Samvinnan - 01.12.1968, Blaðsíða 35

leysi, sem Iagt var á þessa konu, því
henni hafði, að sögn, ekki komið blund-
ur á brá í þrjátíu og tvö ár. En nú tíndi
hún úr glatkistunni allar þær spurnir
og sagnir, sem hún hafði haft af hlið-
stæðum kvillum í fjósum um dagana og
hún jós ótæpilega úr sjóðum minning-
anna.
Tvö brögð kunna almennir bændur
gegn þvi, er súrdoði herjar á góða kú.
Annað er það, að létta undir með henni,
þegar henni er um megn að rísa á fæt-
ur. Takist það heitir að kýrin standi
úr sér doðann og þykir gott ráð. Hitt er
spunnið af toga kraftaverka og er kalk.
Kalk er töfralyf og fæst í glærum flösk-
um frá Lyfjaverzlun ríkisins. Það er
kjördrykkur allra veikra kúa, og í mörg-
um sveitum er það haft fyrir satt að
hatrömmustu mein, allt frá steinkálfi
og niður í hárlos, megi kveða niður með
kalki.
Bóndi símaði því sér og kú sinni til
fulltingis í einn nágranna sinna, sem
þótti laginn við lasnar skepnur og átti
í fórum sínum einhverja meðalaglutru,
og þar á meðal kalk. Ennfremur gerði
bóndi boð fyrir tvo aðra sveitunga sína,
því ekki lofta þrír menn heilli kú.
Þegar við komu hins lyffróða var haf-
izt handa við að miðla lífskrafti kalks-
ins inn í blóðrás kýrinnar. Flöskunni frá
Lyfjaverzlun ríkisins var tyllt með segl-
garni hátt upp á fjósstoð og stúturinn
látinn vísa niður, en úr honum lá mjó
slanga, rauð, ofan í nál, sem stungið
var í þrútna æð undir svörtum feldinum.
Drengurinn leit undan, þegar skottu-
læknirinn stakk kúna. Hann sat á hey-
laup uppi í jötunni og fylgdist vongóður
með aðgerðum mannanna. Stundum laut
hann niður, gerði gælur við köld eyrun
eða gægðist inn í augun. Þau voru opin
eins og hurðarlaus gætt, og þar inni fyrir
var margt ásjálegt, blá víðfeðmi og dýpt,
sem drengurinn trúði að næði aftur
undir rass. Nú var eins og rigndi þar
inni, og augun voru vot og ógnarstór, því
skepnan var hrædd og hélt hún væri að
deyja, og drengurinn var hræddur líka,
en vissi að hún mundi lifa. Skottulækn-
irinn fann, að hann var efstur á baugi,
varð gleiður í máli og klæmdist hressi-
lega við bóndann, sem virðingar sinnar
vegna klæmdist á móti, því hann kunni
ekki við að vitnaðist að sér stæði ekki
á sama um kúna. Fjósamanninum þótti
varlegast að glotta að öllu, sem sagt
var, með drýgindum þess, sem veit og
veit vel, því áður hafði hann orðið að
athlægi fyrir að skilja ekki það grín,
sem honum var ætlað í klámi. Sú skömm
þótti honum mest allra.
Þegar vætan var sigin úr flöskunni
niður um rauða pípuna inn í æðar
kúnni, úrskurðaði skottulæknirinn að nú
skyldi reisa kúna. Drengurinn virti fyrir
sér fumið, sem kom á aðkomumennina,
þegar loks kom til þeirra kasta. Annar
þeirra steig ofan í flórinn og leizt hali
kýrinnar vænlegur til halds, hafði hönd
á honum og brá yfir öxl sér. Aðrir
þrengdu sér upp í básinn og freistuðu
þess að bora fingrunum inn í ávalan
belginn, en er til átakanna kom reynd-
ust tök þeirra notarýr og fingur þeirra
skruppu á haldlitlum feldinum, en kýr-
in hrærðist ekki svo þeim féllust hend-
ur. Þess varð halamaður ekki var, þar
eð hann sneri baki í hina og neytti síns
trausta taks og viðspyrnunnar í flórnum
til að láta að sér kveða við halann, unz
hinir vöktu athygli hans á því, hver
hætta væri samfara því, að svo sterkur
maður hygðist lofta kú á halanum ein-
um. Á þessu urðu þau, kýrin og dreng-
urinn, undrandi.
Þá var skotið á ráðstefnu í flórnum
aftan við básinn og urðu þær lyktir á að
sótt var reipi og smokrað undir kúna.
En það gekk ekki að heldur, því enn
var óhægt um vik og þröngt, og ekki
fengu allir lagt verkinu það liðsinni, sem
þeir vildu, enda lá kýrin óhreyfð í básn-
um eftir að menn voru horfnir frá þessu
ráði og hún blés froðu út um nasir sér.
Á meðan verið var að koma hjólaldi fyr-
ir á einni sperrunni, lagði hún granirn-
ar niður í moðsallann, og þá strauk
drengurinn henni um hausinn. Með til-
komu hjólaldsins nýttist mannaflinn
betur. Kaðli var fleygt yfir það og var
sá gyrtur um kúna miðja. Halamaður tók
upp sína fyrri iðju og fjósamanninum
var gert að vera við höfuðið. Aðrir lögð-
ust sem mest þeir máttu á reipið, enda
varð nú fátt til fyrirstöðu, og kýrin stóð
brátt skjögrandi fótum í básnum og
kramdi fjósamanninn upp við fjósstoð-
ina. En hann ragnaði henni og komst úr
krappanum og slóst í hóp hinna, sem
höfðu tekið sér stöðu á bálkinum vegg-
megin flórsins. Þeir virtu fyrir sér ber-
beinan bakhluta kýrinnar, eilítið móðir
eftir átökin og vitund drýldnir yfir af-
köstunum. Þeir samþykktu, að nú væri
kúnni borgið, þar eð hún hefði aukið
kalkforða sinn og væri á fótum. Því varð
drengurinn feginn og hann leit á kúna
til að sjá hvort henni væri lífgjöf sín
ljós, og honum sýndist hún hressari í
bragði en áður, og hann lét hana því
eina og fór í humátt á eftir mönnunum,
þegar þeir gengu til bæjar. Hann var
feiminn við aðkomumennina, einkum
þann sem átti í fullu tré við banvænan
súrdoðann, og hann fyllti í engu þá
ímynd dirfskunnar, sem hann ávallt
sýndi í framgöngu sinni gagnvart mönn-
um og konum sinna drauma. Inni í
bænum gekk húsmóðirin um beina og
veitti kaffi og kleinur, en húsbóndinn
brá sér inn í klæðaskáp og náði í flösku
af brennivíni og gaf öllum út í kaffið.
Drengurinn fékk mjólkurglas frammi
í eldhúsi, meðan hann lofaði hástöfum
fyrir móður sinni undramátt lyfsins og
vöðvakraft karlmannanna. Móðir hans
hlýddi kímin á mælgi hans en fór síð-
an inn í stofu og blandaði sér í tal
karlmannanna. Það skildi hinsvegar
drengurinn ekki, svo honum leiddist, og
hann afréð að halda á ný til fundar
við kúna til að klappa henni og bjóða
hana velkomna frá Hel. En þegar dreng-
urinn kom í fjósið sá hann að kýrin
hafði dottið á ný og var dauð. Það voru
mikil vonbrigði fyrir drenginn.
Hanna Kristjónsdóttir:
3 ljóð
Þar.
Þar sem fjöllin eru kollótt
og dalurinn er grár,
votir flóar breiða úr sér
og áin streymir kliðmjúkt
til sjávar,
ilmur úr grasi er heitur
sólin varpar geislum yfir fölt landið,
söngur fuglanna
hefur fegurri hljóm
og fast hófatak
blandast nóttinni,
þar ert þú.
Þú sem ert hjá mér.
Um dimmar nætur
finn ég þig hjá mér,
þegar mér er varnað svefns
þreyjum við saman,
sólbjarta morgna
brosirðu angurvært
og við skiljum mál hvort annars,
í erli dagsins
og hlátrasköllum,
höldumst við í hendur,
á kvöldin
horfi ég í hvít augu þín
og veit að þú
þekkir tárin mín,
þú sem ert einmanaleikinn,
þú ert hjá mér allar stundir.
Einhvers staðar á leiðinni.
Ánægð gekk ég
og vissi ekki hvenær
bros mitt varð að glotti
einhvers staðar á leiðinni
herptist hjartað saman
og blóðið varð kalt,
loksins,
er andlit mitt speglaðist
í léttlyndum læk,
sá ég,
hvað hafði gerzt
einhvers staðar á leiðinni.
35