Samvinnan - 01.08.1972, Blaðsíða 43

— Mundir þú vilja vera í
húsnæði sem væri rekið af ein-
hverjum aðila?
— Það væri þýðingarlítið að
láta þá vera alla saman; þeir
yrðu að vera einn og einn sér.
— En haldið þið mikið hóp-
inn, þegar þið eruð úti?
— Það er mjög misjafnt;
sumir halda hópinn, aðrir ekki.
— En hverjir eru það sem
þú umgengst helzt? Eru það
vinir sem þú áttir áður en þú
lentir í fangelsi, eða eru það
vinir sem þú eignaðist meðan
þú varst í fangelsi?
— Það er einna helzt að
halda í þessa gömlu vini, af því
það er nú svolítið erfitt að
eignast nýja kunningja.
— En þessir gömlu vinir, eru
þeir öðru hverju í fangelsi
líka?
— J a.
— Og það eru þá ekki aðrir
vinir sem þú átt?
— Jú, ég á nokkra kunn-
ingja sem eru heiðarlegir
menn, en samt er það alltaf
svolítið erfitt; ég skammast
mín.
Fangelsi þýðingarlaus
— Finnst þér dvöl í fangelsi
hafa breytt þér á einhvern
hátt?
— Það er nú svolítið erfitt
að svara því eiginlega; ég
mundi segja jú og nei.
— Hvað meinar þú með já
og nei.
— Það fer eftir því, hvernig
maður hugsar hver fyrir sig;
sko, ég hef engan móral og
engan komplex að vera í fang-
elsi, þegar ég hugsa um annað
fólk; en auðvitað er það sam-
vizkan; hana getur maður ekki
þurrkað úr sér.
— En heldur þú að dvöl þín
i fangelsi verði til þess að þú
fremjir síður afbrot? Eða
frekar afbrot?
— Ég segi nú bara hreint og
beint fyrir mitt leyti, að mér
finnst fangelsi vera þýðingar-
laus, og þau fara illa með
mann.
— Hvað er hægt að láta
koma í stað fangelsis?
— Fangelsi, þau verða alltaf
að vera til, þú veizt það; en
mér finnst fyrst og fremst að
í staðinn fyrir að dæma og
dæma og dæma í dómssal og
lesa upp ákvæði og fletta upp
í bók um lög númer þetta og
þetta, ættu þeir að hugsa um,
af hverju maður er að fremja
afbrot. Það er allt öðruvísi að
stela „dópi“ eða brennivíni og
fara að skemmta sér en fara
út í að stela af því maður er
svangur.
— Af hverju heldur þú að
flestir, sem nú eru inni, fremji
afbrot?
— Flest eru þetta ungir
strákar, og ég held að þeir séu
menn sem búnir eru að vera í
afbrotum í nokkur ár, strákar
sem eru kannski 17, 18 og 19
ára gamlir; þá eiga þeir enga
kunningja þegar þeir koma út,
og þá heldur þetta bara áfram.
Þetta eru ungmenni, og þeir
læra í fangelsinu. Þetta er al-
veg sama með þá sem þurfa að
greiða barnsmeðlög; þegar þeir
koma út, fara þeir beint út í
ávisanafals og afbrot. Mín
skoðun er þó sú, að það sé
hægt að aðlaga sig eftir því,
hvernig fólk það er sem maður
umgengst.
Kæruleysi
— Hefur þú hugsað um,
hvers vegna menn fremja af-
brot í fyrsta skipti?
— Ég held að það sé fyrst
og fremst kæruleysi. Þeir gera
sér ekki grein fyrir hvað þeir
eru að gera. Það mun vera
mikið um stráka, sem í fylleríi
brjótast einhvers staðar inn,
en þá er það líka orðið of
seint.
— Þegar þú fékkst þinn
fyrsta dóm, varst þú þá sendur
strax i afplánun?
— Nei, ég fékk skilorðsbund-
inn dóm.
— Hvenær fékkst þú fyrsta
ákærudóminn?
— 1966.
— Var það langur tími?
— Ég tók út sjö mánuði þá.
— Var það einn dómur eða
varst þú búinn að bíða?
— Ég var að bíða; ég fékk
5 mánaða dóm, en ég tók út 7
mánuði þá.
— Hvað gerir þú, á meðan
þú bíður eftir að taka út dóm?
— Það er nú það, að bíða
eftir dómi; maður þarf alls
ekki að taka dóminn út. Svo
það er hægt að segja anzi
margt; maður getur fengið sér
vinnu og minnkað að drekka
og svo framvegis, þá þarf mað-
ur ekki að taka dóminn út. En
maður getur verið búinn að
bæta á sig öðrum dómi, meðan
maður er að biða.
— Er það mjög algengt?
— Ég mundi segja það.
— Hika menn þá við að fá
sér vinnu, af því þeir eiga þetta
yfirvofandi?
— Já, það er mjög erfitt, t. d.
þegar maður er búinn að fá
dóminn, það er mjög erfitt að
ákveða nokkurn skapaðan hlut,
og ég held að mikið af þeim
mönnum fari aftur út í afbrot.
— Af því að menn þurfa að
taka þetta út hvort sem er?
— Já, því þetta er álag hvort
sem er, og maður er alltaf að
hugsa um það, og þar af leið-
andi er það sem menn fara
bara aftur út í afbrot, af því
að maður veit að maður þarf
að fara inn hvort sem er.
— Heldur þú að það væri
ekki bót að fara í úttekt um
leið og dómurinn er kveðinn
upp?
— Mikið betra.
Kvíði
— Þú sagðir okkur áðan, að
þú hefðir fengið 10 mánuði
tvisvar sinnum, 5 mánuði þinn
fyrsta dóm, en þú hefðir tekið
út 7 mánuði. Hvenær vissir þú
að þú mundir losna eftir 7
mánuði?
— Það er ágætt að losna við
svona helming eftir fyrsta
dóm, en það getur þó alltaf
dregizt um svona 1 til 2 mán-
uði.
— En vitið þið 2 mánuðum
áður eða viku, hvaða dag þið
eigið að fara út?
— Það getur verið 1 til 4
daga fyrirvari, engin regla.
— Hver tilkynnir ykkur að
þið eigið að losna?
— Það er mjög misjafnt; það
getur verið vörðurinn eða það
getur komið frá saksóknara
eða gestum.
— Það er heldur engin regla
á því?
— Nei.
— Hvernig bregztu við þegar
þú heyrir að þú eigir að losna
eftir þennan eða þennan tíma?
Kvíðir þú fyrir því?
— Já, það er ekki laust við
það að ég kvíði fyrir.
— Ertu hræddur við að fara
út?
— Já, eiginlega; það fer eft-
ir því hvort maður hefur húsa-
skjól, vinnu og peninga.
— Hvað gerir þú fyrst eftir
að þú kemur út? Segjum fyrstu
tvo til þrjá dagana?
— Síðast þegar ég kom út,
þá var ég bara í reglunni í viku
eða hálfan mánuð, en það er
mjög hættulegt að fara að
drekka fyrsta daginn, því þá
er mjög líklegt að maður lendi
aftur inni.
— Er nokkur sem tekur á
móti ykkur ...
— Nei.
— ... þegar þið komið í bæ-
inn og hjálpar ykkur yfir
þennan fyrsta og erfiða tíma?
— Nei.
— En kunningjarnir, taka
þeir á móti þér?
— Já, þeir taka á móti
manni.
— Og hvað er þá gert?
— Drukkið. 4
Einn af klefunum í nýbyggingunni á Litla-Hrauni.