Samvinnan - 01.10.1981, Blaðsíða 37

nn
kaupmannaverzlun á Patreks-
firði og vegna mikillar
fjárkreppu eftirstríðsáranna
fyrri.
Augljóst er, að þetta félag
hafði aldrei úr miklu að spila
og varð að byggja allt á
samheldni og dugnaði félags-
mannanna.
Þó svona færi fyrir þessu
fyrsta kaupfélagi á svæðinu,
létu íbúar Rauðasandshrepps
ekki deigan síga, heldur
stofnuðu enn félag um sam-
vinnuverzlun, Kaupfélag
Raiiðasands og enn með að-
setri á Eyrum.
Þetta nýja kaupfélag opnaði
þar sölubúð. Stóð svo tram til
1933. Þá var verzlunin flutt
heint í Rauðasandshrepp og
staðsett að Hvalskeri. Aðsetur
kaupfélagsins var svo þar, þar
til það sameinaðist Kaupfélagi
Vestur-Barðstrendinga á s.l.
ári.
Sérstakt samvinnufélag,
Sláturfélágið Örlygur, \ar
stofnað af mönnum í Orlygs-
höfn og útvíkum Rauðasands-
ln epps, með aðsetri að Gjögr-
um í Orlygshöfn.
Á þeim tíma byggðist þessi
skipting verzlunarsvæðanna í
Rauðasandshreppi fyrst og
fremst á mjög erfiðum sam-
göngum innan hreppsfélags-
ins. Sjórinn var útvíkna-
mönnum brunnur bjargræðis
og samgönguleið milli byggð-
arlaga.
Slálurfélagið Örlygur starf-
arenn, en í undirbúningi erað
félagið sameinist Kaupfélagi
Véstur-Barðstrendinga.
A þessum árum kaupfélag-
anna voru íbúar Barðastrand-
arhrepps mjög einangraðir.
Þaðan var torleiði til annarra
byggðarlaga. Vegir voru
slæmir: yfir erfið fjöll að fara
ogófærð oft mikil á vetrum.
Barðstrendingar höfðu
löngum haftverzlunsína mesta
við Flatey á Breiðafirði og
voru félagar í kaupfélaginu
þar, eftir að það var stofnað.
Þeii' verzluðu þó alltaf nokkuð
við Patreksfjörð.
Oft var erfill að sækja verzl-
un til Flateyjar um slæma sjó-
leið.
Eg lel vafalaust, að verzl-
u n a raðs taða B a rðs tren d i nga
hafi verið erfiðust á sunnan-
verðum Vestfjörðum.
Þeim opnaðist því nýr
heimur, ef svo mætti að orði
komást , þegar þeir fengu ak-
vegasamband við Patreks-
fjörð.
Eftir það stofnuðu Barð-
strendingar fijótlega deild í
Kaupfélagi Patreksfjarðar og
verzlun og viðskipti þeirra
fluttistá Patreksfjörð.
Þetta varð lil þess að upp-
bygging efldist í Barða-
strandarhreppi á áratugunum
1950 til 1960 og vakti bjartsýni
og framfarahug.
Hallað hafði mjög undan
fæti hjá Kaupfélagi Flateyjar
um þetta leyti. Kom þar margt
til. Minnkandi búseta í Breiða-
fjarðareyjum og minnkandi
verzlun við landhreppana,
Barðastrandahrepp í Vestur-
Barðastrandarsýslu og Múla-
hrepp og Gufudalshrepp í
Austur-Barðastrandarsýslu.
Ibúar þessara hreppa beindu
verzlun sinni bæði lil Patreks-
fjarðar og Króksfjarðarness
ef lir að akvegasamband komst
á um þessar byggðir.
Samvinnuverzlunin í Flatey
var því í hættu ogerfilt um vik.
Horfið var að því ráði að kaup-
félag Patreksfjarðar ræki þar
verzlun, sem það gerði um
tíma. Því varð þó fljótlega að
hætta vegna tapreksturs.
Kaupfélag Króksfjarðar
mun vera elzta samvinnufé-
lagið á sunnanverðum Vest-
fjörðum. Þetta kaupfélag hefir
ætíð rekið gróskumikið sam-
vinnustarf um alla Austur-
Barðastrandarsýslu.
• Aðeins fyrir „fólkið”
Á Patreksfirði hefir, frá því
að ég man fyrst eftir, verið all
stór kjarni samvinnumanna,
sem af hugsjón studdi þá
stefnu. Eg var svo heppinn að
fá að alast upp og þroskast í
hópi þessara ágæLu félags-
hyggjumanna.
Þessir menn höfðu haft
verzlun sína við Kaupfélag
Rauðasands, þar til það flulti
starfsemi sína að Hvalskeri
1933.
Þeir fóru þá fijótlega að
huga að því, að stofna til sam-
vinnuverzlunar á Patreksfirði.
Aðstæður allar voru þó
mjög erflðar. Má segja að alli
hafi skort til þess, að hægt væri
að hrinda þessu ináli í fram-
kvæmd: fjármagn, aðstöðu og
reynslu.
Á staðnum ríkti einokunar-
aðstaða kaupmannsins og úi-
gerðarmannsins, sem var ein
og sama persónan. Hann átti
allar lóðir og lendur og þoldi
engum að aðhafast neitt á sínu
áraluga gamla yfirráðasvæði.
Mér er nær að halda, að
óvíða hafi félagshyggjumenn
og harðsnúnir einstaklings-
37