Samvinnan - 01.10.1972, Blaðsíða 37

Úr bókinni GlerbrotiS eftir Ólaf
Jóhann Sigurðsson. Teikningar
gerði Gísli Sigurðsson. S. 10.
fréttamenn, þrír listmálarar, tveir bók-
salar og tveir bændur, en af öðrum stétt-
um má telja bókbindara, garðyrkjumann,
bifreiðastjóra, leikstjóra, vitavörð, bóka-
vörð, útgerðarmann, lækni og iðnrek-
anda, einn úr hverri stétt. Þarf ekki að
hafa mörg orð um það, hversu geysimikill
og e. t. v. óeðlilega mikill hluti þeirra,
sem skrifa fyrir börn, eru kennarar og
uppalendur. Til þess liggja trúlega tvenn-
ar sakir. Annars vegar eru kennarar í
nánum tengslum við börnin og umgang-
ast þau daglega, og hins vegar hafa þessi
nánu samskipti gert þeim betur ljósa
þörfina fyrir sérstakar íslenzkar barna-
bókmenntir.
í bókaritun fyrir fullorðna eru þessi
hlutföll allt önnur. Því verður kannski
einhverjum á að spyrja hvort íslenzkar
barnabækur séu svo gjörólikar bókum
fyrir fullorðna að efni og tjáningu, að
það séu allt aðrar stéttir manna, sem
leggi fyrir sig ritun þessara tveggja teg-
unda bókmennta.
Hvers vegna eru t. d. svo fáir „þjóð-
kunnir rithöfundar“ á íslandi (orðalag
Eiríks Sigurðssonar) sem leggja sig niður
við að skrifa fyrir börn? Eða eigum við
kannske heldur að spyrja: Hvers vegna
eru svo fáir þeirra, sem skrifa fyrir börn,
taldir „þjóðkunnir rithöfundar"? Hvort
sem það er orsök eða afleiðing er hitt
víst, að úr hópi þeirra, sem skrifa fyrir
börn aðallega, hafa fáir einir komizt í
tölu fremstu rithöfunda. Það má og við-
urkenna að fátt eitt hefur verið gert til
þess að örva höfunda til þess að skrifa
fyrir börn. Kannske er það kærleiksverk
að skrifa fyrir börn á íslandi?
Ekki má svo tala um íslenzka rithöf-
unda, sem skrifað hafa fyrir börn, að ekki
sé minnzt á nokkra þeirra, sem hæst ber.
Þar verður að sjálfsögðu efsta nafn á
lista Jón Sveinsson, Nonni (1857-1944),
sem skrifaði sínar bækur að vísu ekki á
íslenzku, en bækur Nonna eru samt sem
áður nógu íslenzkar til þess að við getum
eignað okkur þær. Nonna-bækurnar eru
nú sígildar barnabækur og þýddar á
fjöldamargar tungur enda fara þar sam-
an skemmtilegar frásagnir og lifandi lýs-
ingar.
Sigurbjörn Sveinsson (1878-1950) er
annar listamaður, sem náð hefur að sam-
eina einfalda og tæra frásögn og skín-
andi fallegt mál. Lengi vel hafa sögur
hans verið uppseldar, en hafa nú komið
út i myndarlegu ritsafni. Nauðsynlegt er
að gefa þær út í smærra broti með stærra
letri fyrir yngstu lesendurna.
Stefán Jónsson (1905-1960) skrifaði
raunsæjar og skemmtilegar barnasögur
og má segja að hann hafi töluverða sér-
stöðu innan íslenzkrar barnabókaritun-
ar að því er varðar efnisval og meðferð.
Marga fleiri rithöfunda má nefna, sem
skrifað hafa góðar barna- og unglinga-
bækur, t. d. Jennu og Hreiðar Stefánsson,
sem skrifað hafa sínar bækur í samein-
ingu, Ármann Kr. Einarsson og Ragn-
heiði Jónsdóttur, sem öll hafa skrifað á
þriðja tug bóka. Einnig ber hér að nefna
Gunnar M. Magnúss, Stefán Júlíusson,
Jón Kr. ísfeld, Margréti Jónsdóttur,
Hannes J. Magnússon, Eirík Sigurðsson,
37