Samvinnan - 01.11.1974, Blaðsíða 17
Ur slægðum og hausuðum kol-
munna. Fiskholdið sjálft er
einnig mun dekkra útlits en
hold af þorski eða ýsu. Þetta er
talinn galli, þegar gerðir eru
iskstautar eða skammtar úr
niarningsblokkum. Þess vegna
hafa verið gerðar tilraunir til
aö hleikja eða lýsa kolmunna-
marninginn með ýmsum að-
ferðum, sem ekki verða raktar
her- Frekari tilraunir með
Pvott á kolmunnamarningi og
geymslu á honum í frosti fara
uú fram i Rannsóknarstofnun
iskiðnaðarins, og sýni hafa
verið send til íslenzku fiskverk-
smiðjanna vestan hafs. Fyrstu
viðbrögð þeirra gefa til kynna,
að kolmunnamarningur sé mun
akara hráefni en þorskmarn-
lngur, þó að bragðið sé nokkuð
gott.
• fiskvinnsluvélum
þarf AÐ breyta
Það hefur þótt galli varðandi
iramleiðslukostnað, hvað kol-
ruunninn er lítill, og margir
iskframleiðendur hafa látið
ugfallast af þeim sökum. Aug-
Jóst er að nota verður vélar til
Pess að hausa kolmunnann og
® ægja hann og ef með þarf
aka hann. Að minnsta kosti
veir evrópskir framleiðendur
U'kvinnsluvéla hafa náð um-
alsverðum árangri í að breyta
velum sínum, svo að hægt sé
a® nota Þær í þessum tilgangi.
Norðmenn gerðu umfangs-
nhklar tilraunir á vélflökun ár-
1973. Árangur þeirra virtist
enda til þess, að flökun væri
e ki eins hagkvæm og marn-
lngsvinnsla.
Fiökunar- og roðflettivélar
yvir þennan fisk virtust þurfa
^uhurbóta við, sérstaklega voru
a köst vélanna fremur lítil.
ausunar- og slægingarvélar
?!u orðnar betur þróaðar.
ausinn er skorinn af og kvið-
arvolig er algjörlega hreinsað
eð sérstökum kvarnarstein-
rn, burstum og vatnsspraut-
m' har með fjarlægist bæði
varta kviðarhimnan og nýrað
'oloðhryggurinn)
** hessa hreinsun má setja
s inn i gegnum marningsvél
n frekari aðgerðar.
* SALTAÐUR kolmunni
°G HERTUR
Hausaður og slægður kol-
urmi hefur verið pækilsalt-
, Ur og hugmyndin er að
fi ^ann 1 ..kolmunnasalt-
J, .' Saltaður kolmunni er
„nl(! osvipaður á bragðið og
aitfxskur, en trefjaminni og
v mm 1 honum gætu orðið al-
J egur Salli í augum væntan-
ia kaupenda. Einnig er ver-
að þurrka hausaðan og
slægðan kolmunna i skreið, og
er hugmyndin að kynna bráð-
lega bæði saltaðan kolmunna
og eins skreiðarverkaðan fyrir
viðeigandi söluaðilum hérlend-
is.
í Noregi hafa verið gerðar
tilraunir til að framleiða
hunda- og kattamat og fiska-
fóður úr kolmunna. Báðar þess-
ar afurðir eru sagðar sérstak-
lega góðar, en þarna virðist þó
fremur illa farið með gott mat-
arhráefni.
Kolmunninn er einnig sagð-
ur sérstaklega gott hráefni í
fiskmjöl til manneldis. Enginn
efast um ágæti fiskmjöls til
manneldis sem næringarefna-
gjafa, en enn þá virðist samt
enginn raunverulegur markað-
ur vera fyrir slíkt manneldis-
mjöl.
O MIKILSVERÐASTA FISK-
TEGUND NORÐUR-
ATLANTSHAFS?
Af framansögðu má ljóst
vera, að kolmunninn gæti orðið
ein af allra mikilvægustu fisk-
tegundum Norður-Atlantshafs-
ins. Enn er reyndar óljóst um
markaðinn fyrir hann, og kol-
munnamarningur verður lík-
lega aldrei álitinn jafngóður
ýsu- og þorskmarningi. Litur-
inn mun verða dekkri og
geymsluþolið minna. Þó má
benda á, hve Alaska-ufsinn
hefur náð sterkri fótfestu á
ameríska markaðnum. Það
virðist sem sagt vera rúm fyrir
fiskafurðir, sem ekki eru hefð-
bundnar á þessum markaði,
enda þótt litið sé á þær sem
verri að gæðum. Vegna skorts
á þorski mun verða leitað að
einhverju, sem komið getur í
staðinn, og þar getur kolmunn-
inn gegnt mikilvægu hlutverki.
Það tekur alltaf nokkurn
t.íma fyrir fiskverzlun heimsins
að venjast nýjum fisktegund-
um, og svo mun sjálfsagt verða
um kolmunnaafurðir. En rétt
er að hafa í huga, að ýmissa
breytinga er að vænta á fram-
boði algengustu fisktegunda á
næstu árum. Fer það að sjálf-
sögðu mikið eftir því, að hvaða
niðurstöðu hafréttarráðstefna
Sameinuðu þjóðanna kemst.
Fiskverkendur og fiskverzlun
virðist þurfa að taka sifellt
meira tillit til ákvarðana fiski-
fræðinga og lögfræðinga á
ýmsum alþjóðaráðstefnum.
„Kvótaveiðar" og veiðibönn
eru samþykkt, án tillits til
þess, hvort nokkuð geti komið
í stað bess, sem bannað er. Við
íslendingar þurfum því alveg
sérstaklega að hyggja að
framtíðarverkefnum fyrir hinn
velbúna veiðiflota okkar og
þróaða frystiiðnað.
Úrelt lífsviðhorf
Við lifum á sérstæðum tíma. Maðurinn getur óhemju miklu
meira og fleira en svosem fyrir öld. Tæknin veitir honum
geysi-aukna möguleika — og möguleikar eru freisting.
Áður vorum við dygðugir af skorti á freistingum. Nú erum
við farnir að syndga hressilega.
Og hina nýju möguleika hefur maðurinn notað mest til að
breyta umhverfi sínu stórlega og oftast fyrirhyggjulaust, en
það þýðir að hann er sjálfur breyttur, því umhverfið er partur
af sálarlífi hans, honum sjálfum.
Samt heldur hann áfram að hugsa á sama hátt og áður.
Jafnvelþótt lífsskilyrðin hafi breyst til muna og hann sjálf-
ur hafi breyst til muna lítur hann á lífið og heiminn einsog
áður.
Ýmiskonar stórháskaleg vandamál verða beinlínis til vegna-
þess allt hefur tekið breytingum nema aðeins þetta sem við
verðum að kalla lífsviðhorf mannsins eða útsýn hans yfir
lífið.
Til að mynda: Óskaplegar framfarir í samgöngum og sam-
skiptum knýja mannkynið til að búa í svo nánu sambýli að
kalla má að jörðin sé öll orðin að einu litlu þorpi. Þannig
er það neytt til að læra að rækja frið — ellegar farast. Sam-
timis er lífsviðhorf manna rígbundið af þeirri tilfinningu sem
því fylgir að búa saman í einangruðum byggðum þarsem hver
einstaklingur hugsar mest um farsæld sína og sinna og lætur
þar við sitja.
Annað dæmi: Maðurinn hefur breytt umhverfi sínu svo
heiftarlega og sett af stað í því svo volduga krafta að hann
á í náinni framtíð á hættu að tortíma sjálfum sér. En jafnvel
eftirað hann hefur uppgötvað hættuna heldur hann baki
brotnu áfram að spilla umhverfinu. Sala á bílum hefur til að
mynda ekki minnkað þótt sannað sé að þeir mengi loftið
stórlega. Þvert á móti seljast bílar betur en áður.
Lífsútsýn mannsins er úrelt.
Gamla viðhorfið er í kjarna sínum „hetjan sem sigrar“,
og hinn alheimslegi bissnissmaður sem verslar við guð og
menn. Hann kaupir því við guð sinn að vera góður strákur
svo guð sendi hann ekki til helvítis og þess á milli er hann
að keppa við alla aðra um alla skapaða hluti milli himins
og jarðar.
Hve „hetjan sem sigrar“ er mikið ídeal meðal fólks sjáum
við glöggt á því hve allskonar keppni er vinsæl skemmtan,
ekkert jafnast á við keppnina í því efni. í reyfurum, í kvik-
myndum, á íþróttuleikvanginum er „hetjan sem sigrar“ aðal-
atriði málsins.
En það er einmitt þessi „hetja sem sigrar“ sem er að fara
með tilveru mannanna norður og niður.
Stríð væri ekki í heiminum ef ekki stæðu smástyrjaldir alla
tíð í hugum manna.
Vegna „hetjunnar sem sigrar" og hinna lágkúrulegu biss-
niss-sjónarmiða í móral og trú er allur heimurinn vígvöllur.
Bissniss-sjónarmiðin eru styrjaldarættar, því þú verslar til að
græða, og gróði og sigur er í rauninni sama tóbakið.
Þessi viðhorf eru úrelt. Önnur þurfa að koma.
I staðinn fyrir hetjuna og bissnissmanninn þurfum við
„þann sem tekur þátt í“, þ. e. með gamaldags orðalagi: bróð-
urinn. Okkur vantar mannshugsjón sem miðar að því AÐ
VERA MEÐ og TAKA ÞÁTT í því sem gerist — mann sem
getur hugsað sér að gefa fremuren græða og hjálpa fremur-
en sigra.
Svo er nú komið að ekkert er lengur hægt að sigra nema
sjálfan sig. Mennirnir eru orðnir of nálægir hver öðrum til
að geta sigrað í baráttu. ÖII stríð, einsog heimurinn er nú,
enda með því að allir tapa.
Verði þeim að góðu sem þannig vilja halda áfram!
17