Samvinnan - 01.12.1971, Blaðsíða 32

Gunnar: Ég held það beri að
fordæma fóstureyðingar í öll-
um tilvikum nema einu: þegar
hægt er að bjarga lifi móður
með þvi að eyða fóstri. Það var
talað um það áðan, að heilar
fjölskyldur hefðu verið lagðar
í rúst vegna aumingja sem ekki
var hægt að koma á hæli, en
við megum líka minnast þess,
að oft er lögð sú líkn með
þraut, að foreldrar hljóta dýr-
mæta reynslu af þessum sökum.
Til dæmis kom kona fram í
sjónvarpi í fyrra og þakkaði
Guði fyrir þá reynslu sem hún
hefði orðið aðnjótandi. Hitt er
sjálfgefið, að enginn óskar eftir
að eignast vanheilt barn.
Hólmfríður: Hvað á til dæmis
að gera við menn sem verða
örkumla af slysum?
Gunnar: Ef leyfilegt er að
myrða í móðurkviði væntanleg-
an gest í þennan heim, vegna
þess að hugsanlegt er að hann
verði vanheill, þá má alveg eins
hugsa sér að biða með það, sjá
hvort svo verður og myrða
hann þá, og í framhaldi af
þessu dettur mér í hug, að ef
við erum byrjaðir á þvi, fáráðir
menn, að dæma um það hver
eigi rétt til lífsins, þá er alveg
eins hægt að hugsa sér, að
haldin væru um það stór þing
á haustin í sjúkrahúsunum,
hvaða sjúklinga eigi að setja
á vetur.
SAM: Nú hefur kirkjan bæði
leynt og Ijóst stutt ríkisstjórnir
í styrjöldum og þannig lagt
blessun sína á manndráp og
fjöldamorð.
Hólmfríður: Þegar við tölum á
þennan hátt um fóstureyðing-
ar, þá megum við ekki gleyma
kristinni skyldu okkar gagn-
vart þessum einstaklingum sem
fæðast í heiminn, hvort sem
þeir verða að þola það að móð-
irin treysti sér ekki til að sjá
þeim farborða eða þeir eru
fæddir öðruvísi en fólk flest.
Þegar kirkjan fer að mótmæla
fóstureyðingum, einsog hún
ætti að gera, þá verður hún
lika að benda á þá kristilegu
skyldu þjóðfélagsins að reyna
að gera eitthvað til úrbóta.
Gunnar: Hver mundi til dæmis,
svo ég víki að því sem ég sagði
áðan, neita þeirri blessun sem
hlauzt af daufdumbum litlum
krakka, sem seinna bar nafnið
Helen Keller? Við getum ekki
svo auðveldlega setzt i dóm-
arasætið.
Séra Bernharður: Þú talaðir
um, Sigurður, að oft væri líf
heilla fjölskyldna lagt í rúst.
En hvað eigum við þá að gera
við alla ofdrykkjumennina,
sem leggja líf sinna fjölskyldna
meira og minna í rúst? Ætti þá
ekki samkvæmt þessari reglu
að eyða þeim líka? Það er talað
um fjögur þúsund ofdrykkju-
menn hér í Reykjavík.
Séra Sigurður: Já, og allskonar
vandræðamenn.
SAM: Mér finnst satt að segja
ekki á þau vandamál bætandi.
Séra Bernharður: Það eru ekki
einusinni til hæli fyrir alla
þessa menn, en þau eru til
fyrir fávita.
SAM: Fyrir nokkrum árum var
það svo, að örvitar urðu að
bíða allt að fimmtán árum til
að komast á hæli.
Dr. Björn: Slíkar tölur eru ekki
alveg áreiðanlegar, og ástandið
hefur batnað á síðustu árum,
þó það sé enganveginn gott. En
ég vildi annars segja, að ég get
ekki fellt mig við þennan dóm
um morð, þegar gripið er til
fóstureyðingar, annaðhvort
vegna þess að fyrirsjáanlegt er
eftir þvi sem við vitum bezt, að
heilsu móðurinnar og jafnvel
lifi sé stefnt í voða, eða um það
mikla andlega eða líkamlega
fötlun verði að ræða, að það
verði þrautatilvera, ekki aðeins
fyrir fjölskylduna, heldur líka
einstaklinginn sem í hlut á.
Séra Sigurður: En læknavís-
indin verða að vita meira en
þau vita nú, áður en þau taka
slikar ákvarðanir. Við höfum
engan sem getur úrskurðað
það, hver fæðist heilbrigður og
hver ekki.
Dr. Björn: Nei, en þá vil ég
segja það, að það er foreldr-
anna að gera það upp við sig
og eiga það undir sinni sam-
vizku gagnvart Guði, hvort þau
taka þessa ákvörðun. En ég vil
að það sé i lögum, að þau megi
taka þessa ákvörðun.
Hólmfríður: Hér komum við
aftur að því sama, að við get-
um ekki sett annað fólk undir
kristið siðgæði, nema það und-
irgangist það sjálfviljugt og
geri það upp við sinn Guð, hvað
sé rétt og rangt.
Dr. Björn: Mér finnst vera tals-
verður eðlismunur á því, þegar
þessar forsendur eru fyrir
hendi, sem ég nefndi áðan, og
svo aftur þegar um er að ræða
konur sem ekki verður annað
um vitað en að þær muni fæða
heilbrigða einstaklinga og ekki
hafa neitt verra af sjálfar. Það
mætti gjarna koma inní þessa
umræðu, að hér á landi eru
ætíð margir tugir mjög góðra
foreldra sem af ýmsum ástæð-
um geta ekki eignazt börn, en
eiga þá ósk heitasta að fá að
eignast kjörbörn. Ég er ekki
hræddur um, að það sé vand-
kvæðum bundið að finna gott
fóstur fyrir börn, sem fæðast i
heiminn ánþess að mæðurnar
hafi óskað eftir þeim og vilji
þarafleiðandi ekki um þau
hugsa. Það er ekki vandamál
hér á landi.
Séra Sigurður: Kaþólski bisk-
upinn hér sagði við mig í fyrra,
að óskandi væri, að það væri
alstaðar einsog hér á íslandi
með þetta, að hér væru í raun-
inni öll börn skilgetin vegna
þess að ekki væri til neitt
vandamál fyrir barn, sem
fæddist óskilgetið. Það er séð
fyrir því, og það líður ekkert
fyrir það, nema náttúrlega að
SAM: Við höfum nú verið að
tala um tilvik, þar sem horfa
má framá alvarlegar afleið-
ingar barnsfæðingar, likamlegt
eða andlegt böl. En við skulum
þá snúa okkur að þvi sem séra
Sigurður vék að núna, fólks-
fæð íslendinga annarsvegar og
vönun eða getnaðarvörnum
hinsvegar. Hefur kirkjan ein-
hverja skoðun á þeim málum?
Þegar kona hefur til dæmis átt
fimm eða sex börn og fer
framá að vera tekin úr sam-
bandi, teljið þið nokkuð mæla
gegn því?
Séra Sigurður: Ég tel það
rangt, vegna þess að þó að kon-
unni finnist þetta á einhverju
augnabliki, þá getur það orðið
henni ævikvöl bara eftir fáa
daga.
SAM: Semsagt, konan má ekki
ráða þessu sjálf, heldur verða
aðrir að ráða fyrir hana, til
dæmis einhver nefnd útí bæ?
Séra Sigurður: Hún má ekki
ráða því sjálf með skyndi-
ákvörðun. Auðvitað á hún að
ráða því, en það á að ráða
henni frá því.
Sveinbjörn: Ég held það hljóti
að vera ákvörðun konunnar
sem hér eigi að vera þyngst. En
að sjálfsögðu er nauðsynlegt að
benda henni á hugsanlegar af-
leiðingar.
það missir af sambúð við for-
eldrana. Það á alla sina fram-
tiðarmöguleika einsog önnur
börn, en suður i löndum er
það svoleiðis, að óskilgetið barn
á í raun og veru afskaplega
litla framtíðarmöguleika.
SAM: Jafnvel á öðrum Norður-
löndum eiga slík börn lika
erfitt uppdráttar.
Sveinbjörn: Þetta mun vera al-
veg einstakt á íslandi.
Séra Sigurður: Þessvegna held
ég það sé alveg ástæðulaust
fyrir okkur að vera að auka á
þennan möguleika til fóstur-
eyðinga og reyna að réttlæta
hann, því þetta er ekki vanda-
mál. Það getur verið vorkunn-
armál hjá sumum þjóðum sem
ráða ekki við að leysa vandann,
en við ráðum mjög vel við það.
Og eina fátæktin sem amar ís-
lendingum er fólksfæð.
Séra Sigurður: Þetta er spurn-
ing sem prestar þekkja dálítið
inná, vegna þess að þeir hafa
kynnzt því fólki sem lendir i
þessum vandamálum. Þau eru
hryllileg.
SAM: Hér talið þið einungis
með hliðsjón af íslenzkum að-
stæðum, býst ég við? En ef við
lítum á heiminn í heild, hlýtur
annað að verða uppá teningn-
um, eða hvað?
Séra Sigurður: Við ráðum ekk-
ert við að bjarga honum hvort
sem er. Við verðum að hugsa
um okkar eigið þjóðfélag.
Dr. Björn: Þegar talað er um
vönun, þá kemur það líka inná
spurninguna um óeðlilegar að-
stæður hjá fólki. Það var
minnzt á fimm eða sex börn.
Ég hef í huga geðsjúklinga eða
vanvita og örvita. Þar er þetta
raunhæf spurning.
Séra Bernharður: Ég hef heyrt
um hjón, sem áttu orðið ellefu
börn og öll meira eða minna
vangefin. Hreppsnefndin fór
fram á það að heimilisfaðirinn
yrði vanaður, en þá var það
landlæknir sem neitaði og
svaraði því til, að þetta skap-
aði bara skemmtilega tilbreytni
i tilveruna.
SAM: Það má nú kannski lika
horfa á þetta mál frá kærleiks-
Vönun og
getnaðarvarnir
32