Samvinnan - 01.04.1971, Qupperneq 18

2 97' SAM
VINNAN
ÍSLAND
ÁRIÐ 2000
Jóna
Sigríður
Þorleifsdóttir:
3. verðlaun.
Náttúruauðlindir
auka svolítið sjávarútveg, svo-
lítið landbúnað, snapa af ferða-
mönnum nokkra mánuði á ári,
hægja gang vinnu, stytta
vinnutíma, gera minni kröfur
til lífsins, fjölga okkur hægar
og þar frameftir götunum. Með
þessu móti gætum við haft örfá
prósent í aukningu hvors fyrir
sig, þjóðartekna á mann og
fólksfjölgunar. En ég held að
þetta sé ekki það sem við mun-
um stefna að og standi okkur
opið, vegna þess að ef við för-
um niður fyrir eitthvert ákveðið
mark í þjóðartekjum, mun það
leiða til þess að fólk sópist af
landi brott. Þessi möguleiki er
fyrir hendi, en ég held að hinn
sé nærtækari.
Sigurður: Ertu þá ekki að
gleyma til dæmis aðild okkar
að Efnahagsbandalaginu, sem
vissulega er hugsanlegur mögu-
leiki á næstu þremur áratug-
um? Þegar landið verður opnað
erlendu fjármagni og erlendu
vinnuafli, þá er sá kostur líka
hugsanlegur að íslendingar
verði orðnir minnihlutahópur í
landi sínu. Það gæti vissulega
haft í för með sér örari og
meiri hagvöxt en dæmi eru til,
en sannarlega yrði það ekki
talinn þjóðarhagur.
Baldur: Ég held að á næstu ár-
um verði tiltölulega miklir
möguleikar á íslandi og fyrir
fslendinga sjálfa, ef þeir vilja
hagnýta þá. Það er auðvitað
fyrst og fremst að byggja á
fiskveiðum og úrvinnslu fisk-
afurða ásamt aukinni ræktun
bæði í ám og vötnum og fjörð-
um hér í kring. Ég held að ís-
lendingar hljóti að átta sig á
því, að þeir verði að hafa þetta
í eigin höndum. Þeir mega ekki
falla í þá freistni að ganga inní
efnahagsbandalög eða hleypa
útlendingum of mikið inní
landið. Það er greinilegt að hér
verður mikill vöxtur í ferða-
mannastraumnum, og við get-
um gert mikið í því að byggja
upp heilsulindir hér og ýmislegt
fleira í sambandi við jarðhit-
ann. Mér þykir trúlegt að hag-
vöxturinn geti orðið um 3% á
ári, og er þessvegna bjartsýnn
á að þróunin verði með þeim
hætti sem bj artsýnismenn
ræða um, án úrvinnsluiðnaðar-
greina sem leiði til mengun-
ar og umhverfisspjalla.
Þorbjörn: Þetta sjónarmiðdug-
ir okkur kannski næstu 30 ár-
in, en ég held að stefnt sé í
hreinan voða, ef við höldum
áfram að líta svona nærri okk-
ur. Þú talar um aukna ferða-
mannaþjónustu. Hvaða ferða-
menn eru það? Það eru ríkis-
bubbar frá nálægum löndum,
og um heilsulindir á það sama
við: það á að lengja lífið hjá
ríkustu útlendingunum. Með
svona hugsunarhætti held ég
við gleymum öllu því fólki sem
raunverulega skiptir máli, þeim
hundruðum milljóna sem lifa
umhverfis þennan litla blett
sem við erum staddir á, þ. e. a.
s. löndin kringum Norður-Atl-
antshaf. Ég held við séum al-
veg vonlausir til frambúðar, ef
við einblínum á þessi atriði, þó
það nægi okkur kannski næstu
áratugi.
Björn: Mig langar til að fylla
betur út þá mynd sem náttúru-
fræðingar hafa gert sér. Nátt-
úruauðlindir og það sem hver
maður getur haft til fram-
leiðslu verður mjög takmaikað
um aldamótin. Við fáum ekki
hráefni frá öðrum löndum. Það
verður barizt um þau. Þess-
vegna fáum við lítið annað en
það sem landið hefur uppá að
bjóða, sem er tiltölulega lítið.
Það verður barizt um réttinn
til að fá að fiska nokkra þorska
og fá að nytja landið, en inn-
flutningur á hráefnum og þar-
með grundvöllur annars úr-
vinnsluiðnaðar en fiskvinnslu
verður sama og enginn. Þetta
er ekki mín persónulega sann-
færing, heldur sú mynd sem
náttúrufræðingar draga upp,
þegar hún er færð útí öfgar
svo að segja.
Bjarni Bragi: Ég vil láta það
koma fram hér, að í þessum
hópi séu ekki eingöngu menn
sem eru hræddir við nýjar leið-
ir og framfarir á nýjum braut-
um. Ég sé ekkert athugavert við
það, að við þjónum mannkyn-
inu með því að nýta okkar eigin
orkulindir, sem kalla má meng-
unarfríar orkulindir. Að sjálf-
sögðu verðum við að gæta þess
að nýting þeirra mengi ekki
okkar umhverfi, en ég á ekki
von á því, að það verði nein
vandkvæði að fá hráefni til úr-
vinnslu, þar sem það léttir á
mjög erfiðri úrvinnslu annars-
staðar og er hagkvæmara, fyrir
nú utan það að sennilega verð-
ur til gnótt af málmum og ým-
Jónas: Mér heyrist á ýmsum
hér, að þeim finnist dregin upp
helzti dökkleit mynd af okkur
sem fáumst við einhverskonar
náttúrufræðirannsóknir. Ég
held sjálfur fram því sem nefnt
er á þýzku „Zweckpessimis-
mus“, þ. e. a. s. svartsýni með
ákveðnum tilgangi. Ég vil
gjarna fara að sjá einhverjar
tillögur um að breyta þeirri
þróun, sem nú á sér stað. Ég hef
mikið velt þessu fyrir mér sjálf-
ur í sambandi við fæðuöflun í
heiminum, sem er undirstöðu-
atriði. Við höfum á þeim vett-
vangi enganveginn ótakmark-
aðar auðlindir, og alvarlegasti
þátturinn er framleiðsla eggja-
hvítuefna, en þau eru af skorn-
iskonar efnum, en það verða
líffræðilega takmörkuðu auð-
lindirnar sem þverra.
Margrét: Ég er ekki viss urn að
það sé bezta nýting á auðlind-
urn okkar að flytja hér inn
eitthvað af efnum til að bræða.
Ég held að hitt sé ekki minna
um vert að varðveita þá ó-
snortnu náttúru sem við höf-
um, svo að hér sé áfram hægt
að anda að sér hreinu lofti. Ég
held það sé töluvert mikilvægt
að til sé ómenguð náttúra og ég
held við gerðum réttast í þvi að
láta okkar umhverfi vera í
sinni upphaflegu mynd og
skemma það sem allra minnst.
Ágúst: Hvað er átt við þegar
talað er um mengunarfríar
orkulindir?
Bjarni Bragi: Til dæmis raf-
orku.
Ágúst: Hún hefur að vísu ekki
mikil bein áhrif á andrúmsloft-
ið, en hún hefur áhrif á plönt-
ur og dýr sem lifa í náttúrunni.
Það er líka mengun, þó í ann-
arri mynd sé.
Steingrímur: Vatnsmiðlun get-
ur líka verið til bóta.
Bjarni Bragi: Fljótin hér á
landi hafa skemmt stórkostlega
landið, og það er ein mesta
blessun sem hugsazt getur ef
við náum valdi á þessum afl-
miklu jökulvötnum. Náttúran
stendur ekki kyrr. Við þurfum
lifandi, dýnamíska náttúru-
vernd, en ekki staðnaöa.
um skammti. Það er nóg til af
orku fyrir lífið, en eggjahvítu-
efnin eru takmörkuð, og þau
eru því veikasti hlekkurinn í
lífskeðjunni.
Bjatni Bragi: Hvað merkir það,
að til sé nóg orka fyrir lífið?
Jónas: Allt líf þarf ákveðin efni
sér til viðhalds og viðgangs.
Meginþættirnir í næringar-
f ræðinni eru eggj ahvítuefni,
steinefni, orka og ýmis snefil-
efni. Hér er það ekki orkan sem
er takmarkandi, heldur eggja-
hvituefnin. Þau eru veikasti
þátturinn í fæðuöflunarkerfi
heimsins. Þannig mun þetta
alla tíð verða.
Eggjahvítuefnin
18