaustur-
Asíu lauk með ósigri þeirra við
Dien Bien Phu vorið 1954 og
friðarsamningi í Genf þá um
sumarið. Meginatriði hans var
að Vietnam var skipt í tvö
herstjórnarsvæði um 17. baug
norðurbreiddar, en jafnframt
því slegið föstu að landið væri
eitt ríki og skyldi það samein-
að undir eina stjórn með al-
52