Samvinnan - 01.03.1986, Blaðsíða 63

Eftir
Jón frá Pálmholti
ardal. En árið 1784 veitti Danakon-
ungur „bóndanum Hallgrími Jónssyni
á Upsum í Svarfaðardal í Eyjafjarðar-
sýslu 30 ríkisdali í náðargjöf til aðstoð-
ar honum á sínum hruma áttræðis-
aldri, og líka í tilefni af því að hann
hefur gert sig nafnfrægan með meist-
aralegu trésmíði og einkum auðsýnt
sig, eftir stétt sinni duglegan og þarfan
mann í landinu."
Það segir sig næstum sjálft að slík
viðurkenning var á þessum tíma eins-
dæmi, er í hlut átti ómenntaður og
ættsmár bóndi. Hallgrímur Jónsson
andaðist á Upsum 30. sept. árið 1785
eða um ári eftir að viðurkenningin
barst honum.
• Mikið afkomendalán
Eins og áður segir, eignuðust þau
Hallgrímur og Halldóra margt barna,
sem ýmsir þekktir menn eru frá
komnir. Ekki er pláss hér til að rekja
það allt saman, þó skal hér lítillega
minnst á nokkur þeirra rétt til að sýna
hve afkomendalán þeirra hjóna var
mikið.
Dæturnar ílentust a. m. k. flestar í
Eingeyjarsýslunni og giftust bændum
þar. Ingibjörg giftist Jósep Tómassyni
frá Hömrum og voru þau búandi á
ýmsum bæjum í Þingeyjarsýslu. Með-
al afkomenda þeirra má nefna Jónas
Jónsson frá Hriflu og Jóhann Sigur-
jónsson skáld. Einnig Jóhannes Jós-
epsson glímukappa og hótelhaldara
og ýmsa fleiri þeim skylda.
Ólöf giftist Guðmundi Árnasyni og
tóku þau við búi í Kasthvammi og
bjuggu þar lengi við góðan orðstír.
Meðal afkomenda þeirra eru: Guð-
mundur Friðjónsson á Sandi og Sigur-
jón á Laugum, Indriði Þórkelsson á
Fjalli og Kristján Eldjárn fyrrv. forseti
íslands.
Eins og að líkum lætur á þessum
tíma, urðu synirnir öllu kunnari en
dæturnar, enda voru þeir fremur settir
til mennta. Einn af sonunum var séra
Gunnar Hallgrímsson, lengi prestur
að Upsum í Svarfaðardal en síðast í
Laufási, afi Tryggva Gunnarssonar og
Með Þorláki Halldórssyni og séra Jóni skáldi á Bxgisá tókst náinn vinskapur. Þorlákur flutti
oftsinnis matbjörg heim til prests er að honum svarf í fátæktinni.
systkina hans. En í skjóli hans dvöldu
þau Hallgrímur og Halldóra síðustu
árin, eins og áður segir. Séra Gunnar
fékk 1784 verðlaun frá danska Land-
búnaðarfélaginu fyrir framfarir í land-
búnaði, en hann var frumkvöðull
nýjunga í búskapnum. Lagði hann m.
a. stund á garðyrkju og vefnað. Einnig
nýtti hann og efldi æðarvarp í Laufási.
Séra Gunnars er víða getið og vísast
til þess varðandi frekari fróðleik.
• Jón málari
Jón hét annar sonur þeirra Hallgríms
og Halldóru, f. 1739. Hann fór ungur
til Kaupmannahafnar og nam þar
málaralist og myndskurð. Var hann
jafnan síðan kallaður Jón málari. Er
63