Samvinnan - 01.02.1971, Blaðsíða 25

Ef þjóðfélaginu yrði breytt í það horf, að
samúð og samvinna væru burðarstoðir þess,
yrði sannarlega öðruvísi um að litast. Þá
væri það brýnt fyrir okkur látlaust, að við
eigum alls ekki að keppa eftir að taka öðrum
fram, heldur að því að verða vitrari og betri
á morgun en við erum í dag. Þá væri hamrað
á því sí og æ, að vísasti vegurinn til glöt-
unar sálinni sé sá að sækjast eftir „frægð
og frama“, en réttsýni og sanngirni sé grund-
völlur allrar hamingju. Þá væru skólarnir
fyrst og fremst sálræktarstofnanir, þar sem
okkur yrði kennt að nota hugsun okkar út
í yztu æsar og rannsaka viðfangsefni okkar
rækilega og frá öllum hliðum. Þar væri
okkur sagt frá þeim sígildu sannindum, að
innra með okkur sé uppspretta allrar ham-
ingju og brunnur allrar vizku. Þá væri gam-
an að lifa. Þá væri engin fátækt, ekkert
hungur, engar styrjaldir og minni þjáningar.
Kirkjan
Dyggur þjónn þjóðfélagsins og þess
heimskulegu uppeldishátta og forheimskandi
skóla er kirkjan með sinn falska vísdóm um
lífið og tilveruna. Kirkjan hefur allt til
þessa dags þverneitað með starblindu of-
stæki, að margir vegir liggi til drottins. Hún
hefur með hrokafullum sjálfsþótta fullyrt,
að hún sé eini vegurinn til þess að öðlast
eilíft líf.
Til hvers hefur þetta leitt?
Það hefur valdið háskalegum trúarhleypi-
dómum, umburðarleysi, ofsóknum og loks
ægilegum styrjöldum og blóðsúthellingum.
Er það í anda kristindómsins? Kirkjan hef-
ur ávallt kennt okkur eintóma hringavit-
leysu. Hún hefur alls engin frambærileg
svör við þeim áleitnu spurningum, hvaðan
við komum, hvert hlutverk okkar sé hér í
heimi eða hvað við tekur eftir dauða líkam-
ans.
Kirkjan hefur oftast nær og í öllum lönd-
um eindregið stutt íhaldssömustu og eigin-
gjörnustu öfl þjóðlífsins og staðið hatram-
lega gegn öllum framfara-, mannúðar- og
menningarmálum, er miðað hafa að velferð
og framsókn mannsandans. Hún hefur ætíð
barizt miskunnarlaust gegn öllum þeim, sem
unnið hafa að því að bæta kjör þeirra sem
erfiði og þunga eru hlaðnir. Og aldrei hefur
sá spámaður boðað mannkyninu nýjan
sannleika, að hann hafi ekki átt yfir höfði
sér ofsóknir kristinnar kirkju. Lesið mann-
kynssöguna og gangið úr skugga um hvort
þetta sé ekki rétt! Nú er kirkjan sem betur
fer víðast hvar vanmegnug og valdalítil. En
í Suður-Ameríku er hún enn voldug og
þrumandi. Og í Suður-Ameríku er eitthvert
ömurlegasta þjóðfélagshelvíti á þessari jörð.
Og einn traustasti hornsteinn þeirrar þjóð-
félagsbyggingar er einmitt kirkja Krists. Af
hverju minnast íslenzkir prestar aldrei á
þetta einu orði? Auðvitað hefur kirkjan og
starfsmenn hennar unnið ýmis góð og göfug
verk á öllum öldum, en saga hennar sýnir
að engin stofnun hefur verið sálum manna
jafn stórhættuleg.
Svo aum er kirkjan, að hún hefur meira
að segja fyrir löngu steingleymt sjálfum
kristindóminum. Hún leggur höfuðáherzluna
á helgisiði, bænagerðir og tilbeiðslu. Helgi-
siðir hafa alls ekkert gildi. Þeir eru aðeins
innantómt form gamallar kreddu. Sumum
mönnum auðnast ef til vill að öðlast innri
frið með tilbeiðslu og bænagjörð en fyrir
allan þorra manna eru bænagerðir aðeins
andvana þulustagl og tilbeiðsla er alltaf auð-
mýkjandi, þó það sé eitthvað fagurt sem til-
beðið er. En kirkjan hefur aldrei komið
auga á aðalatriði þessa máls. Það er breytn-
in. Kirkjugöngur og bænarugl er ekki krist-
indómur. En góð og göfug breytni — það er
hinn eini sanni kristindómur. Það er aðeins
ein leið til að verða kristinn maður. Sú leið
er dásamlega einföld. Jafnið allar kirkjur
við jörðu, setjið presta og preláta á atvinnu-
leysisstyrk, steypið í hafið öllum guðsorða-
gráskinnum og grafið í jörð sérhverja sálma-
skruddu. Upprætið í eitt skipti fyrir öll síð-
ustu dreggjar hins kirkjulega hugsunarhátt-
ar. Þess í stað skal sú nýjung upptekin að
breyta eftir kenningum meistarans. Þetta er
allur sannleikurinn.
Nú viðurkenni ég að fáum mun auðnast
að fylgja í einu og öllu boði Krists. En þetta
er samt eina leiðin. Og því lengra sem við
komumst á þessari braut, því dýrlegri verð-
ur uppskera okkar á himnum. Það er í sann-
leika sagt hryggileg staðreynd, að sú stofn-
un, sem bezt skilyrði hefur til að vera
hjálparhella mannkynsins, skuli annað hvort
vera alveg áhrifalaus og einskis nýt eða
beinlínis til trafala fyrir þroskun mannsins.
„Heilbrigður metnaður"
Þá skulum við víkja að hinum „heilbrigða
metnaði", sem er eitt af boðorðum uppeldis-
ins. Hvað er metnaður? Hann er barátta,
sem beinist í þá átt að verða öðrum meiri,
sterkari, ríkari, gáfaðri, voldugri eða fræg-
ari. Til að reynast einhvers megnugur í þess-
ari styrjöld er óhjákvæmilegt að bítast
vægðarlaust við keppinautana með harð-
svíruðum tækjum og aðferðum. Þetta leiðir
af sér grimmd og hatur í garð þeirra, er
baráttan beinist gegn. Það skapar einnig ótta
og skriðdýrshátt fyrir þeim sem sigur bera
úr býtum, en hroka og yfirgang í þeirra
garð er undir verða. Alveg stórhættulegur
fyrir líf jarðarbúa verður þessi metnaður
þegar hann kemur fram hjá heilum þjóðum
sem þjóðernishroki, sem mikið er alið á í
öllum löndum og talinn er með háleitustu
hugsjónum þegnanna, reyndar falinn undir
fegurra nafni: ættjarðarást eða þjóðernis-
metnaði. En það er bara enginn vegur að
elska ættjörð sína nema bera vinarþel til
allra landa og allra þjóða. Sá, sem ekki lítur
á allan hnöttinn sem heimkynni sitt og alla
menn sem bræður sína, getur aldrei borið
hlýhug til sinnar eigin þjóðar. Þeir, sem
hraustlegast ærslast fyrir „föðurlandið", eru
sömu mennirnir og karlmannlegast ganga
fram í að útrýma mannkyninu.
Frá því þjóðir heims fundu fyrst til sín
sem sérstakra þjóða hafa ófyrirleitnir lýð-
skrumarar notað þjóðernisrembing og ætt-
jarðardramb sem beittustu og markvísustu
vopn sín til að trylla lýðinn upp í hermdar-
verk og stríðsæði, sem kostað hefur mann-
kynið milljónir mannslífa og bakað því meiri
þjáningar en nokkrar aðrar hörmungar. Eru
Bandaríkjamenn ekki að syngja „föðurlandi“
sínu dýrðaróð með niðurskurði sínum í
Víetnam á saklausu fólki, sem aldrei hefur
gert neitt á hluta þeirra? Marseruðu ekki
rússnesku hersveitirnar inn í Prag sumarið
1968 til að gera vilja síns „sósíalíska föður-
lands“? Æddu ekki stríðsmenn Gowons her-
21