Samvinnan - 01.04.1972, Blaðsíða 18

Mynd af girðingunni um Hallormsstaðaskóg, sem tekin var 1906, árið eftir að hún var reist. Hún sýnir að lítill eða enginn munur var á gróður-
fari utan og innan girðingarinnar. Myndina tók C. E. Flensborg, en sá sem við girðinguna stendur er eftirmaður hans á íslandi, A. F. Kofoed-
Hansen skógrœktarstjóri.
Skógargirðingin á Hallormsstað var reist 1905. Landið innan hennar
fékk allgóða friðun fram til 1940, en fram að þeim tíma var ávallt
nokkur beit í skóginum. Eftir 1940 má telja að landið hafi verið alfriðað.
Myndin sýnir hvaða möguleikar bárust landsmönnum í hendur, er þeir
gátu fengið ódýrt efni til girðinga. Gróðurfarsbreytingin er miklu meiri
en myndin sýnir, því að undirgróður skógarins er blómlendi, graslendi
og lyngmói, en utan girðingar eru þursaskeggsmóar með eintómum
sultargróðri. (Landmœlingar íslands).
þess að hefta gróðureyðingu, og
voru svo þessi störf undir ein-
um hatti í svo sem áratug unz
þessar greinir voru aðskildar.
Þess ber og að geta, að norðan-
lands hófu þeir Páll amtmaður
Briem, Stefán Stefánsson kenn-
ari og Sigurður Sigurðsson síð-
ar búnaðarmálastjóri störf í
svipaða átt og þeir Ryder, en
þeirra störf fóru fljótt meira
á dreif og urðu því ekki að
sama gagni.
Nú hefur verið unnið að
skógrækt og landgræðslumál-
um yfirleitt í 70 ár rösk, og á
sama tíma hefur mikil túnrækt
farið fram. Mætti því ætla, að
ástandið í gróðurmálum íslend-
inga væri orðið harla gott og að
landið væri að gróa upp hröð-
um skrefum. Því miður er slíkt
víðs fjarri.
Við höfum að vísu aflað okk-
ur þekkingar á ýmsum sviðum
og vitum miklu meira um
gróðurskilyrðin en þeir, sem
uppi voru um aldamótin, og nú
kunna þúsundir manna að
gróðursetja tré, en á þeim
tíma voru slíkir menn varla
fleiri á öllu landinu en telja
mátti á fingrum beggja handa.
Reynslan hefur kennt okkur,
að hér má víða rækta margar
tegundir trjáa með góðum
hagnaði, og auk þess hafa ver-
ið fluttar til landsins aðrar teg-
Síberíulerki í Mörkinni á Hall-
ormsstað. Lerkið var gróðursett
1922 og er hœð þess nú röskir 12,7
metrar. Ljósm.:H.B. 1971.
undir plantna, sem gefa meiri
uppskeru en innlendur gróður.
Um þetta atriði ræðir Snorri
Sigurðsson hér á eftir.
Aldrei stærri áhöfn en nú
Alls höfum við tekið til
ræktunar og friðunar eitthvað
um 300 þúsund hektara lands,
og er þá allt tínt til sem rækt-
un nefnist: Tún, skógrækt og
almenn landgræðsla. — 300.000
hektarar eru þrátt fyrir allt
ekki nema 3 hundraðshlutar af
flatarmáli landsins alls og um
6% af því landi sem gróið var
á landnámsöld. Ef miðað er við
stærð gróðurlendisins í dag, þá
höfum við tekið milli 1/6 og 1/7
af landinu undir okkar umsjón
og hlynnum að því eftir föng-
um.
5/7 til 6/7 af öllu gróðurlendi
íslands í dag er hinsvegar nytj -
að á sama hátt og forfeður okk-
ar hafa gert í 30 ættliði. Sakir
aukinnar ræktunar og ódýrs,
innflutts fóðurbætis hefur á-
höfnin á landinu aldrei verið
meiri en nú. Þrátt fyrir nokkru
betri meðferð búpenings en áð-
ur tiðkaðist, þá er það alveg
víst, að hinu ófriðaða gróður-
lendi íslands hefur aldrei ver-
ið hættara en nú, en um það
mun Ingvi Þorsteinsson ræða
hér á eftir. Ég vil aðeins benda
á, að ítala í allt land er orðin
yfirþyrmandi nauðsyn, enda
eina ráðið til skjótra bóta, en
það er ömurlegt að hugsa til
þess, að sum undanfarin ár
hefur verið varið 10 sinnum
meira fé til útflutningsuppbóta
á landbúnaðarafurðir en varið
var samanlagt til skógræktar
og landgræðslu. f raun og veru
var því þannig háttað, að við
höfum varið 10 sinnum meira
fé til landeyðingar en land-
bóta. Mál er að linni.
Eftirmáli
Ingi Tryggvason, sem ráðinn
hefur verið sem blaðafullrúi
Stéttarsambands bænda, fann
sig knúinn til að gera athuga-
semdir við þetta erindi mitt,
eftir að það var lesið í útvarpið.
Ég hef ekki nennt að elta ólar
við hann út af því, en ég vil
biðja þá lesendur, sem lesið
hafa eða heyrt athugasemdir
Inga, að reyna að finna ein-
hverja skynsamlega ástæðu til
þess, að hann skuli hafa verið
með ýmisskonar getsakir í
sambandi við erindið. Hér er
ekki skýrt frá öðru en því sem
er satt og rétt, og er miðað við
meðaltal nokkurra undanfar-
inna ára. Því hlýtur eitthvað
annað að liggja til grundvallar
en ást á sannleikanum. Mér
datt aðeins í hug gamli máls-
hátturinn: Hann nefndi lamb
og leit á mig.
Hákon Bjarnason.
18