Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.10.1923, Blaðsíða 103

Kaupauðgissteínan.
Um 1500 eru talin tímamót milli miðalda og nýrri
alda. Um aldamót þessi gerðust ýmsir stórviðburðir, sem
á næstu öldum höfðu mikil áhrif á atvinnuvegi, stjórnar-
far og menningu Evrópuþjóða. Portúgalar fundu sjóleið-
ina til Indlands. Aðalverslunarleiðin til Austurlanda lá ókki
íramar um ítölsku borgirnar Feneyjar og Genúa; miðstöð
verslunar og siglinga fluttist vestur á bóginn, fyrst til
Portúgals og síðan til Hollands og Englands. Við þetta
urðu samgöngur við Austurlönd miklum mun greiðari en
áður, allur flutningskostnaður varð mun ódýrari, og sigl-
ingar og verslun Vesturlandaþjóða jukust hröðum skrefum.
Stórar byrgðir af nýlenduvörum (sykur, kaffi, te,
hrísgrjón o. fl.), munaðarvörum (pipar, kanel o. fl.) og
vefnaðarvörum (silki- og bómullarvörum o. fl.) voru flutt-
ar til Evrópu, og notkun þeirra jókst ár frá ári. Bæirnir
stækkuðu, peningamir ruddu sér til rúms í viðskiftalíf-
inu, nýjar stéttir voru í uppgangi (verslunar- og iðnaðar-
stéttin), er gerðu háar kröfur til lífsins og juku mjög eft-
irspurnina eftir öllum nýtískuvarningi.
Kolumbus fann Ameríku laust fyrir 1500, og Spán-
verjar og Portúgalar lögðu undir sig Mið- og Suður-Ame-
ríku. Spánverjar héldu, að í hinum nýju löndum væri
ótæmandi auður góðmálma, gulls og silfurs, og gróðalöngun
og æfintýraþrá ginti marga menn yfir hafið. peir rændu
innfædda menn öllu gulli og silfri, er þeir gátu hönd á fest,
og sendu til Spánar. Brátt fundust auðugar silfumámur,
og menn fundu upp nýja og betri aðferð til þess að vinna
góðmálmana. Um miðbik 16. aldar byrjaði straumur góð-