Samvinnan - 01.08.1981, Blaðsíða 33

látið skáldskap sinn og rit-
störf sitja í fyrirrúmi fyrir
öllu öðru, — eins og margir
ókunnugir munu hafa gert
sér í hugarlund, — mundi
ekki hafa mátt saka hana
um að liggja á liði sínu.
Eins og allar ástæður henn-
ar voru, má kalla það hreint
undur, hverju hún kom í
verk. Til samanburðar er
ekki ófróðlegt að benda á
æviferil og aðstæður Torf-
hildar Þ. Hólm, af því að
hún er eina islenzka skáld-
konan á undan Huldu, sem
mikið liggur eftir. Frú Torf-
hildur varð ekkja eftir eins
árs hjúskap, var barnlaus
og gat löngum komið því
svo fyrir, að hún helgaði
skáldsagnagerðinni mestu
af tíma sínum og miklu
starfsþreki.
• Sat í rúminu og skrifaði
Vonandi kemur engum sú
fjarstæða til hugar, að þess-
ar bláberu staðreyndir séu
hér taldar fram til þess að
gefa í skyn, að skáld og rit-
höfunda eigi að meta eftir
afköstum og bækur eftir
vöxtum eða þeim skilyrðum,
sem höfundar þeirra áttu
við að búa. Bækur hafa sinn
dóm með sér, eftir því
hvernig þær eru, með hvaða
móti sem þær eru til komn-
ar. Það væri út af fyrir sig
mikið mál, ef ,verðleggja‘
skyldi allar bækur Huldu,
kvæði fyrir kvæði og sögu
fyrir sögu, en vafasamt, að
nokkurum lesanda væri
greiði gerður með því. Enda
er það miklu minna, sem
fyrir mér vakir að gera í
þessu litla rissi: að skyggn-
ast eftir huldukonunni
sjálfri bak við bækurnar.
Það er trúa mín, að með
þvi að rekja einstaka þætti
í fari hennar sem rithöf-
undar mega ekki einungis
komast nær skilningi á
skáldritum hennar sjálfrar,
bæði í heild og hvers um
sig, — heldur verða nokkurs
vísari um eðli skálda og
skáldskapar yfirleitt. Og frá
þessu sjónarmiði er vissu-
lega ástæða til þess að
spyrja einna fyrst, hvernig
hún hafi getað komið því
við að leggja svo mikla
Til Huldu
----Þú gleðst eins og hjartað sjálft þér segir
og syngur með náttúrubarnsins rödd,
þú vilt, að þig leiði listanna vegir
til Ijóssins áttar, — til þess ertu kvödd.
Dalasvanninn með sjálfunna menning,
sólguðnum drekkur þú bragarskál,
með átrúnað fastan í ungri sál
á afls og kærleiks og fegurðar þrenning.
— Þú leitar að samhljóm í söng og óði
og setur þér markið fjarlægt og hátt;
þó enn nái skeytin of skammt og lágt,
til skotmiðs þú stefnir í hverju Ijóði.-
Svo framastu’ af sjálfsdáð í frónskri menning,
frjáls og þó bundin í stílsins skorðum,
með fleiri hugsunum, færri orðum,
með form og snið eftir listanna kenning.
— Svo opnast þín sjón eina sorgarnótt
fyrir sól þeirri’, er aidrei hverfur í æginn;
og upp frá því þráirðu eilífðardaginn
með Edenlífsins síunga þrótt.
Þá snýrðu þér inn — að þeim æðra heimi;
augu þín skyggnast í draumanna geimi
og alls staðar sérðu, að líf er og Ijós,
við Iínskarir dauðans, — í hrímgluggans rós.
Þig hryllir við fegurð, sem hjúpar, hvað spillt er,
þú hatar þann kraft, sem vinnur, hvað illt er,
og finnur, að kærleikans eðli innst
er ást til þess góða, hve lágt sem finnst.
Þá ferðu að elska höfund þíns hjarta;
þá hækkar þitt mark — yfir sólina bjarta;
og andi þinn játast ódáins-kenning
um almáttka, fórnandi, skapandi þrenning. —
Kom fljótt, kom fljótt yfir brúna, sem byggir
þér braut til marksins — og sigur þér tryggir.
Drekktu af geislunum, dalarós, —
en dyldu þig ei, hver skóp þeirra Ijós.
Þá festist þitt útsáð í akursins skaut
og yngir upp dalsins lautir og hóla.
Þá lifirðu’ í framtíð — með fölnað skraut,
fyrsti gróður vors nýjasta skóla.
Einar Benediktsson.
33