Samvinnan - 01.12.1984, Blaðsíða 77

Að Brunahvammi. Horft niður dalinn.
Næst sé ég Brunahvamms getið árið
1786. Þá skrifar presturinn á Hofi, að
bærinn sé „nú í eyði“, eins og komizt
er að orði, en það táknar vitaskuld, að
þá hefur verið búið þar annað slagið.
Líklegt er þó, að fremur hafi búsetan
verið slitrótt fyrr á tímum.
Árið 1807 koma hjón í Bruna-
hvamm og búa þar til 1811. Síðan er
jörðin í eyði til vorsins 1820, en þá
gerist dálítið undarlegur hlutur. Þá
flyzt í Brunahvamm maður að nafni
Gissur Gissurarson, sagður 50 ára að
aldri, og gerist nú einsetumaður í
kofunum, sem staðið höfðu mannlaus-
ir í níu ár. Það er svo ekki að
orðlengja, að karl unir einverunni svo
vel, að hann býr aleinn þarna í
heiðinni allan áratuginn 1820-1830. -
Það er tveggja klukkustunda gangur
til næsta bæjar, út með ánni, en annars
reginheiðar aílt um kring. Það þarf
mikla sálarró til þess að lifa slíku lífi í
hinu langa, íslenzka skammdegi, og
ekki hefur Gissur karlinn unað sér við
bóklestur. Öll árin skrifar presturinn í
athugasemd, þegar hann hefur hús-
vitjað Gissur á Brunahvammi: „Bæk-
ur fáar.“ Það þýðir, að karl hefur varla
átt nægilegan kost guðsorðabóka til
þess að geta lesið húslesturinn
skammlaust yfir sjálfum sér, hvað þá
tneira, en við það miðuðu klerkarnir í
gamla daga, jjegar þeir voru að fiska
eftir bókaeign heimilanna.
• Þorleifur Þorleifsson
Næst ber að nefna þann fyrri tíðar
heimilismann að Brunahvammi, sem
frægastur hefur orðið í munnmælum,
og ómaklega skyggt á marga aðra,
sem hafa átt þar lengri dvöl og skilað
stærra æviverki. Það er Þorleifur
draugur. .
Sú saga hefur orðið lífseig í Vopna-
firði, að minnsta kosti síðustu hundrað
árin,’ að einhvern tíma á 19. öld hafi
hjón búið á Brunahvammi og ekki
verið annað heimilismanna þar, auk
hjónanna, en smalastrákur, pöróttur
og ódæll, sem Þorleifur hét, og kerling
ein, forn í skapi. Einhvern sunnudag
riðu hjónin út í Hof til messu, en
strákurinn og kerling voru heima.
Þegar á daginn leið, skipar hún strakn-
um að fara að smala kvíaánum. Hann
tekur þá lítt bandvant tryppi, hnýtir
upp í það spotta og ætlar að ríða á
stað. Tryppið sem var ótamið, ærist
undir honum, dansar með hann suöur
brekku sem síðan heitir Þorleifs-
brekka, og loks hverfa þau niður í
þurra gróf, sem heitir síðan Þorleifs-
gróf. Þar finnur kerling þau, og fer
tvennum sögum um, hvort tryppið var
hálsbrotið, eða hvort það þaut eitt-
hvað út í buskann, þegar kerling
nálgaðist. En Þorleif bar hún meðvit-
undarlausan inn í bæ og hugði hann
dauðan. Þar lagði hún hann á fjalir í
frammikofa, sem var síðar kallaður
í átt til sveitarinnar. ,,Og áin streymir
um eyðibyggð“. (Ljósm. Alexander
Árnason).
77