Samvinnan - 01.06.1972, Blaðsíða 48

Ásgeir Sigurgestsson:
KOMMÚNA
-BffiRN
Sleinunn Sigurðardóttir:
SUMIR SÉR Á PARTI
Eftir langa mæðu
lét vakan á sér kræla
og sumir fóru í kápu
settu á sig trefil
síðan út að ganga
í veðrið góða bezta
og fóru út að ganga
einir sér á parti
einsog alliaf meira og meira.
Og rauðhærð Esjan Ijúfa
kom með hörund hvítt
og rokið alveg búið
einsog stóra Ijóta óvissan
sem lengi hefur kvalið
hverju skiptir þetta svosem
nema Esjan mín og Lyklafell
lítið og sætt
þótt hvorugt verði nálgazt
áður en það dimmir þennan dag
hverju skiptir þetta svosem
allt sést það og er
þótt ekki verði nálgazt
og Keilir þarna ennþá, Kleppur gamli og sjórinn.
Skömm er að þessu annars
þjóðfélagsádeilinn skyldi gumna hverr.
En hvernig er það hægt
og hverju skipta þær
þegar sólin skín á skammdegið
og sumir úti að ganga
einir sér á parti
einsog alltaf meira og meira.
Með keðjur á öllum
aka dagarnir
og dauðinn við stýri.
Ég stend við þennan veg
í sparikjól með slaufu
og horfi ó þessa daga
sem áfram þfóta éfram
með dauðann við stýri; það snjóar
og sést ekki neitt.
Framhjá aka dagarnir,
ég rétti út hægri hönd, segi:
„Mér er kalt, viltu keyra mig þangað?"
Þá stanza þessir dagar
þennan dag
og dauðinn við stýrið
klappar mér á kollinn
og dauðinn við stýrið segir jájá.
VINURINN MINN eða DAGAR ÞÓTT DIMMI
„But our beginnings never know our ends."
T. S. Eliot
I. (upphaf)
í gær við
fluttumst I gær
búferlum beint undir sæng
og ætlum alltaf
að eiga heima einmitt þar.
II. (fyrirsjáanlegur endir; undirbúningur)
Það er svo gott að vera
hjá þér að vera vinurinn minn
og vil nú alltaf alltaf.
Sé það ekki hægt
verður grátið bara og grátið.
En byrjar allt og byrjar aftur
dagar þótt dimmi
alltaf þótt þú farir þótt ég fari
og allir aðrir komi aldrei aftur.
Handbok i barnindoktrinering heitir
bók, sem kom fyrst út i Stokkhólmi haust-
ið 1969. Ekki veit ég annað um móttökur
þær sem hún hlaut á Norðurlöndum en
það, að þriðja prentun á sænsku kom út
fyrir tæpu ári, önnur prentun af norsku
þýðingunni er uppseld hjá forlaginu og
sú þriðja í undirbúningi, og danska þýð-
ingu hef ég líka séð.
Höfundurinn er sænsk stúlka, Francis
Vestin að nafni, sem ég veit engin frekari
deili á, enda skiftir það minnstu máli.
Aðalatriðið er, að þarna eru á ferðinni
róttækar og forvitnilegar hugmyndir, með
afbrigðum rösklega framsettar.
Um tilgang bókarinnar segir Francis
Vestin: „Þessi bók er að sjálfsögðu um-
ræðugrundvöllur, en fyrst og fremst er
hún handbók. Með henni vil ég koma á
framfæri hugmyndum og ráðleggingum
til þeirra, sem vilja brjóta til mergjar og
breyta umgengnisvenjum sínum við börn.
Ég vil leggja áherzlu á, að ég skrifaði
þessa bók einkum með tilliti til lítilla
barna — frá nýfæddum og uppúr. Það er
alltof algengt, að við skjótum á frest
virkri innrætingu barnsins þar til það 1)
er auðveldara að eiga við, 2) „skilur“. En
þá er það oftast of seint. Bæði barnið og
uppalendurnir hafa lagað sig að og van-
izt ákveðnu kerfi — þvi gamla og venju-
lega“.
Vestin leggur mikla áherzlu á, að á börn
sé litið sem sjálfstæða einstaklinga, ekki
sem fylgihluti foreldra sinna eins og svo
oft vill verða. Börn verða að fá að taka
þátt í daglegum störfum, deila ábyrgð
með öðrum og þau eiga jafnmikinn rétt
Dg allir aðrir á að tekið sé tillit til óska
þeirra og þarfa. Þetta viðhorf, sem er
rauði þráðurinn í bókinni, telur Vestin
að sé auðveldara að raungera þar sem
kommúnuformið er, því það byggir ein-
mitt á hinu sameiginlega, samvinnu og
samstöðu, og gerir meiri kröfur til tillits-
semi og félagsþroska en smáfjölskyldan.
Það sem ég hef mestan hug á að vekja
athygli á af efni þessarar bókar er kafl-
inn um „kollektivet“, eins og það er kall-
að á sænsku. Hér heima hefur verið talað
um stórfjölskyldu, stórheimili og komm-
únu. Ég kann bezt við síðastnefnda nafn-
ið og mun nota það hér, meðan annað
betra er ekki fyrir hendi. Ekki er kafl-
inn um kommúnuna endilega merkilegri
en aðrir kaflar bókarinnar, en þessa hlið
barnauppeldis hef ég lítið heyrt minnzt
á á íslandi og vil reyna að vekja ofurlitla
athygli á málinu, án þess að gera neina
tilraun til að kafa djúpt.
Nú er það svo, þvi miður, að sú merk-
ing sem fólk leggur í orðið kommúna er
alltof oft misskilningi blandin, byggð á
óráðshjali og sölutregðu borgarapress-
unnar og hræðslunni við hið nýja og
óþekkta. f flestum tilfellum er um að
ræða hneykslun á ímynduðu sameigin-
legu kynlífi innan kommúnunnar, sem
truflar mest. Látum ósagt hvort því veld-
ur óblandin siðgæðistilfinning eða eitt-
hvað annað. En mér þykir ástæða til að
benda á, að goðsögnin um sameiginlegt
kynlíf á sér sáralitla stoð í raunveruleik-
48