Samvinnan - 01.10.1981, Blaðsíða 23

Hús Steingríms við Thorvaldsensstræti, til vinstri, þar sem nú er Landssímahúsið. Gluggarnir
tveir lengst til vinstri á efri hæð voru á vinnustofu skáldsins. Myndin er tekin 1925.
Steingrímur
Thorsteinsson
áttræður
Hann auðgaði
íslenskar menntir
flestum
samtíðarhöfundum
meira.
úrval seni Hannes gerði af frumortum og
þýddum ljóðmælum Steingríms og út
kom 1973.
Ekki má láta undan falla að geta um
kjarnyrðasmíð Steingríms sem hann
stundaði af mikilli list, — sú kveðskapar-
grein kallast á erlendu máli epígrömm.
Sem dæmi má taka In ek og viðkvæmni:
Hjarta mittstælist við stríð,
þó stenst á hvað vinnst og livað tapasl.
Það sem mitt þrek hefur grælt,
það hefur viðkvæmnin misst.
Ymsar ferskeytlur skáldsins hafa orðið
langlífar, ekki síst háð- ogádeiluvísur:
Lastaranum líkarei neitt,
lætur hann ganga róginn.
Finni hann laufblað fölnað eiit,
þá fordæmir hann skóginn.
Eða þessi:
Meðoflofi teygðuráeyrum varhann,
svo öll við það sannindi rengdust.
En ekki um einn þumlung hann vaxa
þó vann:
Það voru aðeins eyrun sem lengdust.
• Auðgaði íslenskar menntir
Þýðingar Steingríms Thorsteinssonar í
hundnu máli og lausu voru ekki síðri
skerfur til bókmenntanna en hinn
frumorti kveðskapur. Auk þess sem fyrr
var getið ber að telja Lear konung eftir
Shakespeare, ljóð eftir Byron, Goethe og
Schiller, svo fáein stórskáld séu nefnd.
Ymsar sögur og ævintýri þýddi hann, síð-
ast Ævintýri H. C. Andersen sem allir
þekkja og komið hafa út ntargsinnis.
A efri árum naul Steingrímur almennr-
ar hylli og viðurkenningar. Hann lifði
mjög reglubundnu lífi, stundaði kennslu,
orti og þýddi, en ekki tók hann þátt í
opinberri umræðu að öðru leyti, skrifaði
til að mynda lítið í blöð og var að því leyti
ólíkur ýmsum skáldbræðrum sínum í
samtíðinni, svo sem Gröndal og Matthíasi.
Axel sonur Steingríms hefur brugðið upp
lifandi mynd af heimilishögum föður síns
síðustu árin í ritgerð sem nefnist Silfur-
hærur og var prentuð í tímaritinu Rökkri,
svo og í fimmiu útgáfu ljóðmæla skálds-
ins.
Steingrímur Thorsteinsson andaðist í
Reykjavík 21. ágúst 1913. Hann var
kvaddur með viðhöfn, en yngri mönnum
duldist ekki að hið látna skáld var af
annarri öld og stund hans löngu liðin hjá.
Sigurður Guðmundsson síðar skóla-
meistari ritaði eflirmælagrein um skáldið
(endurbirt í Heiðnum hugvekjum og
mannaminnum) og víkur að því að hann
hafi „tignað að nokkru aðra guði en
yngstu skáld vor og menntamenn. Hann
hélt alla ævi tryggð við gamla tímann og
þær stefnur sem fastast orkuðu á hann
á námsárum hans.“
Hugmyndaheimur sá sem skáldskapur
Steingríms er vaxinn af, ídealisminn,
þokaði um sel fyrir framsókn raunhyggj-
unnar. Þess vegna hlaut skáldið þau örlög
að vera um hríð í minni metum haft en
verið hafði í samtíðinni, enda er við slíku
að búast um þjóðskáld. Við það bættist að
menn fóru að setja fyrir sig braglýli í
skáldskap hans, og því var líka haltlið
fram að hann væri óvíða frumlegur. En
Ijóð hans lifðu á vörum þjóðarinnar, og að
því stuðlaði hve tónskáld leituðu tíðum lil
þeirra í sönglagagerð, auk þess sent
Steingrímur hafði kveðið marga
söngtexta. Þannig gegndi skáldskapur
hans sérstöku hlutverki í skemmtanalífi
landsmanna.
A efstu árum Steingríms ritaði austur-
rískur fræðimaður, ). C. Poestion að
nafni, bók um skáldið. í heiti bókarinnar
er Steingrímur auðkenndur svo að hann
sé Kulturbringer, þ.e. menntamiðlandi.
Vel hæfir skáldinu sú einkunn. Hann auð-
gaði íslenskar menntir flestum samtíðar-
höfundum meira. Á öllum þeim sviðum
bókmennta þar sem hann lét til sín taka
liggja eftir hann sígild verk: í kveðskap af
ýmsu tagi, þýðingum í bundnu máli og
lausu. Steingrímur Thorsteinsson var
einn aí helstu fröfnuðum nýrrar vakning-
ar með þjóðinni á þeirri öld sem eldar
bjartsýninnar voru enn ófölskvaðir í
Norðurálfu. Islensk þjóðmenning á slík-
um manni margtaðþakka. ♦
23