Samvinnan - 01.12.1968, Blaðsíða 55

varð fljótt útbreiddasta dagblað landsins,
því að það var eina blaðið, sem gat stund-
um leyft sér að segja lesendum sínum
sannleikann um ástand ýmissa innan-
landsmála. Það leyfði sér stundum að
virða ritskoðunina að vettugi og hætti
þannig á að það yrði bannað, sem tvisv-
ar hefur verið gert.
Þrátt fyrir stofnun sérstaks ráðuneytis
til uppbyggingar „Norðurlandsins" hefur
enn ekki verið eytt einum einasta dínar
í þessu skyni. íbúar brenndra þorpa út-
fylltu fjölda eyðublaða, en lengra hefur
málið aldrei komizt. Kosningar hafa ekki
farið fram til þessa dags, og enginn býst
við þeim á næstunni. Kosningar hafa
ekki farið fram síðan „heimsvaldasinnar
og nýlendusinnar“ réðu írak, þ. e. a. s.
ekki síðan á dögum konungdæmisins.
Er ár var liðið frá því að Bassas birti
íbúum íraks loforð sín til Kúrda, minntu
þeir hann í blaði sínu á 12-liða stefnu-
skrána. Ríkisstjórnin þagði, en Bassas,
sem þá hafði fyrir nokkru látið af emb-
ætti forsætisráðherra, svaraði í blaða-
grein, þar sem hann kvað nú loforð sín
ekki hafa verið annað en stefnuyfirlýs-
ingu stjórnar sinnar, sem núverandi
stjórn gæti ekki talizt ábyrg fyrir og því
ekki verið bundin af.
Margur kann að spyrja, hvers vegna
íraksstjórn vilji ekki leysa deilu þessa,
sem auðvelt væri, ef vilji væri fyrir hendi,
því að í reynd biðja Kúrdar ekki um ann-
að en að fá það, sem þeim hefur hvað
eftir annað verið lofað allt frá því er írak
var stofnað og meira að segja fyrir stofn-
un þess. Orsakirnar eru ýmsar. Stjórnin
í frak er einræðisstjórn, stjórn yfirmanna
hersins. (í nýbirtum fjárlögum íraks er
40% ríkistekna veitt til hersins og 7%
veitt til lögreglu og leyniþjónustu). Það
kemur því ekki til greina að veita neinum
hluta landsins lýðræðisleg réttindi. Þá er
herforingjunum það metnaðarmál, að
írak sé og verði aðeins arabískt land.
Margir þeirra líta þegar orðið á Kúrdist-
an sem nokkurs konar annað ísrael. í
þriðja lagi óttast þeir, að Kúrdar slíti sig
algerlega úr tengslum við írak, veiti þeir
þeim einhverja sjálfstjórn, og þá væri
hugsanlegt, að landið missti hluta af
olíulindum sínum, sem liggja að þrem
fjórðu í kúrdíska hlutanum. Olíusvæðið
hefur þó alla tíð verið á valdi írakshers,
og gjörbreyting yrði að verða á allri að-
stöðu Kúrda, ætti þessi þriðji möguleiki
að geta orðið að veruleika.
Frá hendi Kúrda hafa samningar
venjulega strandað á þeirri kröfu Bag-
daðs, að þeir leysi fyrst upp her sinn. Það
telja þeir ganga sjálfsmorði næst. Nóg er
til af samningum og loforðum, sem aldrei
hafa verið efnd. Þá eru stjórnarbyltingar
ekkert nýmæli í írak, og nýjar stjórnir
telja sig venjulega ábyrgðarlausar af
skuldbindingum fyrri stjórna. Hinir
arabísku herforingjar virða ekki annað
en valdið og myndu uppræta kúrdíska
sjálfstjórnarhreyfingu hvenær sem þeir
hefðu bolmagn til þess. Kröfum Kúrda
um alþjóðlegan sáttasemjara, með ábyrgð
annarra þjóða á framkvæmd samninga
eða návist erlendra fulltrúa við samn-
inga, hafa þeir vísað algerlega á bug.
Landslag i Kúrdistan og ibúðarhús fremst á myndinni.
6) að Kúrdar verði teknir í herforingja-
ráðið, þeim veittir auknir styrkir til
framhaldsnáms og lögð verði meiri
áherzla en áður á eflingu kúrdískra
fræða við háskólann í Bagdað;
7) að embættismenn kúrdískra héraða
verði Kúrdar;
8) að ríkisstj órnin leyfi Kúrdum hvers
konar starfsemi, sem nauðsynleg er
til frjáls þingræðis, þar á meðal út-
gáfu dagblaða;
9) að framkvæmd verði almenn sakar-
uppgjöf. Kúrdískir embættismenn og
verkamenn eigi heimtingu á fyrri
störfum sínum hjá opinberum stofn-
unum;
10) að stofnað skuli ráðuneyti til að
byggja upp „Norðurlandið", og því
skuli veitt fé það, sem ætlað var til
áframhaldandi stríðsútgj alda;
11) að íraksstjórn muni stuðla að því
eftir megni, að flóttamenn komist til
fyrri heimkynna sinna;
12) þá krafðist Bassas þess, að fyrrver-
andi kúrdískir hermenn í íraksher,
sem gengið hefðu í lið með uppreisn-
armönnum, sneru til fyrri sveita
sinna innan tveggja mánaða og
hefðu vopn sín með sér.
Leiðtogar Kúrda lýstu yfir samþykki
sínu við þessar tillögur og kváðust fúsir
til samstarfs við framkvæmd þeirra.
Borið var um allan heim, að vandamál
Kúrda í írak hefði verið leyst (sjá t. d.
Morgunblaðið 30. 6. 1966: „Sættir takast
með Kúrdum og fraksstjórn").
Enginn þessara liða var nokkru sinni
framkvæmdur. Kúrdar fengu að vísu tvo
ráðherra í ríkisstjórninni, en það voru
þýðingarlítil embætti, sem veittu Kúrd-
um engin ný réttindi. Það eina sem þeir
fengu var að gefa út dagblað í Bagdað,
sem kom bæði út á arabísku og kúrdísku,
en varð tíðast að sætta sig við venjulega
ritskoðun. Blað þetta, „A1 Taatsji“ á arab-
ísku, „Brajeti" (Bræðralagið) á kúrdísku,
Stjórn Baþista i frak skömmu eftir valdatöku Abdels Salams Arefs, sem er annar frá hœgri á
myndinni.
55