Samvinnan - 01.06.1968, Qupperneq 18
ugu, og efnahagsástandið batnaði veru-
lega.
í heimsmálunum var de Gaulle sem
fyrr einn á báti. Aðrir vildu fund æðstu
manna; ekki de Gaulle. Aðrir vildu samn-
inga um Berlín; de Gaulle einungis með
miklum fyrirvörum og eftir langt hik.
Aðrir hættu tilraunum með kjarnavopn;
de Gaulle hélt þeim áfram á Sahara-
eyðimörkinni, þráttfyrir kröftug mót-
mæli nærliggjandi ríkja. De Gaulle var
heldur kuldalegur í garð Atlantshafs-
bandalagsins og hrakti það frá París um
það er lauk. Sameinuðu þjóðunum sýndi
hann lítilsvirðingu vegna þess að þær
voru undir áhrifum ríkjanna í Asíu og
Afríku sem gagnrýndu Frakkland harð-
ast. Alltaf og alstaðar var það megin-
verkefni hans að halda fram og tryggja
stórveldisstöðu Frakklands og verja hags-
muni Frakka.
í nýlendumálum gerði hin óvænta
bylting de Gaulle fært að byrja á nýjan
leik. Hann tíndi saman brot franska
heimsveldisins og franska samveldisins
og gaf öllum frönskum nýlendum kost á
að velja milli algerra slita við Frakkland
og áframhaldandi tengsla við það innan
„Franska samfélagsins" (innan þess
gætu þau einnig fengið fullt sjálfstæði).
Aðeins Guinea kaus að slíta sig úr öllum
tengslum við Frakkland. Þannig var ný-
lendustefna de Gaulles loks orðin í sam-
hljóðan við 20. öldina.
Alsír-vandinn var óleystur. De Gaulle
fór varlega í sakirnar, var bæði raunsær
og slægur, hélt ræður sem létu uppi allt
og ekkert, vakti sundurleitustu vonir.
Þegar frá leið og sigur Frakka var jafn-
fjarri og áður, fóru herinn og landnem-
arnir að óróast: de Gaulle beindi máli
sínu til Serkja, hann réðst á mismunun
kynþátta og fátækt, hann flutti Salan
Wilson forsœtisráöherra Breta rœðir við de Gaulle.
De Gaulle á blaðamannafundi í nóvember
1967, þar sem hann varði andstöðu sína gegn
aðild Breta að Efnahagsbandalaginu.
burt frá Alsír og hóf hreinsun innan
hersins, hann sýknaði dauðadæmda
hermdarverkamenn, hann ræddi um
möguleikann á samningum við uppreisn-
armenn, og loks gaf hann varkárt sam-
þykki sitt við sjálfsákvörðunarrétti.
Hægrimenn og herinn urðu þrumu lostn-
ir. Þeir höfðu sett í veldisstól einlægan
ættjarðarvin eða réttara sagt tákn sem
þeir ætluðu að nota meðan þeir færu
sjálfir með raunveruleg völd, en hér var
þá kominn frjálslyndur framfarasinni
sem var ofaní kaupið slóttugur stjórn-
málamaður. Þegar Massu, hershöfðingi
fallhlífasveitanna, réðst harkalega á de
Gaulle og var kvaddur til Parísar, brauzt
út ný uppreisn í Alsír (janúar 1960), en
fallhlífahermennirnir hreyfðu hvorki
legg né lið. De Gaulle var einbeittur og
ákveðinn. Hann flutti tilfinningaríkt en
skynsamlegt ávarp til hersins í útvarp
(hann þurfti ekki að heita á Frakka í
þessu tilviki) og vann fullan sigur. Upp-
reisnin fór útum þúfur, forsprakkar
hennar voru handteknir. í apríl 1961 var
gert annað samsæri gegn de Gaulle í
hernum undir forustu Challes hershöfð-
ingja, en það fór líka útum þúfur, að-
allega vegna þess að atvinnuhermenn-
irnir neituðu að styðja það. Mánuði síð-
ar hófust loks friðarviðræður. Löngu eft-
ir að hættulegt var orðið fyrir de Gaulle
að fara til Alsír, fór hann þangað ósmeyk-
ur til að leggja áherzlu á vald fimmta
lýðveldisins og forseta þess. Meðan hin-
ar leynilegu, langvinnu og skrykkjóttu
friðarviðræður fóru fram, myrtu óaldar-
flokkar Frakka í Alsír og víðar Serki,
og stundum var hefnt fyrir þessi morð
með grimmilegum hætti. í Frakklandi
gekk „Leyniher“ Salans hershöfðingja,
öðru nafni O. A. S., berserksgang, kom
fyrir plastsþrengjum hvar sem hann sá
sér fært, gerði nokkur banatilræði við
manninn sem nokkrum árum áður hafði
átt fullan stuðning þessara hægrisinn-
uðu öfgamanna. Salan var handtekinn í
Alsír og dæmdur til dauða, en de Gaulle
breytti dóminum í ævilangt fangelsi.
Meðan þessu fór fram flúðu hundruð
þúsunda Evrópumanna frá Alsír til
Frakklands, og Alsírbúar fengu um síðir
sjálfstæði sitt 1962.
Óhætt mun að fullyrða að enginn
nema de Gaulle hefði getað stýrt Frakk-
landi gegnum þessa erfiðu raun. Hann
lét hvorki banatilræði né annað trufla
hugarró sína og einbeitni, virti að vett-
ugi skammir blaða og stjórnmálamanna,
og kom því til leiðar að eftirmaður hans
yrði kjörinn með þjóðaratkvæði. í sept-
ember 1962 fór hann í opinbera heim-
sókn til Þýzkalands til að færa mönnum
heim sanninn um hina nýju Evrópu,
sem reist hefði verið á rústum margra
styrjalda. Hinsvegar hélt hann áfram
að meina Bretum inngöngu í Efnahags-
bandalagið og hló að þeim Frökkum og
öðrum sem töluðu um sameinaða Evrópu
eða Bandaríki Evrópu — það gæti aldrei
samrýmzt mikilleik og hlutverki Frakk-
lands. í janúar 1963 voru sættir Frakka
og Þjóðverja formlega innsiglaðar með
samningi þeirra de Gaulles og Adenau-
ers. Síðan hefur de Gaulle mjög treyst
vináttubönd sín við Kína og Sovétríkin,
rómönsku Ameríku og fyrri nýlendur
Frakka í Afríku. Hann hefur ferðazt um
heim allan til að leggja grunninn að
hinu nýja hlutverki Frakka utan þröngra
hernaðarbandalaga; hann hefur hrakið
Atlantshafsbandalagið burt frá París,
unnið markvisst að því að draga úr
valdi og áhrifum Bandaríkjamanna í
Evrópu og orðið mikið ágengt. En stund-
um hefur hann óneitanlega hlaupið á
sig, einsog þegar hann hvatti Frakka í
Kanada til sjálfstæðis.
De Gaulle er og verður leyndardóms-
fullur maður, en hann hefur jafnan get-
að hreyft við ímyndunarafli manna, vak-
ið þá bæði til hrifningar og haturs, og
það er með mörgu öðru til marks um
snilligáfu hans.
18