Samvinnan - 01.08.1972, Blaðsíða 35

þeir sem sé helzt vera í eins-
manns klefa.
— Er samgangur frammi á
úttektinni milli manna á dag-
inn?
— Já, maður sem er hér í af-
plánun, hann getur verið í
hvaða klefa sem hann vill á
daginn.
— Getur hann flakkað á
milli klefa eins og hann vill?
— Já.
— Sá sem er í gæzlu, heyrir
hann til þessara manna?
— Já, hann heyrir til þeirra;
hann heyrir óm af röddum,
söng eða þvi sem þeir eru að
taka sér fyrir hendur í það og
það skiptið, en hann heyrir
ekki orðaskil eða veit ekki í
raun og veru hvað um er að
vera, heldur bara heyrir lífið
í kringum sig.
— Hvernig líður þér, þú sem
heyrir lífið í kringum þig, en
ert þó fyrir utan?
— Ja, ég myndi nú segja, að
t. d. núna eins og er þá líði
mér ágætlega, af því að mér
finnst ég standa ágætlega vel
að vígi.
Mismunun
— Finnst þér tíminn vera
langur?
— Eftir því sem tíminn leng-
ist, eftir því drýgist hann
manni meira og meira og
dregur mann meira niður, og
maður fer að halda sér meira
hreyfingarlausum við rúmið.
— En þegar þú ert búinn að
vera hér lengi einn, hefur þú
þá farið austur eða hefur þú
losnað?
— Hvort tveggja.
— Hver er munurinn, finnst
þér, að losna úr afplánun á
Litla-Hrauni eða losna úr ein-
angrun hér og fara út?
— Aðalmunurinn er sá, að
þegar maður losnar úr afplán-
un á Litla-Hrauni, þá losnar
maður oft sem frjáls maður;
maður á ekkert yfir sér; maður
á ekki von á neinu; og manni
finnst maður geta gengið upp-
réttari meðal fólks. Manni
finnst maður vera búinn að
borga þjóðfélaginu þá skuld
sem maður hefur lent í við það.
En þegar maður fer úr gæzlu-
varðhaldi héðan af Skóla-
vörðustíg 9, þá er það oft á
tíðum þannig, að lögreglan er
með mál á hendur manni, sem
hún er að vinna að, og þá tek-
ur við bið eftir að málið farl
fyrir dómara. Þá kvíðir maður
því, að sá dómur verði hár og
hvenær þeir komi til með að
framvísa honum. Jafnvel ótti
við það að ráða sig í atvinnu
upp á það að maður geti átt
það á hættu að einn góðan
veðurdag birtist rannsóknar-
lögreglan eða sendiboðar henn-
ar og segi að nú sé þinn tími
kominn.
— Hvað tekur þú þér þá fyrir
hendur?
— Þegar. . . . ?
-— Þegar þú ert laus úr gæzlu
og bíður eftir dómi?
— Það hefur nú verið ósköp
mismunandi.
— Er þér þá hættara við að
lenda í því sama aftur?
— Manni er hættara við því.
Af því að einhvern veginn
finnst manni, þegar maður á
von á dómi, að það kunni að
verða kippt undan manni fót-
unum í þjóðfélaginu, sem gerir
það að verkum að manni finnst
einhvern veginn að hlutirnir
skipti ekki eins miklu máli eins
og þeir gerðu áður en maður
lenti sem sagt í súpunni.
— Finnst þér þú hafa fengið
réttláta dóma fyrir afbrotin?
— Nei, ég er ekki allskostar
ánægður með þá dóma sem ég
hef fengið; mér hefur fundizt
þeir of háir. Of háir; þá miða
ég ekki við þann ramma, sem
ég veit að lögin hafa leyfi til að
dæma mig í, heldur miða við
aðra menn sem hafa lent í
sambærilegum afbrotum, menn
sem hafa verið lengur á af-
brotabrautinni en ég, menn
sem hafa fengið fleiri dóma en
ég og menn sem hafa verið
dæmdir fyrir sams konar af-
brot.
— Hvað heldur þú að liggi í
þessum mismuni sem þér finnst
vera á milli manna?
— Það er ekki svo gott að
segja um það. Við höfum oft
rætt þetta okkar á milli, fang-
arnir. Mönnum hefur ekki
fundizt sama, hjá hvaða dóm-
ara þeir hafa verið. T. d. finnst
mönnum eins og sumir dómar-
ar vilji jafnvel hlífa sumum, en
dæma aðra þyngra.
— Hvað vinnst með því að
verja sig?
— Ég hef mjög góða reynslu
af þeim verjanda sem ég hef
núna.
— Hafa hinir sömu sögu að
segja, eru þeir ánægðir með
sína?
— Nei, ekki allir.
Úrbætur
— Nú þekkir þú þessa menn
nokkuð vel, sem hafa verið á
Litla-Hrauni áður. Hvað heldur
þú að sé helzt til úrbóta? Hvað
er hægt að gera fyrir þessa
menn svo að það varni þeim að
lenda aftur á þessum stöðum?
— Aðalatriðið er undir þess-
um kringumstæðum, þegar
þessir menn eru lausir, að þeir
fái einhverja félagslega aðstoð,
aðstoð til þess að komast í at-
Lögreglustöðin nýja viö Hverfisgötu þar sem einnig eru klefar til fangageymslu.
vinnu, aðstoð til þess að geta
haft þak yfir höfuðið og jafn-
vel undir þessum kringum-
stæðum kannski einhverja
fjárhagslega aðstoð lika í ein-
hvers konar lánaformi.
— En hvað finnst þér um
fangelsislöggjöfina, er hún til
þess fallin að þínum dómi að
breyta mönnum, leiða þá af
afbrotavegum?
— Nei, að mínu áliti er hún
miklu frekar til þess fallin að
leiða þá áfram á þeirri braut,
sem þeir hafa einu sinni villzt
út á, stundum af mjög smá-
vægilegum atburðum.
— Hvað finnst þér þá vera
hægt að gera, ef fangelsin geta
ekki fullnægt því hlutverki sem
þau eiga að gegna?
— Sko, þetta hlýtur náttúr-
lega að vera mjög einstaklings-
bundið, hvað eigi að gera í
þessum tilfellum. Auðvitað eru
fangelsin nauðsynleg undir
þessum kringumstæðum, en
áður en fangelsin koma til má
prófa svo margt annað. Það
mætti t. d. prófa að láta mann
jafnvel skipta um atvinnu. Það
mætti koma honum fyrir þar
sem bezt hentar, kannski út á
sjó; þar yrði hann látinn
vinna, fengi sitt kaup, gæti
komið sínum málum í eðlilegt
form. Kannski yrði ákveðinn
hluti af kaupi hans tekinn til
þess að greiða þann skaða, sem
hann hefur valdið þjóðfélag-
inu og einstaklingum með af-
brotum sínum.
— Finnst þér þú vera sáttur
við þjóðfélagið, finnst þér þú
skulda því eitthvað eða skuld-
ar það þér?
— Ég er nú nokkuð sáttur
við þjóðfélagið, en þó ekki full-
komlega.
— Hvað finnst þér að?
— Eins og ég sagði áðan, er
ég ekki að fullu ánægður með
þá dóma sem ég hef fengið.
Mér finnst þeir hafa verið of
háir miðað við sambærilega
dóma hjá öðrum mönnum fyrir
sömu mistök — og auðvitað vill
maður skella þessari skuld á
þjóðfélagið.
— En kemur þjóðfélagið til
móts við ykkur, þegar þið kom-
ið út?
— Ekki myndi ég segja það,
nema að mjög litlu leyti. 4
35