Samvinnan - 01.03.1986, Blaðsíða 31

# Tilkoma hærri raunvaxta
Nú er þessi tími liðinn, raunvextir
orðnir mjög háir og þá kemur í ljós hin
raunverulega staða í atvinnurekstrin-
um. Þar sem nægjanleg arðsemi
rekstrar var og er fyrir hendi, eru ekki
vandamál samfara eðlilegum jákvæð-
um raunvöxtum, sem reyndar eru þó
alltof háir í dag.
Þar sem arðsemin var hins vegar
ónóg og fyrirtæki treystu á verðbólg-
una til að greiða skuldir, þar er nú vá
fyrir dyrum og víða ekkert annað en
stöðvun viðkomandi starfsemi fram-
undan ef ekki verða gerðar verulegar
breytingar til að aðlaga reksturinn
þessum nýju aðstæðum. Ekki er leng-
ur hægt að horfa framhjá þeirri stað-
reynd að gera verður fyllstu arðsemis-
kröfur til atvinnurekstrar, bæði í
rekstri og við ákvörðun um fjárfesting-
ar eða aðra ráðstöfun fjármagns.
Óarðbær rekstur rýrir eigið fé fyrir-
tækjanna, fjármagna þarf tapið, lán-
tökur aukast, vaxtabyrðin vex og svo
koll af kolli. Slíkur atvinnurekstur á
ekki langa framtíð nema hart verði
brugðist við og taprekstri snúið í
hagnað.
Allt sem hér hefur verið sagt um
arðsemi og áhrif verðbólgunnar á við
um atvinnureksturinn almennt, en
það er auðvitað áhugaverðast fyrir
okkur samvinnumenn að átta okkur á
því, hvernig staða samvinnufyrirtækj-
anna er í þessu tilliti.
# Atvinnurekstur samvinnuhreyfíng-
arinnar
Uppbygging eiginfjár kaupfélaganna
hefur verið misjöfn í langri sögu
þeirra, en aðallega er þar um að ræða:
- hagnað af rekstri
- greiðslu í stofnsjóð félagsmanna
- skuldarýrnun í verðbólgu.
Fyrstu tvö atriðin eru samtengd, því
forsenda fyrir endurgreiðslu arðs í
stofnsjóð félagsmanna hjá félögunum
er að hagnaður sé af rekstrinum.
Því miður er það svo ef litið er til
Eirm ostur er nauðsyn,
tveir eru sjálfsagðir,
þrír eru grundvöllur
góðrar veislu.
31