Samvinnan - 01.10.1981, Blaðsíða 44

Samvinnu-
starf á
sunnanverðum
Vest-
fjörðum
Ef viðhalda á byggð á
Vestfjörðum, sem
vafalaust er þjóðar-
hagur, verður að búa
svo að íhúunum, að
þeir hafi lífskjör á við
aðra landsmenn.
þátt í atvinnuuppbyggingunni
í Ijórðungnum, bæði við sjó og
ísveil.
Astæða er lil að þessi athug-
un verði falin hlutlausum
aðila, með sérþekkingu í mál-
efnum dreifbýlisins.
Fjárskortur hefur frá byrj-
un háð öllum kaupfélögunum
á Vestfjörðum. A þessu hefur
þó meira borið og meira á það
reynt á síðustu árunt, á dögum
velmegu nar og velsældar.
Kaupfélögin hafa haft mjög
lítinn aðgang að lánastofnun-
um lil eigin uppbyggingar
heima í héraði.
Þetta hefir þó nokkuð
breytzt síðustu árin, með
tilkomu Samvinnubanka Is-
lands h.f. og þeirri byggða-
stefnu, sem rekin hefur verið
undanfarin ár.
Afl kaupfélaganna lil þess
að standa undir fjárfestingum
dýrrar uppbyggingar hefur
verið það lílið, að af fram-
kvæmdum hefir ekki orðið.
Vestfirðingar eru því langt á
eftir í þjónustu við almenning,
ekki sízt í verzlun. Þetla vekur
athygli þeirra sem ferðast um
landið.
Hvergi í fjórðungnum er til
nýtt verzlunarhús, sem full-
nægir kröfum tímans, nema
e.t.v. íTálknafirði.
Allt verður þetta til þess að
veikja búsetu í fjórðungnum.
Ef viðhalda á byggð á Vest-
fjörðum, sem vafalaust er
þjóðarhagur, verður að búa
svo að íbúunum, að þeir hafi
lífskjör á við aðra landsmenn.
Fiskveiðar og fiskverkun í
fjórðungnum er afgerandi
þjóðarnauðsyn.
Vestfjarðamiöin eru á við
gullnámur og olíulyndir og
þau verða bezt og ódýrast nýtt
frá vestfirzkum byggðum.
Því er það, að þeir sem í
stríðinu standa og búa á mörk-
um hins byggilega heims, eins
og svo oft er svo „spaklega
sagt”, verða að fá nokkra um-
bun starfa sinna.
Engin goðgá er að láta sér
detla í hug, að byggðastefnan
yrði lálin ná lil þess að styrkja
byggingu ýmissa þjónustu-
mannvirkja, svo sem verzl-
unarhúsa o. fk á Vestfjörðum
og öðrum dreifbýlisstöðum,
sem svipað er ástatt um.
Framkvæmdastofnun ríkis-
ins mun hafa fengið enskan
sérfræðing lil þess að gera út-
tekt á stöðu verzlunar á Vest-
fjörðum fyrir nokkrum árum.
Um þetta mál hefur lítið
heyrzt síðan úr þeim herbúð-
um.
Röng verðlagsákvæði,
samhliða mikilli verðbólgu,
hafa valdið miklum erfið-
leikum hjá dreifbýlisverzlun-
inni. Þessi vandi er mestur hjá
minnstu og afskekktustu
kaupfélögunum. Þessu verður
að breyta. Það er misskilning-
ur að þrengja svo að þessum
fyrirtækjum, að þau geti ekki
veitt lágmarks þjónustu. Það
stríðir á móti vilja fólksins.
Finna verður leið lil leiðrétt-
ingar án þess að það valdi
hækkuðu vöruverði.
• Sameining samvinnu-
manna
Þetta er nú þegar orðið of
langt. Mig langar samt til þess
að lokum að ræða málefni
kaupfélaganna í Vestur-Barð-
astrandarsýslu.
Ibúar sýslunnar eru rúm-
lega 2000 manns. Þar af býr
röskur hehningur á Patreks-
firði. A svæðinu hafa starfað
fimm kaupfélög og sex fram til
1950.
Forustumenn kaupfélag-
anna hafa löngu gert sér grein
fyrir því, að þessar smáu ein-
ingar voru komnar úr
sambandi við þróun síðustu
áratuga. Nauðsynleg væri
samvinna þeirra allra til þess
að vinna að lausn sameigin-
legra vandamála.
Lengi vel hefir þó verið erf-
iu um vik. Einangrun, ein-
staklingshyggja og rígur milli
byggðarlaga var erfiðast við að
fást.
Eftir því sem árin hafa liðið
og samskifti orðið meiri, hafa
menn náð betur saman og
ýmsum misskilningi hefur ver-
iðeytt.
A árinu 1970 var gerð alvar-
leg tilraun til þess að sameina
kaupfélögin á svæðinu um
lausn vandamálanna og tengja
þau nánari samstarfsböndum.
Þann 28. október það ár var
haldinn fundur í Tálknafirði
um þessi mál.
Fundinn sátu fulltrúar frá
þremur stærstu kaupfélögun-
um: Kaupfélagi Tálknafjarð-
ar, Patreksfjarðar og Arn-
firðinga.
Málin voru mjög ítarlega
rædd á þessum fundi og urðu
menn sammála um lausn
þeirra í höfuðdráttum.
Samþykkt var mjög stefnu-
mótandi ályktun á fundinum.
Deilt var þó um ýmis atriði,
svo sem staðsetningu á sam-
eiginlegri vöruskemmu,
byggingu sláturhúss o. fl.
Hrepparígur og ímyndaðir
hagsmunir einstakra kaupfél-
aga og byggðarlaga mun hafa
valdið þessum deilum.
Málið dagaði því uppi hjá
stjórnum kaupfélaganna.
Ef það hefði náð fram að
ganga á þeim líma, er ekki víst,
að eins hefði farið fyrir Kaup-
félagi Arnfirðinga og raun
varð á, tveimur árum síðar.
Það vill oft fara svo, að á
vandamálunum er ekki tekið í
tíma.
Kaupfélögin héldu því
áfram að hokra hvert á sínu
svæði með alla þjónustu í lág-
marki.
Hugsunin um aukið sam-
starf og raunhæfa lausn mála,
í takt við tímanna þróun, bjó
þó alltaf með forustumönnum
kaupfélaganna.
Arangurinn er það, sem nú
heftr gerzt og er að gerast í
sameiningarmálum kaupfé-
laganna.
Einn hlekk vantar þó enn í
keðjuna, Kaupfélag Tálkna-
fjarðar. Hjá því eru ýmis
vandantál uppi. Þau ntál verð-
ur að athuga rækilega.
Æskilegt væri, að þetta
kaupfélag gæti einnig sam-
einast Kaupfélagi Vestur-
Barðstrendinga sem fyrst,
þannig að allir samvinnumenn
störfuðu saman á verzlunar-
svæðinu.
Það er viðurkennt með þess-
um sameiningum kaupfélag-
anna, að á Patreksfirði eigi
höfuðstöðvarnar að vera. I
rauninni var aldrei neinn vafi
á því, að svo skyldi \'era. Patr-
eksfjörður er lang stærsti þétt-
býlisstaðurinn á suntianverð-
um Vestfjörðum. A hann er
bent í Vestfjarðaáætlun, sent
byggðakjarna fyrir þetta
svæði. Þar eru nú þegar aðal
þjónustustöðvarnar fyrir hér-
aðið. Staðurinn er tengdur öll-
um helztu samgönguleiðunt.
Allir möguleikar eru fyrir
hendi til þess að hann geti vax-
ið og þróazt, ef rétt verður á
haldið.
Hvernig er þá Kaupfélag
Vestur-Barðstrendinga undir
það búið að taka við forustu-
hlutverki sínu?
Því er vandsvarað.
Við skulum vona, að með
sameiningu samvinnumanna
á verzlunarsvæðinu aukist
44