Samvinnan - 01.08.1968, Blaðsíða 29

Haustgrundvallarverð Krónur % mæli fé í útflutningsbætur og Þessi beina aðstoð við land-
Mjólk 1947 1,65 pr. 1. 100,00 niðurgreiðslur á vöruverði. búnaðinn í nágrannalöndum
— 1957 3,50 — 212,12 Þessar upphæðir eru á yfir- okkar þjónar margvíslegum til-
— 1967 8,92 — 540,60 standandi fjárlögum: gangi. í fyrsta lagi veldur hún
Dilkakjöt 1947 1957 1967 9,20 pr. kg 19,65 — 63,06 — 100,00 213,58 685,43 Til útflutningsbóta kr. 248 millj. Til niðurgreiðslna á vöruverði — 708 millj.
Til samanburðar skulu sýndar breytingar á kaupgjaldi verka- Samtals kr. 956 millj
manna í dagvinnu í Reykjavík:
1947 kr. 8,87 pr. klst. 100,00 % Ekki veit ég, hvað mikið af því að miklu meira jafnvægi
1957 — 19.66 — — 221,65 — niðurgreiðslufénu fer til niður- er í almennu verðlagi í viðkom
1967*) — 58,47 — — 659,19 — greiðslna á búvöruverði, en andi löndum, hún dregur úr
:)
i
Nú þarf að gefa nokkrar
skýringar á þessum tölum, svo
þær gefi rétta mynd af þróun
málanna.
Þess er þá fyrst að geta að
nokkur verðtilfærsla hefur ver-
ið gerð milli mjólkur og kjöts,
þannig að kjöt hefur verið
hækkað meira en mjólkin tvisv-
ar eða þrisvar sinnum. Ull og
gærur hafa jafnan verið verð-
skráðar til bænda miðað við
markaðsverð erlendis og hef-
ur verð þeirra vara hækkað
hlutfallslega minna en kjöts
og mjólkur hin síðari ár, en
það sem á það hefur vantað
hefur verið fært á kjötið til
hækkunar á verði þess. Þetta
á sérstaklega við um ullina.
Verð á ull og gærum hefur
verið skráð sem hér segir:
í sambandi við kaupgjalds-
þróunina er nauðsynlegt að
geta þess, að verkamenn fá nú
mismunandi há laun eftir því
við hvaða störf þeir vinna og
hækkandi laun eftir fjölda
starfsára og ýmiskonar fríð-
indi, svo sem slysa- og sjúkra-
tryggingar, sem ekki var áður
fyrr, svo og lengra orlof. Auk
þessa hafa þeir margir feng-
ið hin síðari ár hærri laun en
samningar kveða á um. Og
hafa skýrslur sýnt vaxandi
mismun á tekjum bænda ann-
arsvegar og tekjum launa-
manna hinsvegar, einsog Hag-
tíðindi sýna, sem að nokkru
leyti er vegna yfirborgana.
Hér á landi er, einsog kunn-
ugt er, ríkjandi sú stefna, eink-
um síðustu 10 ár, að landbún-
aðurinn ætti að fá aukinn
kostnað við framleiðsluna upp-
borinn í hærra verðlagi, og
*) Hér er tekið hafnarvinnukaup í
des. eftir 2 ára starf með orlofi
cinsog í öðrum töxtum.
meðan útflutningsuppbætur
þær, sem ríkissjóður greiðir
skv. 12. gr. laga um Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins frá
1960, dugðu til að bæta upp út-
fluttar búvörur í fullt innan-
landsverð, var þetta fræðilega
séð framkvæmanlegt. En nú í
þrjú ár hafa útflutningsbætur
ekki hrokkið til og raunar
vantar verulega mikið á það,
og því hefur þetta verið og er
nú algjörlega lokuð leið til að
tryggja afkomu landbúnaðar-
ins og hag bændastéttarinnar.
Markaðsverð hér á íslandi á
landbúnaðarvörum, sem mörgu
öðru, er yfirleitt hærra en með-
al nágrannaþjóða okkar og
hefur hækkað miklu meira hin
síðari ár.
Til dæmis um breytinguna
nægir að geta þess, að kjötverð
í Bretlandi var árið 1961 á
milli 18 og 19 kr. íslenzkar en
er nú 20—24 kr. eftir gengis-
breytinguna í s.l. nóvember-
mánuði. Hér hefur verðið meir
en þrefaldazt á sama tíma.
Þessi verðlagsþróun hefur því
ekki leitt til batnandi lífskjara
fyrir þá sem vinna að land-
búnaði heldur þvert á móti í
mörgum tilfellum þrengt kjör
þeirra. Og samhliða því að kjör
fólksins, sem vinnur að land-
fcúnaði, hafa þrengzt hefur ís-
Jenzka ríkið varið í vaxandi
ekki er óliklegt að það sé 500—
600 millj. kr.
Nú hljóta menn að spyrja,
hvað veldur þeim mikla mis-
mun, sem er á þróun verðlags
hér á landi í samanburði við
nágrannalönd okkar. Og líka
hljóta menn að spyrja, hvort
opinber stuðningur við land-
búnaðinn sé meiri eða minni
hér en í nágrannalöndunum.
Og þar held ég að sé komið
að kjarna málanna. Verði á
búvöruframleiðslu nágranna-
landa okkar er haldið niðri
með því að veita bændum fé
til framkvæmda er horfa til
umbóta við framleiðsluna og
veita beina framleiðslustyrki í
ýmiskonar formi, er gera það
að verkum að verð varanna
getur verið lágt, en kjör þeirra
sem vinna að framleiðslunni
eru þó ekki hlutfallslega lak-
ari en í öðrum sambærilegum
stéttum og a. m. k. í Bret-
landi allmiklu betri hjá bænd-
um en t. d. iðnverkamönnum.
Jafnframt er með þessum
hætti auðveldað að beina fram-
leiðslunni að þeim framleiðslu-
greinum sem hagkvæmastar
eru hverju sinni. Bretar verja
miklu fé til síns landbúnaðar
með þessum hætti. Þannig voru
um 73,9% af nettótekjum
brezkra bænda árið 1964 fram-
lög frá ríkinu, en hliðstæð
aðstoð við íslenzkan landbún-
að innan við 40% af nettó-
tekjum bændanna hér sama
ár. í Noregi og Þýzkalandi er
þessi aðstoð líka miklu meiri
hlutfallslega en hér.
Búfjárrœktarstöðin að Lundi.
almennum kaupkröfum laun-
þeganna og styður þannig
óbeint að samkeppnisaðstöðu
iðnaðarins og annarra þýðing-
armikilla framleiðslugreina,
sem þurfa að selja vörur sín-
ar í harðri samkeppni á heims-
markaði. Þessi aðstoð dregur
stórkostlega úr rekstrarfjár-
þörf sjálfs landbúnaðarins og
líka úr stofnfjárþörfinni og
stuðlar að betri lifskjörum
bænda og eðlilegri þróun í
landbúnaði viðkomandi landa.
Aðstoð Breta við landbúnað-
inn er veitt í mörgum liðum.
Kind rúin með rafmagnsklippum.
UU: 1947 4,00 kr. pr. kg 100,00 %
1957 10,00 — 262,5 —
1967 20,00 — 500 —
Gærur: 1947 3,50 — 100 —
1957 10,00 — 285.75 —
1967 33,00 — 942,82 —
25