Samvinnan - 01.08.1968, Blaðsíða 70

hafa allt flott og glæsilegt. Sú
breyting ætti að verða höfuð-
viðfangsefni samvinnumanna
næstu árin. Ég tek sem dæmi,
að félögin gætu gefið viðskipta-
mönnum kost á að kaupa vör-
ur í stærri heildum gegn stað-
greiðslu. Það gæti sparað bæði
umbúða- og afgreiðslukostnað.
Heyrzt -hefur að S.Í.S. hafi
fækkað starfsmönnum um
13%. Það er spor í áttina. En
hvað um tímaritið Samvinn-
una? Er hún ekki flottasta
tímarit landsins, prentuð á
sveliþykkan glanspappír? Má
ekki spara þar? Mér dettur í
hug, að hugsunarháttur þjóð-
arinnar sé eitthvað að breyt-
ast. Við erum nýbúin að kjósa
forseta. Við áttum um að velja
glæsilegan heimsmann, full-
þjálfaðan í veizluhöldum og
samkvæmislífi, veraldarvanan
sendiherra, en hins vegar hæg-
látan hámenntaðan vísinda-
mann, sem varið hafði starfs-
kröftum sínum til rannsókna
á sögu okkar og þjóðlegri
menningu. Tveir þriðju hlutar
þjóðarinnar völdu þann, sem
bar minni ytri glæsileik í
starfsferli.
Ég þakka þér, ritstjóri góður,
fyrir síðustu grein þína í Sam-
vinnunni. Ég er þér sammála
um það, að bókmenntir eru
mikilsverðastar til þess að
varðveita sérstæða, þjóðlega
menningu. Þær einar blíva,
þegar önnur fjölmiðlunartæki,
svo sem kvikmyndir og sjón-
varp og útvarp, hverfa okkur
eins og gusturinn, sem þýtur
hjá. Þessi hverfulu tæki ættu
umfram allt að styðja þjóðleg-
ar bókmenntir og vekja á þeim
athygli. Vel færi á að kvik-
mynda og sýna í sjónvarpi og
lesa í útvarpi snilldarverk eldri
og yngri, en þá verður að gera
það af list, sem eykur á þeim
skilning.
Hvers vegna flytur útvarpið
okkur, dreifbýlismönnum, ekki
vinsælustu leikrit Þjóðleikhúss-
ins og Leikfélags Reykjavíkur,
þegar þau hafa gengið sér til
húðar í höfuðstaðnum?
Sigurður Nordal hefur ritað
um órofið samhengi í íslenzk-
um bókmenntum og menningu
og gert okkur ljóst, að það hef-
ur varað frá landnámsöld. í
grein þinni minnist þú á tvo
nútímahöfunda, sem mér virð-
ist að segi sig úr lögum og ætt-
artengslum við allar íslenzkar
bókmenntahefðir og rjúfa sam-
hengið, sem flestir viðurkenna
með Nordal. Þessir höfundar
eru Guðbergur Bergsson og
Steinar Sigurjónsson. Mér virð-
ist þú telja þá góða höfunda,
sem ættu skilið mikla viður-
kenningu. Þar er ég á gagn-
stæðri skoðun. Ég hef reynt að
lesa nýjustu bækur beggja, en
hent þeim frá mér hvað eftir
annað í réttlátri reiði. Ég hef
talað við marga hér nyrðra,
sem hafa sömu sögu að segja.
Báðir þessir höfundar leggja
aðaláherzlu á það að þver-
brjóta allar stílreglur, forðast
létt mál og ljósa frásögn og
einfalda. Megin-árátta þeirra
er að rita afkáralega og hrúga
saman grófum smekkleysum.
Er þetta það sem koma skal?
Á þverbrestur að koma í bók-
menntasamhengið? — Ég verð
að viðurkenna, að í metsölu-
bókinni eru þó til góðar setn-
ingar og vel sagðar, jafnvel
heilar blaðsíður, þar sem höf-
undurinn kemur til sjálfs sín
og sviptir af sér úlpu afkára-
leikans.
Mér virðist hins sama gæta
í öðrum listgreinum. Löngun
til að brjóta samhengið við
gamlar erfðir. Atómskáldin,
sumhver, kasta ekki aðeins
stuðlum og höfuðstöfum, held-
ur einnig skáldlegri meðferð
efnis, leggja áherzlu á að vera
sérkennilega afkáralegir. Eng-
an þekki ég, sem kann atóm-
ljóð utanbókar, svo nokkru
nemi.
Málverk og teikningar nútím-
ans virðast stundum meira í
ætt við frumteikningar barna
og hellisristur frummanna en
málverk Ásgríms og Kjarvals
eða þjóðsagnamyndir Muggs.
— Sumar standmyndir sýnast
mér óskiljanlegt járnarusl og
ekkert í ætt við höggmyndir
Einars Jónssonar.
Fleira mætti telja til, þar sem
nútíminn er að brjóta af sér
sem allra flestar fornar hefðir,
rjúfa samræmið við fortíðina.
Vill nú ekki Samvinnan ræða
þessi mál i næstu heftum?
Virðingarfyllst
Jón Sigurffsson.
Herra ritstjóri:
í öðru hefti Samvinnunnar
þetta ár gerði ég athugasemd
við grein, er Magnús T. Ólafs-
son fyrrverandi ritstjóri Þjóð-
viljans hafði skrifað í tímarit-
ið um Vietnam. í grein sinni
vitnaði hann til ýmiss konar
heimilda eftir því, sem hent-
aði málefninu. Ekki kom yfir-
leitt annað fram, en heimildir
væru tilfærðar af höfundinum
sjálfum.
Á einum stað vitnaði Magnús
beint í endurminningabók
Eisenhowers fyrrverandi
Bandaríkjaforseta, nefndi nafn
hennar og blaðsíðutal þar sem
heimildina væri að finna og
sagði með eigin orðum:
„Eisenhower fyrrverandi for-
seti skýrir svo frá,“ o. s. frv.
Undirritaður hafði lesið bókina
og veitt því athygli, að hér var
freklega brenglað málum, til-
færð orð forsetans tekin úr
sambandi og tengd öðrum mál-
um og felldir niður setninga-
hlutar í þeim auðsæja tilgangl
að villa mönnum sýn. Ég met
slíkar vinnuaðferðir að verð-
leikum og lét það í ljósi í at-
hugasemd í „bréfi til ritstjór-
ans“. Magnús svarar þessu í
síðasta hefti Samvinnunnar.
Færir hann þar sér til afsökun-
ar, að hann hafi skrökvað því
í grein sinni að heimildina hafi
hann úr bók Eisenhowers og
hafi þar verið milliliður, sem
hann hafi tekið í góðri trú.
Svo traustum fótum þykist
hann nú standa með slíkum
vinnubrögðum, að hann þen-
ur út fjaðurhaminn og hrópar:
„Ég lýsi því Þóri Baldvinsson
ósannindamann að því, að ég
hafi falsað orð Eisenhowers í
einu né neinu.“
Þar með hefur hinn djarfi
rökhugsuður Magnús T. Ólafs-
son talað. Hví skyldi hann bera
ábyrgð á eigin skrifum? Hvað
varðar hann um réttmæti
heimilda? Hefur hann ekki
skrifað hundruð greina um al-
þjóðamál í 20 ár eins og hann
upplýsir af lítillæti sínu?
O-jæja. — Aumingja mað-
urinn! Eða væri kannski sönnu
nær að segja: Aumingja þjóð-
in? Þórir Baldvinsson.
66