Samvinnan - 01.06.1968, Blaðsíða 58

Einnig hefur hljómsveitin skyldum að
gegna við íslenska einleikara, og þarf
að nota starfskrafta þeirra í miklu rík-
ara mæli en gert ihefur verið til þessa.
Aðalhljómsveitarstjóra til aðstoðar
þarf að vera framkvæmdastjóri, ásamt
ritara sér við hlið. Mundu þeir sjá um
daglegan rekstur, fjármál, bókhald, áróð-
ur, samvinnu við blöð og fjölmiðlunar-
tæki. Síðar mundu svo koma til sögunnar
bókavörður og fastur umsjónarmaður
hlj ómsveitarinnar.
Innan vébanda hljómsveitarinnar
þyrfti kór að vera starfandi, með fast-
launuðum kórmeistara. Nú sem stendur
eru starfandi hér tveir allgóðir kórar en
enginn verulega góður. Úr þessum tveim
kórum mætti hæglega mynda einn úr-
valskór, sem gæti kynnt okkur að stað-
aldri kórmúsik og tekið þátt í flutningi
stærri verka ásamt hljómsveitinni.
Gera þarf sem fyrst áætlun um stækk-
un hljómsveitarinnar. Fullskiþuð mundi
hljómsveitin telja 72 fastráðna meðlimi:
12 fyrstu fiðlur, 10 aðrar fiðlur, 8 lág-
fiðlur, 7 selló, 5 kontrabassa, 3 flautur,
3 óbóa, 3 klarínettur, 3 fagotta, 5 horn,
3 trompeta, 3 básúnur, bassatúbu, 3 slag-
verksmenn, hörpuleikara, píanóleikara,
og þá getur hún flutt flest sem máli
skiptir. Án efa mundi vera nauðsynlegt
að ráða aðstoðarhljómsveitarstjóra.
Gera þarf ráðstafanir til að ná heim
þeim íslenskum hljóðfæraleikurum, sem
starfa erlendis, og stefna að því að hljóm-
sveitin yrði sem fyrst skipuð íslenskum
ríkisborgurum.
Innan hljómsveitarinnar yrði að vera
starfandi strokkvartett, og blásarakvint-
ett, sem halda mundu tónleika reglu-
lega, og svo aðrar kammermúsikgrúppur.
Hljómsveitin þyrfti með vissu millibili
að fara í tónleikaferðalög um landið.
Með góðri og skynsamlegri stjórn mætti
sjá til þess að alltaf yrðu á ferðalagi
einhverjir meðlimir hennar. Ríkis-
hljómsveit, sem haldið er uppi af öllum
landsmönnum, getur ekki starfað ein-
göngu í Reykjavík þó auðvitað yrði hún
að hafa fast aðsetur þar. Það er t. d.
skammarlegt hvernig stofnun eins og
Þjóðleikhúsið gegnir þjónustuhlutverki
sínu við landsbyggðina; Reykvíkingar
sitja algjörlega í fyrirrúmi rétt eins og
þeir kostuðu Þjóðleikhúsið einir.
Jafnvel söngvarar gætu starfað inn-
an vébanda hljómsveitarinnar. Það
mætti stofna kammeróperu sem sýndi í
Þjóðleikhúsinu á þeim dögum sem ekki
væri leikið, og það er álitamál hvort
ekki væri rétt að Sinfóníuhljómsveitin
annaðist þær óperusýningar sem fram
færu í Þjóðleikhúsinu, þær margrómuðu
voróperur eða oftar voróperettur.
Ákveðinn fjölda skólatónleika þarf að
halda árlega fyrir mismunandi aldurs-
flokka bæði í Reykjavík og útá landi.
Hálfgerður handahófsbragur hefur verið
á framkvæmd skólatónleika hingað til
og þeir mætt áhugaleysi eða jafnvel
andstöðu einstakra skólastjóra. Þeirri
andstöðu þarf að útrýma og koma skipu-
laginu í fastara form.
Launakjörum hljóðfæraleikara þarf að
koma í betra horf. Hljóðfæraleikarar eru
töluvert verr settir en t. d. leikarar. Má
benda á það, að leikarar fá fullan taxta
greiddan fyrir vinnu sína hjá útvarpinu,
en hljómsveitarmeðlimir, sem eru starfs-
menn útvarpsins, fá lítið sem ekkert
greitt fyrir vinnu í leikhúsinu við söng-
leikasýningar, sú vinna er innifalin í
þeirra vinnusamningi. Án þess að ég
ætli að kasta nokkurri rýrð á leikara,
vil ég benda á, að mögulegt er að leikari
verði hlutgengur starfsmaður Þjóðleik-
hússins eftir tveggja ára nám í hálfs-
dags leikskóla, en nám hljóðfæraleikara
er mörgum sinnum lengra, a. m. k. jafn-
langt námi presta eða lögfræðinga áð-
ur en þeir geti talist fullgildir atvinnu-
menn.
Hér hef ég í stuttu máli rissað lauslega
hugmyndir mínar um þær breytingar
sem ég álít nauðsynlegt að gera á
rekstri og skipulagningu Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands. Ef ekki verður úr fram-
kvæmdum, er hætt við að starfsemin
verði kák og handahófskennd meðal-
mennska. Auðvitað kosta þessar breyt-
ingar aukið fé, sem yrði að koma frá
ríkinu. En það er ekki víst að það verði
svo mikið, ef hljómsveitinni tekst að
vinna aukinn markað, selja „vöru“ sína
til fleiri aðila; með aukinni aðsókn al-
mennings á tónleika hennar koma meiri
peningar í kassann, og það þýðir aukið
athafnafrelsi, meiri möguleika og betri
hagnýtingu vinnunnar.
Það er ekki víst að unnt sé að fram-
kvæma allar þessar breytingar á svip-
stundu, en að þeim ber að stefna. Við
erum fámenn þjóð, sem vill lifa menn-
ingarlífi, og við höfum ekki efni á
að dreifa kröftunum. Sinfóníuhljóm-
sveit íslands verður að vera miðdepill
tónlistarlífs hér á landi. Hún verður að
vera undir eftirliti opinberra aðila, og
allir starfsmenn hennar verða að vera
ábyrgir fyrir störfum sínum. Hún verður
að njóta stuðnings ríkisins, en það verð-
ur að búa þannig um hnútana að sá
stuðningur beri ávöxt í gróskumeiri
starfsemi.
í stefnuskrám ýmissa stjórnmálaflokka
má finna margvíslegar klásúlur og lof-
orð um styrk til handa Sinfóníuhljóm-
sveitinni, og almenningur á kröfu á að
ekki sé látið sitja við orðin tóm.
58