Samvinnan - 01.02.1971, Blaðsíða 18
Stefán er látinn.
„Skarð er nú fyrir skildi/ og skjótt
hefur sól brugðið sumri/ en orðstír deyr
aldrei/ dómur um dauðan hvern“ einsog
þjóðskáldið kvað.
Stefán var sonur sæmdarhjónanna
Stefáns Stefánssonar frá Innra-Bæ og
Ólafar Maríu Ástþórsdóttur, konu hans.
Þau hjón ólu hann upp i guðsótta og góð-
um siðum einsog önnur börn sín og
sendu hann til barnamessu á sunnudög-
um. Sex ára að aldri hóf hann glæsilegan
námsferil sinn í tímakennslu en þar lærði
hann að þekkja stafina, sitja kyrr og
þegja.
Hann hóf skólagöngu sjö ára gamall
einsog önnur börn og í skólanum lærði
hann að reikna, skrifa eftir forskrift og
ráða dularrúnir lestrarbóka einsog „sísi
sá ás“. Siðar fræddist hann um hvernig
konur breytast í saltstólpa, hvernig versla
á með frumburðarrétt og hvernig fer fyr-
ir þjónum sem svíkjast um að ávaxta
fé húsbænda sinna. Ennfremur bygging-
arlist í Sovétrikjunum (snjóhús, bjálka-
kofar, skinntjöld), valdabaráttu á Sturl-
ungaöld og þrjátíu kvæði eftir valda is-
lenska höfunda. Með þessari staðgóðu
þekkingu lauk hann barnaprófi, og hlaut
inngöngu í gagnfræðaskóla. Þar kynntist
hann heimstungunum og lærði að segja
„The black cat runs after the fat rat“ og
„Den lille dreng læser i en bog“. Þetta
varð honum að ómetanlegu liði síðar á
ævinni. Reikningskunnátta hans jókst
líka óðfluga og ekki leið á löngu uns
hann gat breytt hriðfallandi islenskum
krónum í pund sjillinga og pens. En staf-
setningin var þó hans helzta (held+st+a)
hugðarefni og bezta (bet(ri)+st+a)
grein. Eftir unglingapróf hélt hann ó-
trauður á brattann og hugðist ganga
menntaveginn. Um þetta leyti hófst póli-
tiskur áhugi Stefáns, fyrst með lestri
Velvakanda en siðar Staksteina og leið-
ara. í landsprófi var honum kennt að
nota ekki flestar þær reikningsaðferðir
sem hann hafði hagnýtt sér fram að
þeim tíma. Einnig lærði hann þar eðlis-
fræði sem honum var tveim árum síðar
eindregið ráðið frá að trúa. Þá kynnti
hann sér af eigin hvötum Kama-Sutra
og stofnaði ásamt nokkrum félögum sín-
um mors-klúbbinn sem varð þeim upp-
spretta fróðleiks og skemmtunar, ekki
síst í prófum. Sumarið eftir landspróf
fékk hann vinnu í frystihúsi og þótti
mikil viðbrigði eftir að hafa unnið fyrir
litlu kaupi í unglingavinnunni undan-
farin sumur. Um haustið hóf hann nám
í Menntaskólanum í Reykjavík og tók um
leið að skrifa sig stud. art. Þegar hrifu
hug hans ævagamlar hefðir skólans sem
komu hvarvetna fram, hvort sem var í
tolleringum, húsakynnum eða kennslu-
háttum. Þarna hóf Stefán fyrir alvöru
þátttöku sína i félagsmálum. Hann
stundaði dansleiki skólans, kökukvöld og
málfundi þar sem hann sté stöku sinnum
i pontu þegar honum þótti þörf á að
andmæla öfgakenndum skoðunum sumra
skólasystkina sinna. Menntun hans jókst
óðfluga. Hann lærði að beygja óreglulegar
sagnir á þrem tungumálum til viðbótar,
kynntist merkum staðreyndum sögunnar
svosem að Balzac hafi dáið úr kaffi-
eitrun, Disraeli hafi verið góður sam-
kvæmismaður og að Van Gogh hafi skorið
af sér eyrað í brjálæðiskasti. Með þessa
undirstöðu kaus Stefán sér lögfræðinám
sem undirbúning undir framtíðina.
í sjötta bekk hafði hann kynnst eigin-
konu sinni Stefaniu Kjartansdóttur Ól-
afssonar forstjóra og opinberuðu þau
trúlofun sína sautjánda júni þá um vor-
ið. Tveim mánuðum síðar gengu þau í
heilagt hjónaband og hófu búskap í snot-
urri tveggja herbergja íbúð sem tengda-
faðir Stefáns gaf þeim i brúðkaupsgjöf.
Stefanía sem stundaði nám í 5ta bekk
MR áður en þau giftust lagði nú alla
krafta sína í að búa þeim vistlegt heimili,
jafnframt uppeldi frumburðarins Frið-
þjófs sem fæddist skömmu eftir brúð-
kaupið, og fórst hvorttveggja úr hendi
með einstæðum glæsibrag. Vinir og kunn-
ingjar voru velkomnir jafnt á nótt sem
degi á þetta rausnarheimili og voru þau
hjónin jafnan hrókar alls fagnaðar í
vinahópi heima jafnt sem heiman.
Stjórnmálaskoðanir Stefáns heitins
voru skýrt mótaðar en öfgalausar einsog
allt annað i fari hans. Hann gekk aldrei
í neinn flokk en kynnti sér sjónarmið
þeirra allra með viðtækum blaðalestri.
Hann var ekki síður áhugasamur um er-
lenda viðburði og var einn af frumkvöðl-
unum að stofnun sjónvarpsáhugafélags í
sínu hverfi. Sem dæmi um það hve Stefán
studdist mjög við eigin reynslu i skoðana-
mótun sinni má segja frá eftirfarandi at-
viki:
Við sátum heima hjá Stefáni nokkrir
vinir og nutum þeirra kræsinga sem
Stefanía hafði borið á borð fyrir okkur.
Einhve.nveginn barst talið að alþjóða-
málum og nokkur hiti færðist í samræð-
urnar þegar veru íslands i NATÓ bar á
góma. Mæltu sumir með en aðrir á móti
einsog verða vill. Stefán tók ekki þátt
í umræðum fyrr en einn okkar beindi til
hans þessari spurningu: „Hvað finnst þér
um NATÓ, Stefán?“ Stefán leit á okkur
hvern af öðrum og mælti af sannri ein-
lægni: „NATÓ hefur aldrei gert mér
neitt.“ Við fundum að þarna var maður
sem hafði hugsað málið til hlítar, og það
sló þögn á hópinn.
Óeirðir íslenskra stúdenta hér á landi
og erlendis á síðustu árum ollu Stefáni
þungum áhyggjum að maður segi ekki
sálarstríði. Ég minnist þess sérstaklega
að hann komst svo að orði þegar fréttist
um sendiráðstökuna alræmdu: „Þeir ráð-
ast gegn öllu sem mönnum er heilagt.“
Óhætt er að fullyrða að þetta var það
sem honum féll þyngst. Þó var honum j
huggun í þeirri bjargföstu trú sinni að
stjórnendum lands og lýðs væri treyst-
andi til að kyrra þessar óánægjuöldur
sem risið hefðu vegna smámuna og beina
athafnaþrá æskunnar inná nytsamar og
hættulausar brautir.
Eftir velheppnað lögfræðipróf hóf
Stefán þátttöku í uppbyggingu atvinnu-
lífsins og setti á stofn lögfræðiskrifstofu
og fasteignasölu ásamt vini sínum og
starfsbróður Guðfasti Filippusarsyni.
Lauk því samstarfi fyrr en ætlað var er
Guðfastur varð að hverfa á brott all-
skyndilega og sæta nokkurri frelsissvipt-
ingu um skeið vegna ósamkomulags um
meðferð fjármuna. Rak Stefán fyrirtækið
síðan til dauðadags og blómgaðist það
undir stjórn hans einsog allt sem hann
snerti á.
Nú fór i hönd mesta uppgangstímabil
í ævi Stefáns. Hann hlaut ábyrgðarmikla
trúnaðarstöðu i Viðskiptamálaráðuneyt-
14